حباب‌گیری از بورس با پمپاژ سهام

سرویس اقتصادی جوان آنلاین: اگر چه انتظار بر این بود که متناسب با ورود نقدینگی ۱۱۰‌هزار‌میلیارد‌تومانی در بازار سرمایه طی سال جاری شاهد عرضه تدریجی سهام باشیم تا قیمت‌ها و شاخص‌های بازار روندی مطمئن و پایدار را تجربه کنند، اما تا قبل از وعده گشایش رئیس‌جمهور شاهد پمپاژ نقدینگی به بازار سرمایه و بعد از وعده گشایش شاهد پمپاژ سهام به بازار بودیم.

اصلاحی که باید به تدریج در بازار سرمایه انجام می‌شد به یکباره طی یک هفته انجام بگیرد تا بازار سرمایه بتواند بعد از حباب‌گیری روند پایداری را تجربه کند. در حالی که انتظار می‌رفت همزمان با ورود ۱۱۰‌هزار‌میلیارد‌تومان نقدینگی به بازار سرمایه در سال جاری عرضه سهام نیز به تدریج انجام شود تا بازار بدون حباب قیمتی و در تعادل به حرکت خود ادامه دهد، متأسفانه به‌رغم آنکه ارزش کل مبادلات بازار بورس در سال جاری در حدود ۱۲۰۰ هزار میلیارد تومان بود، اما عرضه‌های چندانی در پنج‌ماهه اخیر انجام نگرفت تا اینکه بلا‌فاصله پس از وعده رئیس‌جمهور مبنی بر گشایش اقتصادی شاهد افزایش عرضه‌هایی از ناحیه سهام عدالت، فشار جهت تسویه خرید‌های اعتباری مشتریان با کارگزاری‌ها، الزام شرکت‌ها جهت افزایش سهام شناور آزاد و همچنین خروج از بازار از ترس ناهماهنگی‌ها بین مقامات دولتی جهت پوشش کسری بودجه با انتشار اوراق مالی و نحوه عرضه سهام‌های پتروشیمی سهام عدالتی بودیم که به تعبیر برخی از کارشناسان اقتصادی تا قبل از وعده گشایش اقتصادی رئیس‌جمهور شاهد پمپاژ نقدینگی به بازار و جهش قیمت‌ها و شاخص‌های بازار سرمایه بودیم و بعد از آن شاهد پمپاژ عرضه سهام، از این رو بازار به یکباره در اصلاح آبشاری قرار گرفت، به‌طوری که شاخص کل از محدوده ۲ میلیون واحد به محدوده ۱۷۰۰ واحد ارزش روزانه مبادلات از محدوده ۲۰‌هزار میلیارد تومان نیز به محدوده ۵ هزار میلیارد تومان عقبگرد داشت.

در حالی که ارزش مبادلات روزانه بورس اوراق بهادار تا پیش از وعده رئیس‌جمهور مبنی بر گشایش اقتصادی در محدوده‌هایی، چون ۲۰ هزار میلیارد تومان قرار داشت بلا‌فاصله بعد از این وعده، ارزش مبادلات روزانه بازار آب رفت، به‌طوری که روز گذشته ارزش مبادلات بورس در کانال ۵‌هزار میلیارد تومان قرار گرفت. با این حال عواملی، چون عرضه سهام عدالت، فشار برای تسویه اعتبارات کارگزاری‌ها، نوسان‌گیری حقوقی‌ها، فشار به شرکت‌ها جهت رعایت الزام استاندارد سهام شناور و همچنین رفتار عجیب برخی از صندوق‌ها در نقد کردن سهام در پرتفوی در یک هفته اخیر فشار قابل ملاحظه‌ای به نقدینگی و نقد شوندگی بازار وارد کرد. در این میان حواشی هم که در رابطه با نحوه عرضه سهام دولت در پتروشیمی‌های مشمول سهام عدالت ایجاد شد در کنار نحوه تأمین مالی کسری بودجه دولت در سال جاری و الزامات برخی از حقوقی‌ها برای خرید اوراق دولتی موجب شد هم نقدینگی از بازار سرمایه خارج شود و هم اینکه متقاضی سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه به دلیل مشاهده ریسک فعلاً در تصمیمش تجدید نظر کند.

به هر روی باید دانست بازار سرمایه اگر چه محل تجمیع، تجهیز و تزریق منابع به بنگاه‌های و پروژه‌ها ست، اما این بازار نیز خودش به نقدشوندگی و نقدینگی نیاز دارد. از این رو بی‌سلیقگی در ایجاد شوک آبشاری عرضه سهام جهت تأمین مالی غافلگیر کننده به اعتماد سهامداران به سیاستگذار لطمه وارد کرد و امروز دولت باید به این مهم پاسخ دهد که نقدینگی مورد نیاز جهت عرضه صندوق دارا دوم را از کدام محل می‌خواهد تأمین کند، زیرا بازار سرمایه خودش با چالش نقدینگی و نقد‌شوندگی روبه‌رو است و باید دید پول و شبه‌پولی که در خارج از دایره بازار سرمایه است، تمایلی به خرید صندوق دارا دوم آن‌هم با حجم ۸۰‌هزار میلیارد تومان دارد یا خیر؟

در این بین فرهاد دژپسند وزیر اقتصاد در این بین در حاشیه جلسه هیئت دولت گفت: برنامه دولت برای بازار سرمایه در زمینه عرضه‌های اولیه، عرضه‌های شناوری، صندوق پروژه و پذیره‌نویسی، شامل شرکت‌های دولتی و وابسته به نهاد‌های عمومی و همچنین شرکت های‌خصوصی می‌شود. البته در کنار آن‌ها تأمین مالی از طریق فروش اوراق بدهی نیز در این برنامه مطرح است.

دژپسند ادامه داد: به عنوان مثال در این برنامه، عرضه دارا دوم در هفته پایانی مردادماه قرار داشت که به دلیل بروز برخی مشکلات، تنها یک هفته به تأخیر افتاده است. همچنین واگذاری هفت شرکت وابسته به وزارت صمت تا پایان آذرماه از دیگر مفاد این برنامه است. در خصوص شرکت‌های غیربورسی هم دولت در حال آماده کردن آن‌ها برای ورود به بازار بورس است. در مورد عرضه شناوری هم خوشبختانه دولت مصوبه طلایی صادر کرده است که با در نظر گرفتن تضامین لازم، هر زمان بازار سرمایه، شرایط و زمینه مناسب را داشته باشد، ما آن را اجرا خواهیم کرد. وی در ادامه به برنامه‌های دولت در زمینه شرکت‌های بخش خصوصی اشاره کرد و توضیح داد: ما با بخش خصوصی وارد بحث شده‌ایم و در جلسه اخیر شورای گفتگو برنامه‌ای برای عرضه برخی شرکت‌های خصوصی به صورت صندوق پروژه یا مجزا در بازار تا پایان شهریور تدوین شد. پس از آن هم حدود ۵۰‌شرکت در نیمه دوم سال توسط بخش خصوصی در بورس عرضه خواهد شد.

وزیر اقتصاد تأکید کرد: بنابراین ما در دولت به‌طور منظم و به صورت هفتگی برای بازار بورس در حال اجرای برنامه‌های پیش بینی شده‌هستیم و امیدواریم عرصه برای اجرای تمام این برنامه‌ها فراهم باشد؛ چراکه هدف از این تمهیدات قوام و استحکام بیشتر بازار سرمایه است.

دژپسند در بخش دیگری از سخنان خود با مخاطب قرار دادن فعالان بازار سرمایه به ویژه افرادی که به تازگی وارد این بازار شده‌اند، گفت: خواهش من این است که این افراد، بازار سرمایه را یک امر کوتاه مدت نبینند. اقتضای این بازار وجود نوسان است و باید در این بازار، اهداف میان مدت را در نظر داشت.

وی افزود: همچنین در این بازار نباید تابع هیجان شد. سرمایه‌گذاران در این بازار مالک سهام خودشان هستند و حق دارند هرگونه که صلاح دانستند درباره آن‌ها تصمیم بگیرند، اما پیشنهاد می‌کنم به جای تصمیم‌گیری با اتکا به حرف‌های این شبکه یا آن شبکه، این تصمیمات را بر مبنای تحلیل‌های مالی خودشان یا تحلیل‌های مشاورانشان اتخاذ کنند.

وزیر اقتصاد در ادامه به موضوع سهام عدالت پرداخت و گفت: شرکت‌های موجود در سهام عدالت از ارزندگی بسیار بالایی برخوردار هستند و از دارندگان سهام عدالت، خواهش دارم با دقت درباره سهام خود تصمیم‌گیری کنند. پیشنهاد می‌کنم اگر در زندگی دچار اضطرار نشده‌اند، تنها زمانی به فکر فروش این سهام باشند که جایگزین بهتری برای آن در نظر داشته باشند. وی هشدار داد: فراموش نکنیم که ممکن است عده‌ای در کمین این سهام با ارزش باشند و با اعمال فشار در بازار، قیمت سهام را پایین بیاورند تا خودشان آن‌ها را خریداری کنند. بنابراین باید با دقت زیاد راجع به تبدیل این سهام تصمیم‌گیری کرد. دژپسند در پایان تأکید کرد: بازار سرمایه هرچه در تعادل و استحکام باشد، هم برای دارندگان سهام و هم برای اقتصاد کشور بهتر است، اما نباید فراموش کنیم که این بازار اقتضائات خاص خود را دارد و فعالیت در آن مانند شناگری در دریاست، شناگری در دریا تفاوت‌های بسیاری با شنا در استخر دارد.

نمایندگان مجلس شورای اسلامی تصویب کردند که سهم شناور آزاد شده شرکت‌های بورسی به حداقل ۲۵‌درصد افزایش یابد. نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی روز چهارشنبه در جریان بررسی لایحه افزایش سرمایه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار یا فرابورس ایران از طریق صرف سهام با سلب حق تقدم مواد دیگری از این لایحه را تصویب کردند. بنابر ماده۴، در ماده‌۱۴۳ قانون مالیات‌های مستقیم عبارت «حداقل ۲۰درصد سهام شناور آزاد» به عبارت «حداقل ۲۵ درصد سهام شناور آزاد» اصلاح شد.

در جلسه مورخ ۲۶ مرداد ۱۳۹۹ هیئت وزیران، پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی درخصوص افزایش سقف سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس (ETF) به تصویب رسید. به موجب مصوبه مذکور، سقف سرمایه‌گذاری در صندوق‌های (ETF)، از ۲۰میلیون ریال به ۵۰ میلیون ریال افزایش یافت.