سرویس سبک زندگی جوان آنلاین: اگر در زندگی کسی فقط خود و منافع خود را دید، یقیناً هر عهد و پیمانی هم که با منافع او مقابله کند به راحتی شکسته میشود.
بعضی دنبال این هستند که به اهداف شخصی خود در زندگی برسند و برای رسیدن به آن اگر عهدی را مانعش دیدند، با آن مقابله کنند.
در چنین مواردی شاهد عدم صداقت هستیم و در واقع این صادق بودن یا روراست نبودن است که به شکل و اصالت بسیاری از رابطهها هویت میدهد یا آن را از اصل و هویت تهی میکند.
زن و شوهر با شروع زندگی در قبال هرکاری در مقابل یکدیگر متعهد میشوند.
مثلاً بعضی مردان برای مشکلات اقتصادی از زن تقاضای کمک مالی مثل فروش طلا کرده و متعهد میشوند بعد از مدتی معین به این تعهد با برگرداندن مال زن، پایبند باشند، اما به دلایلی از زیر این مسئولیت خارج شده و حتی زنان در مقابل تقاضای خود با برخورد خشن مرد روبهرو میشوند.
بعضی مردان بدون توجه به این امر و برای اثبات خود دست به هر کاری میزنند. در مقابل هم گاهی مردان از زنان تقاضاها و تعهداتی را گرفته، اما زنان به آن پایبند نمیشوند، اما سؤال اصلی اینجاست که چرا باید در گفتار و رفتارمان صادق باشیم؟ و صداقت چه فواید و برکاتی در زندگیمان دارد؟
بیتردید ابهت، مقام و جایگاه زنان و مردانی که صادقند نزد مخاطبانشان بزرگ و با عظمت است.
انسانهای صادق به خاطر اینکه زبانشان به دروغ باز نمیشود، قدرت حقیقت گویی و تحمل حقیقت را در خود تقویت کردهاند و ظرفیت بالاتری نسبت به دیگران در زندگی دارند.
از این جهت امیر مؤمنان، حضرت علی (ع) یکی از آثار مهم صداقت در گفتار و در برخورد با دیگران را حفظ جایگاه و عظمت انسان در برابر دیگران میدانند و میفرمایند: «کسی که سخنانش راست باشد، مقامش شکوهمند میشود.»
در مقابل آن، مردان و زنانی هستند که برای رسیدن به مقاصد خود در زندگی در گفتارشان به بیصداقتی و نفاق پناه میبرند.
برخلاف ایده و تفکرشان از یک نگرانی درونی برای برملا شدن دروغ خود برخوردارند و جایگاه و قدر خود را در برابر افراد همیشه متزلزل و در خطر میبینند.
از آنجا که حقیقت در هر زمانی خود را نشان میدهد، جایگاه خود را از دست میدهند. بعضی به جای صداقت به اعمال ظاهری دل بستهاند و فکر میکنند با چند کار عبادی مثلاً میتوانند جای بیصداقتی را پر کنند و نماز به تنهایی میتواند جای صداقت را بگیرد.
پیامبر در این باره فرمودهاند: «افراد را به صداقتشان امتحان کنید نه به عادتهای آنان. حتی در نماز و روزه.»
هر چند این حدیث نمیخواهد جایگاه نماز و روزه که ستون دین هستند را پایین بیاورد، بلکه میخواهد آثار نماز، روزه و بندگی را در رفتارهای عملی انسانها با یکدیگر گوشزد کند. چون چه بسا انسانهایی که فکر میکنند دین فقط به چند عمل خلاصه میشود، اما از ابعاد تربیتی دیگر دین غافلند.
کسی که در رفتار و گفتارش از خود صداقت نشان ندهد، با این عمل خود به دیگران هم ضربه زده و حقالناس انجام دادهاند و هم نسبت به وظایف خود در قبال خدای متعال و نماز و عبادت فقط به قالب ظاهری عبادت اکتفا کرده و جایی برای مقبولیت اعمال خود باقی نمیگذارد.
یکی دیگر از آثار مهم دیگر صداقت در گفتار این است. کسانی که در گفتارشان صادقند، از نظر جسمی و روحی به سلامتی و صحت نزدیکترند؛ چراکه ارتباط مستقیم بین جسم و روح انسان وجود دارد.
انسانهای صادق از نظر روانی درون آرامتری دارند. خودخوری و نگرانی کمتری در وجود خود حس میکنند.
از این جهت وقتی درون انسان آرامش داشت، جسم او هم در آرامش به سر میبرد. چه انسانهایی که به خاطر فشارهای روحی دچار امراض یا حتی از دست دادن حیات مادی خود شدهاند.
حضرت علی (ع) میفرمایند: «عاقبَةُ الصدق نجاةٌ و سلامة»: سرانجام صدق و راستی رهایی و سلامت است؛ یعنی کسی که از راه صداقت و درستی در گفتار در مسیر زندگی حرکت کند، سرانجام اگر هم مدتی در سختی باشد، اما به آرامش درونی میرسد، اما اگر کسی از راه بیصداقتی و نفاق بخواهد به اهداف خود برسد، هرچند شاید مدتی به اهداف خود برسد، اما در دراز مدت و در طول زندگیاش دچار مشکلات عدیدهای خواهد شد.
از آثار مهم دیگر صداقت در گفتار مخصوصاً بین زن و شوهر این است که کارهای او در مقابل همسر و دیگران یک رفتار به دور از ناخالصی و ناپاکی است و کارهایی که از او سر میزند خیلی دلنشین و مورد توجه است و باعث نواقص کمتری است.
کارهای انسانهای صادق به پاکی و بیآلایشی نزدیکتر است. وقتی صداقت آمد، خیال همسر و همنشینان انسان از او راحت میشود.
امام صداقت و پاکیها، امام صادق (ع) میفرمایند: «کسی که گفتارش صادق باشد، عملش تزکیه و پاک میشود.» یعنی اینکه بدانیم گفتار صادقانه ما با مخاطب بر رفتارهای دیگر ما اثر مستقیم میگذارد و نمیشود انسان گفتارش صادق نباشد، اما انتظار داشته باشد عملکردش در مقابل دیگران مورد قبول واقع شود؛ چراکه از کوزه همان برون تراود که در اوست. هرچه زبان به صداقت باز شود، کشف از یک نیت پاک میکند و بر همه رفتارهای دیگر نیز اثر میگذارد.
از آثار مهم دیگر گفتار صادقانه زینت و زیبایی و اثرگذاری آن بر دلهاست.
بعضیها هستند که با بازی کردن با الفاظ درصدد جذب افراد و گرایش دادن آنان به سوی خود هستند و در سخنوری و چیدمان حرفها در کنار هم مهارت زیادی دارند، به طوری که تشخیص حق و باطل از بین حرفهای آنان سخت است، اما وقتی مدتی با آنان معاشرت شود، نمیتوانند نیت خود را در گفتارشان مخفی نگه دارند و بالاخره باطن خود را آشکار میکنند.
وقتی انسان به جای بازی با الفاظ و زیاد حرف زدن، صداقت در گفتار را به عنوان یک اصل مهم مورد توجه قرار دهد، چه بسا نتواند و مهارت بازی با الفاظ را نداشته باشد، اما وقتی با همان زبان ساده و بیآلایش خود لب به سخن میگشاید، صداقت در گفتار او به قدری موج میزند که انسان زینت و زیبایی آن را به خوبی مشاهده کرده و از آن لذت میبرد.
از این جهت پیامبر گرامی اسلام میفرمایند: «زیبایی گفتار به صداقت آن است.» یعنی در گفتارتان صادق باشید تا خدای متعال به آن زینت و زیبایی دهد. وقتی گفتاری زیبا بوده و زینت پیدا کرد، یقیناً مخاطبان از همنشینی با این افراد لذت میبرند.
*کارشناس مذهبی و پژوهشگر سبک زندگی