سرویس جامعه جوان آنلاین: از راهکار‌های کم کردن فشار بر رویشگاه‌های جنگلی و حفظ منابع طبیعی، کاشت درختان با رشد سریع (مخصوصاً صنوبر و اکالیپتوس) در زمین‌های مستعد است که به آن زراعت چوب می‌گویند. همچنین کاشت درختان چند منظوره (تولید چوب و میوه) در زمین‌های شیب‌دار که کشاورزی ممکن نیست از دیگر خصوصیات زراعت چوب محسوب می‌شود.
نجات همزمان جنگل‌ها و صنایع
در سال‌های گذشته افزایش رو به رشد مصرف چوب در صنایع کاغذسازی، صنایع ساختمان‌سازی، مبلمان و دکوراسیون، کشتی‌سازی و صنایع دستی و تزئینی موجب خروج حجم قابل توجهی ارز و تعطیلی کارگاه‌های مختلف شده است. از سوی دیگر اهمیت کاهش تخریب جنگل و تأمین چوب مورد نیاز بخش‌های مختلف صنعت، سرمایه‌گذاری در زمینه زراعت چوب را به ضرورتی انکارناپذیر تبدیل کرده است. ترویج و توسعه زراعت چوب علاوه بر اشتغالزایی، استفاده بهینه از روان‌آب‌ها و زمین‌های بایر و ناهموار برای کشت مکانیزه، توسعه فضای سبز و رونق تولید در مناطق روستایی را به دنبال دارد.
نیرو‌های مسلح هم به میدان آمدند
از سال ۱۳۹۲ تاکنون دولت برای هر هکتار زراعت چوب تا سقف ۳۰ میلیون ریال تسهیلات بانکی پرداخت می‌کند. در سال‌های اخیر به علت افزایش جمعیت، بهره‌برداری غیراصولی و بیش از اندازه از چوب جنگل، تغییر کاربری و آتش‌سوزی از وسعت جنگل‌های زاگرس کاسته شده است؛ اتفاقی که سازمان محیط زیست و سازمان جنگل‌ها تلاش کرده‌اند با توسعه درختکاری این مشکل را مرتفع کنند. اوایل شهریور ماه امسال هم مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی تأیید کرد که در دو سال اخیر با زراعت چوب ۱۵درصد از روستا‌های کشور از خطر نابودی نجات پیدا کردند. روز گذشته در همین زمینه معاون وزیر جهاد کشاورزی از توسعه ۳۰هزار هکتاری زراعت چوب در سال جاری خبر داد و گفت: «وزارت نیرو درباره استفاده از آب‌های غیرمتعارف برای توسعه زراعت چوب تعامل و همکاری خوبی ایجاد شده است.» مسعود منصور در جلسه ستاد ملی زراعت چوب، با بیان اینکه در زمینه کشت و توسعه زراعت چوب با نیرو‌های مسلح وارد مذاکره شده‌ایم، از ظرفیت‌های مناسب این نهاد‌ها سخن گفت و تصریح کرد: «امکان توسعه و رشد زراعت چوب در اراضی تحت اختیار نیرو‌های مسلح وجود دارد و این اقدام مشارکتی می‌تواند به بخشی از تعهدات ما جامه عمل بپوشاند.»
طرح پتانسیل‌یابی زراعت چوب
منصور، اطلاع‌رسانی از مقرون به صرفه بودن زراعت چوب را امری لازم و ضروری دانست و یادآور شد: «فواید اقتصادی زراعت چوب باید به روستاییان اطلاع‌رسانی شود تا انگیزه ورود به این حوزه افزایش یابد.»
رئیس موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور هم روز دوشنبه (۱۲ آبان) در مصاحبه‌ای گفت: «بخشی از چوب‌های مورد نیاز صنایع کشور به دلیل برخی ویژگی‌ها باید از خارج تأمین شود، اما ۸۰درصد این نیاز از طریق زراعت چوب در داخل قابل تأمین است.»
به گفته عادل جلیلی، بر اساس طرح‌های مطالعاتی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع، صنایع چوب و کاغذ کشور در صورت استفاده ۱۰۰درصدی از ظرفیت‌های تولیدی خود به ۱۸میلیون متر مربع چوب در سال نیاز دارند که امسال با افزایش زراعت می‌توان ۸۰درصد مواد اولیه مورد نیاز صنایع چوب و کاغذ کشور را تأمین کرد.
وی درباره جزئیات طرح‌های مطالعاتی این مؤسسه تحقیقاتی در زمینه زراعت چوب اظهار کرد: «براساس طرح پتانسیل‌یابی زراعت چوب، زمین‌های مستعد که شرایط اکولوژی کشت چوب را دارند و در عین حال رقیب سایر محصولات استراتژیک نیستند در قالب چند پروژه شناسایی شده‌اند. نتایج حاصل از این پروژه‌ها نشان می‌دهد در اراضی استان‌های شمالی یعنی گیلان و مازندران به دلیل میزان بارندگی، امکان زراعت چوب صنوبر به صورت دیم در سطح حدود ۶۷هزار هکتار وجود دارد.»
پروژه ۵ برابری تولید چوب
جلیلی افزود: «در حاشیه‌های رودخانه‌های دائمی در شمال و شمال غرب کشور نیز ۱۹۸هزار هکتار، در حاشیه ۱۰کلانشهر مانند تهران، اصفهان، تبریز، اهواز و مشهد ۶۳هزار هکتار با استفاده از پساب‌های شهری و فاضلاب و در خوزستان حدود ۵۹۷هزار هکتار زمین مستعد برای زراعت چوب به ویژه اکالیپتوس، شناسایی شده است. استان خوزستان می‌تواند به مهم‌ترین قطب زراعت چوب کشور تبدیل شود، یعنی حدود ۹۲۵هزار هکتار اراضی مستعد (حدود پنج برابر اراضی فعلی) که در حال برنامه‌ریزی برای آن‌ها هستیم.»
وی درباره ارقام مورد نیاز زراعت چوب در کشور با توجه به کیفیت و سریع‌الرشد بودن آن گفت: «این مؤسسه نزدیک ۴۰سال است که روی توسعه زراعت چوب در مناطق مختلف کشور تحقیق می‌کند و تاکنون برای هر منطقه زراعی، صنوبر مخصوص معرفی کرده است که برخی از آن‌ها هیبرید و برخی دیگر با منشأ داخلی و خارجی هستند.»
رئیس مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور با اشاره به اینکه عملکرد تولید ارقام جدید صنوبر معرفی شده، دو برابر ارقام سنتی است، اظهار کرد: «از روش‌های سنتی زراعت صنوبر به طور میانگین سالانه بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ متر مربع چوب، در هکتار استحصال می‌شود، در حالی که در روش‌های نوین کاشت صنوبر، سالانه بین ۲۵۰ تا ۳۵۰ مترمربع چوب در هکتار، برداشت می‌شود.»
بازدهی ۳ برابری چوب نسبت به گندم
گفتنی است در سال‌های اخیر کارشناسان منابع طبیعی، علاوه بر معرفی گونه‌های جدید زراعی، به دنبال ارائه تکنیک‌های کاشت برای افزایش عملکرد و اقتصادی‌تر کردن زراعت چوب هستند، به طوری که یکی از روش‌های ارائه شده، بهره‌برداری کوتاه‌مدت دو ساله، سه ساله، چهار ساله و پنج ساله از درختان صنوبر است. تولید چوب با کیفیت، کاهش فشار بهره‌برداران از جنگل‌ها، استفاده بهینه از آب و خاک، شناسایی اراضی ملی مستعد زراعت چوب، رونق اکوتوریسم و اشتغالزایی از مزایای طرح توسعه زراعت چوب است. میزان بازدهی زراعت چوب صنوبر در کشور سه برابر کشت گندم در هر هکتار است. هر چقدر عمر درخت صنوبر بیشتر باشد، برای تولید کاغذ و هر چقدر صنوبر جوان‌تر باشد، برای صنایع چوب مانند MDF مناسب‌تر خواهد بود.
