سرویس جامعه جوان آنلاین: در میان اخبار تلخ این روزهای کرونایی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی اخباری امید بخش در حوزه خانواده داشت. به گفته سید رضا عاملی برای نخستین بار در دو سال گذشته میزان طلاق کاهش یافته و افزایش پایداری خانواده از هفت سال به ۹ سال رسیدهاست؛ ۲۵۰ هزار خانواده نیز از طلاق منصرف شدهاند. با وجود این نمیتوان واقعیت تلخ دیگر کاهش ۴۰ درصدی آمار ازدواج طی ۱۰ سال گذشته را انکار کرد. به بیان دیگر هر چند کاهش میزان طلاق یکی از شاخصههای استحکام خانواده و توجه به این نهاد زیربنایی جامعه است، اما کاهش آمار ازدواج و حدود ۱۳ میلیون جوانی که در حال عبور از سن مناسب ازدواج هستند، زنگ خطر حوزه خانواده را به صدا درآوردهاست. این مسئله حتی هشدار رهبر معظم انقلاب را هم در پی داشته و ایشان در دیدار اخیرشان با دانشجویان در رابطه با انتقادات مطروحه در حوزه خانواده با تأکید بر کمکاریهای صورت گرفته در این حوزه انتقادات را بجا دانستند.
بر خلاف بسیاری از کشورهای دنیا انگار کرونا در ایران برکاتی را در حوزه خانواده و رفع چالشهای این نهاد بنیادی داشتهاست. گزارش شورای عالی انقلاب فرهنگی در جلسه اخیرش از گزارشی امید بخش از بهبود وضعیت سازگاری خانواده و کاهش طلاق و افزایش سازگاری در میان خانوادههای ایرانی حکایت دارد.
کاهش میزان طلاق بعد از ۲ سال
سعیدرضا عاملی، درخصوص جلسه ۸۳۱ شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه بر اساس مصوبه خرداد ۱۳۹۷ شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای اجتماعی کشور وظیفه رصد و پایش آسیبهای اجتماعی همچنین سایر مؤلفههای اجتماعی را عهدهدار شدهاست، گفت: «در بعد جنبههای مثبت به افزایش پایداری خانواده از هفت سال به ۹ سال و کاهش میزان طلاق در دو سال گذشته اشاره کرد، همچنین برای اولینبار میتوان اشاره کرد که بر اساس اعلام مشاوره خانواده، ۲۵۰ هزار خانواده در معرض طلاق نسبت به انصراف و نرفتن به سمت طلاق اقدام کردهاند.»
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید کرد: «در خصوص پیشگیری و اجتماعی کردن مبارزه با آسیبهای اجتماعی و به عبارتی افزایش دانش اجتماعی دانشآموزان در سالهای ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۸، برنامه آموزشی برای جمعیت ۵ میلیونی دانشآموزان و دانشجویان در دست اجراست.»
عاملی با بیان اینکه جامعه با مشکل کاهش رشد جمعیت، کاهش سهم جمعیت جوان و همچنین افزایش سن ازدواج جمعیت مواجه است، افزود: «واقعیت این است که نیازمند توانمندسازی دانشی و رفتاری جامعه به خصوص اقشار در معرض آسیبهای اجتماعی هستیم.»
کاهش ۴۰ درصدی ازدواج و تهدید سیمای خانواده ایرانی
تنها چالش حوزه خانواده طلاق و جداییها نیست، بلکه مسئله ازدواج هم از موضوعات حائز اهمیتی است که بر سایر شاخصها چیزی حدود ۱۳ میلیون جوان در حال عبور از سن ازدواج و ۱۹ میلیون جوان در انتظار ازدواج آماری است که نشان میدهد در موضوع ازدواج و تشکیل خانواده با چالش جدی مواجه هستیم. طی ۱۰ سال گذشته آمار ازدواج در کشور نه فقط رشدی نداشته که ۴۰ درصد هم کاهش داشتهاست. نتیجه کاهش ۴۰ درصدی آمار ازدواج طی سالهای گذشته افزایش آمار تجرد قطعی در جامعه است. بر همین اساس در حالیکه آمار تجرد قطعی در سال ۱۳۷۵ برای مردان حدود ۱/۱ درصد و برای زنان ۲/ ۱ درصد بوده، در سال ۱۳۹۵ به ۳/ ۲ درصد برای مردان و ۷/ ۳ درصد برای زنان رسیدهاست؛ این آمار نشان میدهد، روند افزایشی تجرد قطعی در زنان، بسیار بیشتر از مردان بوده، بهطوریکه طی سالهای ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۵ این شاخص برای مردان، حدود دو برابر شده، اما برای زنان بیش از سه برابر بودهاست. بنابراین آمار میتوان به روشنی دریافت از یکسو با بالا رفتن سن ازدواج و از سوی دیگر با کاهش قابلتوجه میزان ازدواجها شاهد روند افزایشی تجرد قطعی هستیم.
اهمیت اجتماعی تجرد قطعی برای جامعه خروج زنان و مردان از سنین باروری است. بدین معنا که ممکن است زن یا مردی بعد از ۴۰ یا ۵۰ سالگی هم ازدواج کند ولی چنین فردی نمیتواند صاحب فرزند شود و این مسئله در شرایط کنونی جامعه و با عنایت به سیاستهای جمعیتی کشور میتواند جامعه ما را از اصلاح ساختار جمعیتی روز به روز دورتر کند.
از سوی دیگر افرادی که به واسطه تحمیل شرایط اجتماعی از قطار ازدواج جا میمانند دچار تنهایی و افسردگی میشوند و در دوران پیری هیچ همراه و دستگیری ندارند. این در حالی است که ۱۵ سال پیش قانون تسهیل ازدواج جوانان موارد متعددی را برای فراهم ساختن زمینههای ازدواج جوانان پیشبینی کردهاست و حتی در این زمینه نیازی به قانونگذاری تازهای نیست. با وجود این دولتهای مختلف از اجرایی کردن این قانون سرباز زدهاند و دستگاههای نظارتی همچون مجلس یا شورای عالی انقلاب فرهنگی هم مطالبهگر اجرای این قانون و قوانینی از این دست نظیر سیاستهای کلی خانواده و سیاستهای کلی جمعیت نبودهاند. با این اوصاف هرچند کاهش طلاق و افزایش پایداری زندگی مردم کشورمان در این اوضاع اقتصادی و کرونایی خبر خوبی است، اما چالش ۱۳ میلیون جوان در حال عبور از سن ازدواج میتوان سایر دستاوردهای حوزه خانواده را هم بر باد دهد.