سرویس اقتصاد جوان آنلاین: یکی از بازارهای هدف جمهوری اسلامی ایران در منطقه کشور پاکستان است، به ویژه در حوزه انرژی؛ ایران سالهاست بهدنبال صادرات گاز به این کشور بود و به همین منظور در سال ۹۱ قرارداد رسمی را در این خصوص امضا کرد. این قرارداد که خشم سعودیها را به همراه داشت، باعث شد تا ریاض با انعقاد قراردادهای نفتی و گازی با پاکستان و اعطای وامهای شیرین به دولت این کشور، مانع از نفوذ اقتصادی ایران در این کشور شود، اما موضعگیری جدید پاکستان درخصوص موضوع کشمیر و حمایت ایران و ترکیه از این کشور، عربستانیها را خشمگین کرده و حالا برای تلافی، دلارهای نفتی را از پاکستان دور کردند.
کشمیر؛ نقطه بزرگ اختلاف
در اوایل ماه آگوست، بحران دیپلماتیک میان پاکستان و عربستان سعودی پس از اینکه شاه محمود قریشی، صدراعظم پاکستان از ضعف دولتهای اسلامی به دلیل عدم حمایت از کشورش در بحران کشمیر و علیه دولت هند انتقاد کرد، تیره شد. دولت پاکستان اعلام کرده که همکاریهای میان اسلامآباد و ریاض باید به دلیل ریشههای مذهبی توسعه یابد، اما این اتفاق روی نداده است.
قریشی اخیراً در مصاحبهای اعلام کرده بود، اسلامآباد انتظار دارد سازمان همکاریهای اسلامی با برگزاری نشست اضطراری، در مورد مسئله کشمیر اعلام نظر کند. اگر این سازمان اقدامی فوری انجام ندهد، پاکستان با برگزاری نشستی با حضور دولتهای اسلامی دوست تلاش خواهد کرد تا از حمایت آنها در بحران کشمیر استفاده نماید، اما رهبران ریاض این اقدام را گامی در جهت فروپاشی سازمان همکاریهای اسلامی دانسته و از ایجاد دوقطبی انتقاد کردهاند.
تاکنون سه کشور ایران، ترکیه و مالزی از موضعگیری پاکستان در بحران کشمیر حمایت کردهاند. رهبران این دولتها در دسامبر سال ۲۰۱۹ میلادی در کوالالامپور دیدار کرده و در مورد مسائل دنیای اسلام گفتگو کردند.
از آن زمان، عربستان سعودی به ائتلاف این کشورها به عنوان یک تهدید علیه منافع خود و هژمونی ریاض در سازمان همکاریهای اسلامی مینگرد. بنابراین اگر پاکستان نشست مشترکی را با موضوع کشمیر و با حضور این دولتها برگزار کند، یک گروه جدید و قدرتمند از سازمان همکاریهای اسلامی ایجاد میگردد.
واکنش عربستان
دو سال پیش، پاکستان به دنبال جذب سرمایهگذاری و سایر حمایتهای مالی برای مقابله با کسری حساب جاری روبه رشدی بود که تا حدودی ناشی از افزایش قیمتهای نفت بوده است. عربستان سعودی هم یک بسته ۶ میلیارد دلاری به پاکستان عرضه کرد که شامل کمک برای فاینانس واردات نفت بود.
در این خصوص خالد الفالح وزیر نفت عربستان، در جمع خبرنگاران حاضر در گوادر گفت: عربستان سعودی خواهان ثبات توسعه اقتصادی پاکستان، از طریق ساخت پالایشگاه نفت و مشارکت با پاکستان در کریدور چین و پاکستان است.
غلام سرور خان وزیر انرژی پاکستان نیز هم در اینباره گفته بود: عربستان سعودی با ایجاد یک پالایشگاه نفت در گوادر، به شریک مهمی در کریدور اقتصادی چین- پاکستان تبدیل خواهد شد.
براساس این گزارش، بخشی از این سرمایهگذاری، راهاندازی یک پالایشگاه و یک مجموعه نفتی به ارزش ۱۰ میلیارد دلار در بندر گوادر پاکستان است. این بندر در پایان کریدور اقتصادی چین- پاکستان و در فاصلهای نهچندان دور از بندر چابهار ایران قرار دارد، اما حالا پس از موضعگیری جدید پاکستان، ریاض به سرعت واریز سومین و آخرین قسط وام ۳ میلیارد دلاری به پاکستان به مبلغ یک میلیارد دلار را که در سال ۲۰۱۸ میلادی تصویب کرده بود، لغو کرد. همچنین خط اعتباری ۳/۲ میلیارد دلاری خرید نفت عربستان توسط پاکستان، تجدید نشد.
اعزام سربازان ارتش پاکستان به عربستان سعودی، برگزاری رزمایشهای مشترک، تأمین نفت مورد نیاز پاکستان با وجود تحریمهای هستهای بینالمللی این کشور و موارد دیگر را میتوان مهمترین نمادهای این همکاریها و منافع مشترک دانست، اما هماکنون منافع دو کشور در تضاد با یکدیگر قرار گرفته است. البته به خاطر داشته باشید که در سال ۲۰۱۵ میلادی نیز ارتش پاکستان از اعزام نیرو به جنگ یمن در جبهه جنگ به فرماندهی ریاض خودداری کرد.
پاکستان تلاش میکند تا به گروه کوالالامپور (شامل ایران، مالزی و ترکیه) نزدیکتر شود. بدین ترتیب عربستانیها ممکن است یکی از متحدان کلیدی خود را در منطقه از دست دهند. اتفاقی که ممکن است آنها را به سوی صلح با تلآویو سوق دهد. به هر حال، تداوم حمایتهای گسترده غرب در گروی صلح با رژیم اسرائیل خواهد بود.
در عربستان بیشتر ۵/۲ میلیون کارگر مهاجر پاکستانی زندگی میکنند که حقوق پرداختی به آنان یکی از منابع مهم پیشبرد اقتصاد پاکستان محسوب میشود. ۸۶ درصد ذخایر ارزی پاکستان از کارگران مهاجر این کشور تأمین میگردد و ۳۰درصد این درآمدها از عربستان روانه خزانه اسلامآباد میشود.
از سوی دیگر، یک چهارم نفت وارداتی پاکستان از عربستان سعودی وارد میشود. در سال گذشته میلادی، ۷۴ درصد تجارت دوجانبه این دو کشور و برابر با ۷/۱ میلیارد دلار را واردات نفت تشکیل داده است. دو کشور از نظر فرهنگی نیز اشتراکات بسیاری دارند. سالانه ۵۰۰هزار نفر از زایران پاکستانی روانه شهرهای مقدس مکه و مدینه میشوند.