سرویس فرهنگ و هنر جوان آنلاین: تابلوی «ضامن آهو» در سال ۱۳۵۸ توسط استاد فرشچیان خلق شده و تکنیک مورد استفاده در آن اکریلیک است. در این اثر همه خطوط و نقوش تابلو و عناصر آن متوجه حضرت ثامنالحجج (ع) است که در سمت راست بالای تابلو در هالهای از نور قرار دارد و با وجود اینکه نقاشان بزرگ نور را در صورت قدسیان ترسیم میکنند، در این اثر علاوه بر صورت، نور در تمام بدن امام رضا (ع) ساری و جاری است. تمام منحنیهای تابلوی «ضامن آهو» به سوی امام هشتم (ع) ختم میشوند و پرسوناژ امام از لحاظ رنگ و فرم طوری قرار گرفته که در فراز بوده و باقی عناصر در فرود است، اما ماجرای خلق این تابلوی چشمنواز چیست؟
سیدعلیرضا ذاکری، طراح گرافیک و نقاش پیشکسوت دراینباره خاطرهاش از حضور استاد محمود فرشچیان (سال ۱۳۷۵در مشهد) را در گفتگو با فارس نقل کرده که بدین شرح است:
اواخر خردادماه سال ۱۳۷۵، یک روز آقای مرحوم مهدیزاده که از دوستان و رئیس انجمن خوشنویسان استان خراسان بود، به من گفتند عصر پنچشنبه در مراسمی تقریباً خصوصی استاد فرشچیان به همراه الهی قمشهای حضور دارند، شما هم خواستید تشریف بیاورید! من آن ایام که ۲۸ سن داشتم، میدانستم دیدار با استاد فرشچیان چقدر مغتنم است، بنابراین بعدازظهر آن پنجشنبه با اشتیاق کامل برای دیدن استاد فرشچیان به ساختمانی در بلوار مدرس مشهد رفتم که مراسم در آنجا برگزار میشد.
آنجا با آقای مهدیزاده همراه بودم. در سالنی تعداد صندلی چیده شده بود و استاد فرشچیان پشت تریبون رفتند! من از همان ابتدا در ذهنم بود دو پرسش از استاد فرشچیان داشته باشم. روی کاغذی کوچک دو سؤالم را نوشتم و دادم که به استاد بدهند. آقای مهدیزاده آرام از من پرسیدند چیز بدی که ننوشتی؟! به ایشان اطمینان دادم که نگران نباشند. استاد وقتی کاغذ را گرفتند، عینکشان را زدند و کاغذ را خواندند. بلافاصله پرسیدند این سؤالات را چه کسی پرسیده است؟ من که اواسط جمعیت بودم، گفتم من پرسیدم استاد. ایشان گفتند بیا اینجا! از جا بلند شدم. نگاه نگران آقای مهدیزاده را دیدم و لبخندی زدم و رفتم پشت تریبون نزد استاد. استاد سلام کردند و گفتند خودت را معرفی کن، چه کسی هستی و سؤالات را خودت بخوان.
من آرامش کامل داشتم و نگران نبودم. گفتم فلانی هستم؛ طراح و نقاش و دبیر هنری روزنامه قدس و سؤالاتم را خواندم. سؤالاتم این بود: استاد فرشچیان، همیشه مرسوم بوده که مینیاتوریستها در آثار خود چهره اهل بیت را با نور یا پوشیه نشان میدادند. شما چهره حضرت رضا (ع) را از کجا دیدید و در تابلوی ضامن آهو ترسیم کردید؟ سؤال دوم هم این بود که چرا در آثار شما از موضوعات روز مثل دفاعمقدس کمتر دیده میشود؟
استاد تشکر کردند و گفتند شما بفرمایید بنشینید. سپس گفتند: ببینید ایشان روزنامهنگار است و سؤالی پرسیده و پاسخشان را میدهم و خدای ناکرده قصد تعریف از خود ندارم. استاد با حالی خاص که کمکم میشد قطرات درشت اشک را دید که از گوشه چشمشان جاری میشود، شروع کردند و گفتند که سال ۵۸ برای عمل قلب به امریکا رفته بودم. دکترها اصرار داشتند که حتماً عمل قلب انجام دهم و چندین نوبت آزمایش گرفتند و من در این فواصل متوسل بودم به امام هشتم که «آقا کمکم بفرمایین.» در آخرین آزمایش قبل از عمل که باید انجام میشد، دکترها شگفتزده من را خواستند و گفتند که شما طی این مدت نزد کدام دکتر دیگر رفتهای و خود را مداوا کردی؟! هر چه به دکترها گفتم من جایی نرفتم، شما چه میگویید؟ آنها باور نمیکردند و به من گفتند که قلب شما کامل سالم است و نیازی به عمل ندارد. شما درمان شدهاید!
استاد با حال خاصی گفتند که به دکترها گفتم من نزد دکتر اصلی رفتهام! استاد با حال منقلب ادامه دادند که پس از این اتفاق در همانجا که برای طولانیمدت در هتل بودم، تصمیم گرفتم تابلوی «ضامن آهو» را بکشم. تابلو شش ماه طول کشید. وقتی به قسمتهای چهره مبارک حضرت امام رضا (ع) که رسید، به دلم افتاد که تمثال حضرت را بکشم، لذا متوسل شدم و همان شب در خواب صورت مبارک حضرت را دیدم و ایشان با مهربانی فرمودند من را ببین و بکش!
استاد گفتند وقتی بیدار شدم، چیزی از چهره مبارک حضرت در ذهنم نمانده بود. مجدد متوسل شدم و باز هم در شب دوم حضرت تشریف آوردند و این اتفاق تا سه شب تکرار شد و این افتخار را داشتم که چهره حضرت را در نور بکشم. استاد تأکید کردند که حالت کمرنگ و نوری که در صورت حضرت در تابلو است با رنگ و قلممویی طراحی شده و از ابزار ایربراش استفاده نکردم!
استاد درخصوص پرسش دومم هم گفتند که چند تابلو آماده انتشار دارند که رزمندگان را در آن آثار طراحی کردهاند.
تابلوی «ضامن آهو» نسخه دوم هم دارد
استاد فرشچیان اثر دیگری هم تحتعنوان «ضامن آهو ۲» در سال ۱۳۸۹ خلق کرده و به موزه آستان قدس رضوی اهدا کرده است. در این تابلوی چشمنواز، حضرت رضا (ع) در هالهای از نور نشان داده شده است و در کانون و مرکز اصلی اثر، آهوانی قرار دارند که به این امام همام پناهنده شدهاند. صیاد یا همان شکارچی، نادم و پشیمان، کمان را با زانوان، شکسته و در حالت تعظیم و تکریم به امام هشتم (ع) است.
دومین تابلوی نگارگری ضامن آهو برخلاف اثر نخست، افقی ترسیم شده و ابعاد آن ۸۰ در ۱۰۰ سانتی متر روی مقوای بدون اسید با تکنیک اکریلیک خلق شده است.
اکثر آثار استاد فرشچیان به حرم مطهر امام رضا (ع) اهدا شده است و در موزه آستان قدس رضوی نگهداری میشود. او به صراحت اعلام کرده که تاکنون برای هیچیک از آثار مذهبیاش پولی دریافت نکرده است.
آخرین تابلویی که از این استاد چیرهدست نگارگری رونمایی شده، «عرش بر زمین (گودی قتلگاه)» است که آبانماه ۱۳۹۶ با حضور تولیت وقت آستان قدسرضوی در موزه قرآن و نفایس این آستان رونمایی شد.
دستمزد استاد فرشچیان برای طراحی ضریح امام رضا (ع)؟!
استاد فرشچیان در کنار نگارگری، در طراحی ضریح متبرک ائمه معصومین (ع) هم فعالیت دارد و طراحی ضریحهای جدید امام رضا (ع) و حضرت سیدالشهدا (ع) محصول ذوق، قریحه و معنویت اوست. طراحی و نظارت بر ساخت ضریح جدید حضرت عبدالعظیم (ع) جدیدترین مشغولیت این استاد ۹۱ ساله است. او در مصاحبهای اعلام کرد: وقتی طراحی ضریح تمام شد، یک تسبیح صددانه یاقوت احمر بسیار زیبا آوردند و گفتند، چون پول نگرفتی، این را به عنوان هدیه بپذیر. گفتم من باید پول بدهم به امام رضا (ع) که این منت را بر من گذاشتهاند که ضریحشان را طراحی کردهام. لطفاً این تسبیح را به من ندهید، چون اگر مجبور شوم بپذیرم، آن را میبوسم و میبرم داخل ضریح حضرت میاندازم.
استاد فرشچیان اگرچه علاقه بیحد و حصری به امام علیبن موسیالرضا (ع) دارد، اما در مصاحبه سه سال قبل خود با فارس درباره اینکه دوست دارد مزارش کجا باشد، با بیان اینکه پنج قبر دارد، پاسخ داد: میدانید در مشهد مقدس وقتی چند سالی که میگذرد ممکن است تغییراتی در صحنها ایجاد شود، اما مقبره صائب اینچنین نیست. راستش من دوست دارم بروم اصفهان، کنار قبر صائب تبریزی.