سرویس بین الملل جوان آنلاین: تحولات اخیر ضداسلامی در اروپا به ویژه در فرانسه با انتشار کاریکاتور‌های اهانت‌آمیز به ساحت مقدس پیامبر اکرم (ص) در نشریه فکاهی شارلی ابدو و واکنش‌های خشونت بار به آن، بار دیگر مسئله اسلام‌هراسی Islamophobia و در شکل جدیدتر آن یعنی اسلام‌ستیزی را در کانون توجه رسانه‌ها قرار داده است.
در واقع اسلام‌هراسی در غرب هر روز ابعاد جدیدتری پیدا کرده و دولت‌ها و رسانه‌های غربی بر آتش آن می‌دمند. این واژه، به تبعیض یا تعصب علیه اسلام و مسلمانان اشاره می‌کند. اکنون دامنه اسلام‌هراسی توسعه یافته و به اسلام‌ستیزی یعنی برخورد‌های عملی با اسلام و مسلمانان در غرب تبدیل شده است. این برخورد‌ها ابعاد مختلف سیاسی، اجتماعی و رسانه‌ای پیدا کرده است. واژه اسلام‌هراسی نخستین بار در دهه ۱۹۸۰ مطرح شد، اما پس از حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ کاربرد عمومی‌تری پیدا کرد. در قالب مفهوم اسلام‌هراسی گزاره‌های مختلفی نهفته که از جمله آن‌ها می‌توان به ترس و نفرت از مسلمانان و این تصور که اسلام هیچ ارزش مشترکی با دیگر فرهنگ‌ها ندارد، در جایگاه نازلی نسبت به غرب است و در نهایت این ادعا که اسلام نه یک دین آسمانی بلکه یک ایدئولوژی خشونت‌آمیز سیاسی است، اشاره کرد. اسلام‌هراسی به طور مشخص در قالب ایجاد هراس از دین و شریعت اسلام، جوامع اسلامی و تمدن اسلامی ظهور پیدا کرده است.
اسلام‌ستیزی در اروپا
در بریتانیا، فرانسه، آلمان و برخی دیگر کشور‌های اروپایی، اسلام‌ستیزی و اعمال خشونت‌های کلامی و فیزیکی و اعمال تبعیض علیه مسلمانان با توجه به رشد چشمگیر گروه‌ها و احزاب راست‌گرای افراطی و افزایش محبوبیت سیاستمداران پوپولیست در سال‌های اخیر روندی افزایشی پیدا کرده است. حمله به مساجد و آتش زدن اماکن عبادی اسلامی، حملات فیزیکی و لفظی علیه مسلمانان و حتی غیرمسلمانانی که ظاهری شبیه به مردم کشور‌های اسلامی در غرب آسیا دارند و تبعیض علیه پیروان اسلام در موارد مختلف تحصیلی و شغلی، تنها برخی از نمونه‌های اسلام‌هراسی در جوامع غربی هستند که باعث بروز خشونت‌های بی‌سابقه علیه مسلمانان شده است. حمله به دو مسجد در نیوزیلند در ۱۵ مارس ۲۰۱۹ و کشتار ده‌ها نفر از مسلمانان به دست راست‌گرایان افراطی نژادپرست نشان داد که تبلیغات اسلام‌ستیزانه و ترویج اسلام‌هراسی توسط سران غربی مانند ترامپ چگونه می‌تواند موجب تشویق نژادپرستان برای اقدامات خشونت‌بار علیه مسلمانان شود.
کارزاری نامقدس
در سال‌های اخیر شاهد تلاش نظام‌مند و گسترده‌تر غربی‌ها در زمینه مبارزه با اسلام و پیامبر اکرم (ص) در چارچوب پدیده اسلام‌هراسی و اخیراً هم اسلام‌ستیزی هستیم. نمونه اخیر، تلاش برای اهانت و حتی به سخره گرفتن پیامبر گرامی اسلام (ص) از طرف برخی نشریات اروپایی به ویژه نشریه فکاهی شارلی ابدو است که در چندین نوبت بدون اعتنا به اعتراضات گسترده مسلمانان در سراسر جهان، اقدام به نشر کاریکاتور‌های اهانت‌آمیز به ساحت مقدس پیامبر اسلام (ص) کرده است. دلیل این کارزار گسترده ضداسلامی، هراس دولت‌های غربی از گسترش سریع اسلام در اروپاست. اکنون ۱۰ درصد جمعیت فرانسه را که به کانون اقدامات اسلام‌ستیزانه در اروپا تبدیل شده، مسلمانان تشکیل داده‌اند و در عین حال اسلام با رشد سریعی در این کشور پیشرفت می‌کند. همین مسئله زنگ خطر را برای سیاستمداران و نیز کلیسای کاتولیک فرانسه به صدا درآورده است. اقدامات اسلام‌ستیزانه اخیر در کشور‌های اروپایی در سال ۲۰۲۰ به ویژه آتش زدن قرآن کریم در سوئد و نیز اقدام مجله فکاهی فرانسوی شارلی ابدو در چاپ مجدد کاریکاتور‌های موهن درباره پیامبر اسلام (ص) نشان می‌دهد که جریان‌های ضداسلامی با نیروی بیشتری درصدد مقابله با اسلام و نیز ارائه چهره‌ای ناپسند از پیامبرعظیم‌الشأن این دین آسمانی هستند. هدایت این جریان ضداسلامی را راست‌گرایان افراطی بر عهده دارند که در سال‌های اخیر با توجه به دو پدیده یعنی وقوع بحران اقتصادی در اروپا از سال ۲۰۰۸ به بعد و نیز رکود اقتصادی بی‌سابقه کنونی ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا و بیماری کووید ۱۹ و نیز هجوم پناهجویان که اکثریت قریب به اتفاق آن‌ها را مسلمانان تشکیل می‌دهند، توانسته‌اند با جلب افکار عمومی در اروپا، موقعیت خود را به تدریج ارتقا داده و همراستا با آن اقدامات اسلام‌ستیزانه خود را نیز گسترش دهند. بنیاد تحقیقات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی «ستا» در سپتامبر ۲۰۱۹ اعلام کرد، ظهور راست افراطی در اروپا منجر به افزایش چشمگیر در موارد اسلام‌هراسی و در نتیجه تهدید امنیت و ثبات اروپا شده است. به گفته نصرت‌الله تاجیک، کارشناس سیاسی «روند به نحوی شده که جوامع مسلمان اگر پیش از این در غرب احساس امنیت داشتند اکنون چنین احساسی را ندارند و تحت فشار اسلام‌هراسی هستند.»
حمایت مکرون
مسئله مهم در این زمینه حمایت کامل امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه از اقدامات اسلام‌ستیزانه از جمله چاپ کاریکاتور‌های اهانت‌آمیز علیه پیامبر اکرم (ص) به بهانه حفظ آزادی بیان به ویژه آزادی کفرگویی در فرانسه است. این رویکرد نادرست و اصرار بر ادامه آن، موجب بروز واکنش‌های متقابل و خشونت بار به صورت وقوع حملات با سلاح سرد در نقاط مختلف فرانسه شده و این کشور بزرگ اروپایی را با چشم‌اندازی هراسناک مواجه ساخته است. توالی حوادث خونین در فرانسه هفته‌های اخیر که بیشتر به صورت حملات با سلاح سرد انجام شده در واقع واکنشی به تداوم اسلام‌ستیزی در فرانسه بوده و نشان می‌دهد رویکرد لجوجانه و غیرمنطقی مکرون در حمایت همه‌جانبه از اقدامات اسلام‌ستیزانه از جمله اصرار نشریه فکاهی شارلی ابدو بر ادامه انتشار کاریکاتور‌های هجو‌آمیز از پیامبراکرم (ص) آن هم به بهانه آزادی بیان حاصلی جز تحریک مسلمانان و افزایش تنش‌ها و تقابل‌ها در جامعه فرانسه به همراه ندارد و تداوم روند کنونی می‌تواند به افزایش غیرقابل باور خشونت‌ها در این کشور اروپایی بینجامد. البته مکرون این بار نیز بدون اینکه به نقش مهم موضع‌گیری‌های اسلام‌ستیزانه‌اش در شکل‌گیری و تداوم این حملات اشاره‌ای نماید حمله اخیر با چاقو در شهر نیس را «حمله تروریستی اسلام‌گرایان» توصیف کرد و گفت: «فرانسه در دفاع از ارزش‌های خود هرگز تسلیم ترور نخواهد شد.» در واقع موضع‌گیری‌های مکرر اسلام‌ستیزانه مکرون در دفاع از انتشار کاریکاتور‌های موهن از پیامبر اکرم (ص) و اصرار در ارائه لایحه‌ای ضداسلامی سبب شده فرانسه روی خط تنش و ناامنی قرار بگیرد. به گفته سیدهادی برهانی، کارشناس مسائل غرب آسیا، فرانسه یکی از آزادترین کشور‌ها در توهین به ارزش‌های اسلامی و اسلام‌ستیزی است. این مسئله یعنی کنش و واکنش‌ها مورد توجه محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران قرار گرفته است. وی در توئیتی ضمن محکوم کردن حمله اخیر در نیس نوشت: «این دور باطل تشدیدی - نفرت‌پراکنی، تحریک و خشونت - باید با منطق و عقلانیت جایگزین شود. همگان باید بدانند که افراط گرایی تنها افراط گرایی بیشتر به همراه می‌آورد و نمی‌توان از طریق تحریک‌آفرینی‌های زننده به صلح دست یافت.» استناد مکرون به «آزادی بیان» در کشورش برای توهین به مقدسات اسلامی، انتقاد‌های زیادی را در خود فرانسه نیز برانگیخته است. توهین به مقدسات در بسیاری کشور‌های جهان، حتی در برخی کشور‌های با نظام‌های سکولار و مبتنی بر جدایی دین از سیاست نیز جرم‌انگاری شده است.
مقابله با توجیه مکرون
در واقع موضع‌گیری مکرون و تلاش وی برای همسان نشان دادن اسلام و تروریسم و ارائه چهره‌ای خشن و طرفدار خشونت بی حد از آن، با هدف ارائه تصویری نادرست از این دین آسمانی و یافتن بهانه‌ای جدید برای تشدید فشار علیه مسلمانان ساکن فرانسه و تداوم اقدامات اسلام‌ستیزانه صورت گرفته است. در حالی که شخصیت‌های اسلامی به صراحت این موضوع را نفی کرده‌اند. سیدحسن نصرالله دبیرکل جنبش حزب‌الله لبنان ضمن تأکید بر اینکه مسلمانان نمی‌توانند هیچ‌گونه توهینی به پیامبر را کرده یا بپذیرند و با محکوم کردن حادثه نیس فرانسه گفت: این موضوع نباید به حساب اسلام - که کشتن بی‌گناهان را حرام می‌داند - نوشته شود. مقامات فرانسه نمی‌توانند مسلمانان را مسئول جنایت شهر نیس بدانند. وی همچنین این پرسش را مطرح کرد که «اگر یک مسیحی چنین جنایتی مرتکب می‌شد، آیا درست بود کسی بگوید مسیحیان جهان مسئول این جنایت هستند؟ اما متاسفانه مقامات فرانسه این کار را با اسلام و مسلمانان می‌کنند.» در واقع اشاره نصرالله به مغالطه‌ای است که همواره از سوی غربی‌ها مطرح شده و طبق آن، عملاً اقدامات تروریستی شمار بسیار اندکی از افراط‌گرایان دارای گرایشات تکفیری را به پای همه مسلمانان و اسلام گذاشته و حکمی ناعادلانه و خلاف واقع درباره آن‌ها صادر کرده و همه مسلمانان را تروریست و خشونت‌مدار تلقی و حتی از واژه فاشیسم اسلامی استفاده می‌کنند.
