سرویس بین الملل جوان آنلاین: وزیر خارجه امریکا بعد از یک شوک سکوت یک هفتهای، یکجانبه اعلام کرد که شمارش معکوس برای احیای تحریمهای ایران شروع شده و از بیستم سپتامبر (۳۰ شهریور) همه تحریمهای ایران برمیگردند؛ موضعی بی سابقه که شورای امنیت سازمان ملل را در معرض یک شکاف تاریخی قرار خواهد داد. روسیه، چین و تا حدی هم شرکای اروپایی امریکا با موضع مایک پمپئو مخالفت کردهاند و سخنگوی وزارت خارجه ایران هم گفته که به حرکت در آمدن عقربههای ساعت شروع تحریمهای ایران «فقط در جهان خیالی موازی پمپئو» انجام شده است.
وقتی مایک پمپئو یادداشت شکایت امریکا از ایران را به دلیل نقض اساسی برجام به رئیس شورای امنیت ارائه میکرد، گمان نمیکرد که در عرض کمتر از چند ساعت چین و روسیه و اروپاییان، مقابل این شکایت موضع بگیرند و حق امریکا برای فعال کردن مکانیسم حل اختلاف در قطعنامه ۲۲۳۱ را زیر سؤال ببرند. نه تنها این اتفاق افتاد، بلکه هشت عضو غیر دائم شورای امنیت هم در نامههای جداگانه طی کمتر از ۲۴ ساعت، اعلام کردند که معتقدند امریکا به دلیل خارج شدن از توافق هستهای، حق فعال کردن مکانیسم حل اختلاف تعبیه شده در قطعنامه ۲۲۳۱ را ندارد. دیان تریانسیا، نماینده اندونزی و رئیس شورای امنیت سازمان ملل هم با اعلام اینکه «این شورا در موقعیتی نیست که اقدام دیگری را بر سر درخواست امریکا علیه ایران انجام دهد، زیرا هیچ اجماعی در این نهاد ۱۵ عضوی در این باره وجود ندارد» تلویحاً اعلام کرد که از نظر این شورا، نامه ارسالی امریکا که خواستار فعال شدن مکانیسم حل اختلاف شورای امنیت شده، بیاثر است و از نظر شورای امنیت این مکانیسم فعال نشده است. نتیجه این شد که طی کمتر از یک ماه، برای دومین بار امریکا در شورای امنیت با جمهوری دومینیکن تنها ماند. دولت امریکا تا یک هفته واکنشی به شورای امنیت نشان نمیداد تا اینکه مایک پمپئو، وزیر خارجه امریکا روز پنج شنبه گذشته به طور یکجانبه اعلام کرد که از نظر دولت امریکا مکانیسم حل اختلاف فعال شده و ۲۰ سپتامبر (۳۰ شهریور ۹۹) همه شش قطعنامهای که بر اساس توافق هستهای لغو شده بود، احیا خواهد شد.
اروپا دنبال مذاکره تمدید!
پمپئو در توئیت خود نوشته است: «هفته گذشته ایالات متحده امریکا روندی ۳۰ روزه را ایجاد کرد تا تقریباً همه تحریمهای سازمان ملل علیه ایران بازیابی شود. پس از شکست شورای امنیت در مأموریت خود برای حفظ صلح و امنیت بینالمللی، این تحریمها از نیمه شب به وقت گرینویچ در تاریخ ۲۰ سپتامبر (۳۰ شهریور) بازمیگردد.» وزیر خارجه امریکا به متن قطعنامه ۲۲۳۱ استناد کرده و نوشته است: «چنانچه هر عضوی از شورای امنیت سازمان ملل بخواهد قطعنامهای برای ادامه لغو تحریمهای ایران ارائه کند، امریکا با آن مخالفت میکند. اگر قطعنامهای ارائه نشود همه تحریمها ۲۰ سپتامبر برمیگردند. قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت اینگونه عمل میکند.»کلی کرافت، نماینده امریکا در سازمان ملل با اعلام اینکه این کشور هرگز به ایران اجازه دستیابی به سلاح را نخواهد داد، تهدید کرده که هر کسی که در برابر مکانیسم ماشه بایستد تحریم خواهد شد. کرافت گفته است: «مکانیسم ماشه را بر اساس منافع امریکا و ملتهای منطقه اجرا خواهیم کرد و شورای امنیت باید به مسئولیت خود برای اجرای روندهای قانونی عمل کند.» به گفته نماینده امریکا، قطعنامه ۲۲۳۱ به واشنگتن اجازه میدهد سازوکار بازگشت تحریمها علیه ایران موسوم به مکانیسم ماشه را اجرایی کند و هر کسی که در برابر مکانیسم ماشه بایستد تحریم خواهد شد.
نمایندگی دائم چین در سازمان ملل متحد ضمن مخالفت با موضع امریکا گفته اینکه امریکا میگوید مکانیسم ماشه فعال شده دروغی بیش نیست: «امریکا دیگر مشارکتکننده برجام نیست و برای استناد به مکانیسم ماشه، مشروعیت ندارد. ۱۳ عضو شورای امنیت سازمان ملل معتقدند که مکانیسم ماشه فعال نشده است.» میخائیل اولیانوف، نماینده دائم روسیه درسازمان ملل هم در توئیتر نوشته است: «اکثریت قاطع اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد، تلاشهای امریکا برای کلید زدن ساز و کار بازگشت تحریمها علیه ایران را بلااثر دانستند. اما ایالات متحده، به جای عقبنشینی قصد دارد کار را ادامه دهد که این به ایجاد کشمکش بیسابقه در شورای امنیت منجر میشود. ماجراجویی دولتی در اوج خود قرار دارد.» سه کشور اروپایی طرف برجام، بیانیه مستقلی درخصوص موضع اخیر امریکا منتشر نکردهاند، ولی به نظر میرسد آنها ضمن رد تفسیری که دولت امریکا از فعال شدن مکانیسم ماشه ارائه میدهد، به دنبال راهحلی برای حل بحرانی هستند که شورای امنیت سازمان ملل را دوشقه کرده است. هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان در ملاقات با گابی اشکنازی، وزیر خارجه رژیم صهیونیستی، هرچند گفته که «برلین هنوز برجام را به عنوان بهترین راه ممانعت از دستیابی ایران به سلاح هستهای میداند»، ولی بحث تمدید تحریمهای تسلیحاتی ایران را هم مطرح کرده است. ماس گفته که لغو تحریمهای تسلیحاتی علیه ایران به ضرر منطقه است و باید دوباره اجرایی شود. وزیر خارجه آلمان که روز پنج شنبه در کنفرانس خبری مشترک با «اشکنازی» در برلین سخن میگفت، تأکید کرده که تلاش میکنیم به یک راهحل دیپلماتیک برسیم. ماس با این حال پیشبینی کرده که تداوم تحریمهای ایران به نتیجه نخواهد رسید. «ایالات متحده به دنبال تحریم گسترده علیه ایران است که مطمئناً با وتوی چین و روسیه رو به رو خواهد شد. در پکن هم ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه با همتای چینی خود درباره ایران گفتگو کرد، ملاقاتی که از جزئیات آن چیزی به بیرون درز نکرده، ولی وانگ یی، وزیر خارجه چین به او یادآوری کرده که «باید متعهد به توافقنامههای چندجانبه باشیم.» وانگیی گفته که چین و فرانسه باید هماهنگی و همکاریها را در امور بینالملل تقویت کرده و از توافقنامههای بینالمللی مانند برجام و دستاوردهای مهم دیپلماسی چندجانبه محافظت کنند. گروه بینالمللی بحران فاش کرده که اروپاییان درباره بازگرداندن تحریمهای ایران در حال مذاکره با امریکا هستند و یک دیپلمات اروپایی روایتی از مذاکرات انگلیس، آلمان و فرانسه با دولت دونالد ترامپ، رئیسجمهور امریکا درباره سناریوهای پس از بازگشت مفروض تحریمها علیه ایران ارائه کرده است.
بولتون: اینگونه احمق به نظر نرسیم!
در تهران، محمدجواد ظریف، وزیر خارجه تفسیر جدید امریکا از مکانیسم حل اختلاف قطعنامه ۲۲۳۱ را به باد انتقاد گرفت و در توئیتی نوشته که امریکاییها حقوق یا سازمان ملل را درک نمیکنند. ظریف نوشته است: «پس از سه بار رد شدن توسط شورای امنیت، امریکا هم اکنون تهدید میکند هر کس و هر نهادی را که میان امریکا و اسنپبک آن قرار بگیرد، تحریم میکند، آنها ظاهراً قانون یا سازمان ملل را درک نمیکنند. ممکن است آنها بتوانند این را بفهمند؛ شما در سال ۲۰۱۸ از برجام طلاق گرفتید. نام شما در گواهی ازدواج نامربوط است.» سعید خطیبزاده، سخنگوی وزارت امور خارجه هم نوشته که امریکا در جهانی خیالی زندگی میکند: «۱۳ عضو شورای امنیت، از جمله رئیس شورا اعلام کردهاند که امریکا به دلیل آنکه عضو برجام نیست، از اساس هیچ جایگاه قانونی ندارد تا بتواند به قطعنامه ۲۲۳۱ متوسل شود.» خطیبزاده میگوید: «عقربههای ساعت فقط در جهان خیالی موازی پمپئو حرکت میکنند. این امر وقتی اتفاق میافتد که یک رئیس سابق سرویس جاسوسی، رهبر دستگاه دیپلماسی ایالات متحده میشود.»مجید تختروانچی، نماینده دائم ایران در سازمان ملل نیز هشدار داده که یکجانبهگرایی امریکا، سازمان ملل را تضعیف میکند: «اقتدار شورای امنیت در خطر است.»
دوشقه شدن کشور!
«گلوبال تایمز» از روزنامههای دولتی چین نوشت که واشنگتن به دلیل سیاست یکجانبهای که در برابر تهران اتخاذ کرده بین خود و دیگر اعضای شورای امنیت فاصله انداخته است.
گلوبالتایمز رویکرد امریکا را باعث «بحران در شورای امنیت» خوانده و نوشته است: «این راهی که امریکا در پیش گرفته است فقط در مسیر انزوای بیشتر است و هرچقدر امریکا با طرحها و برنامههایی علیه ایران جلو بیاید به همان نسبت باعث بحران در شورای امنیت و سردرگمیهای بیشتر میشود.» جان بولتون، مشاور امنیت ملی پیشین کاخ سفید به خبرگزاری آسوشیتدپرس میگوید: «درسی که شما از این مسئله میگیرید این است که برای ایالات متحده کاملاً قابل افتخار است در دفاع از اصول ما در سازمان ملل تنها باشد، اما حداقل شما باید تلاش کنید این را هوشمندانه انجام دهید نه اینگونه که احمق به نظر برسید.»رضا نصری، حقوقدان بینالمللی معتقد است: «یک مجادله جدی در سطح شورای امنیت بر سر تفسیر قطعنامه ۲۲۳۱ به راه خواهد افتاد که در آن دولت ایران- هم از نظر حقوقی و هم از نظر سیاسی- دست بالا را خواهد داشت.» او نوشته است: «عملاً تنها گزینه باقیمانده برای امریکا این خواهد بود که - پس از طی کردن یک مسیر غیر قانونی- در شورای امنیت ایجاد انسداد کرده، سپس به صورت یکجانبه اعلام کند قطعنامههای قبلی مجدداً برقرار و الزامآور شده و تهدید به تشکیل یک ائتلاف برای اجرای آنها نماید.» او پیشبینی کرده که سایر دولتها نیز - از جمله همپیمانان امریکا در سازمان ناتو - از پذیرش تفسیر غلط واشنگتن از قطعنامه ۲۲۳۱ خودداری خواهند کرد و از تصویب قطعنامههای تحریمی قبلی در نظامهای حقوق داخلی خود - چه در سطح قوای مجریه و چه از طریق قانونگذاری در قوای مقننه- سر باز خواهند زد.