سرویس اقتصاد جوان آنلاین: خط لوله نورداستریم۲، پروژه در حال اجرا توسط غول گازپروم و پنج شرکت اروپایی در دریای بالتیک است. شرکت گازپروم را رهبر بازار جهانی گاز طبیعی در جهان ما با سهم۵۱درصدی در بازار روسیه و سهم ۱۲درصدی در دنیا می‌دانند. پنج شریک گازپروم عبارتند از: انگی (فرانسه)، وینترشال (آلمان)، او‌ام وی (اتریش)، یونیپر (آلمان) و شل (انگلستان/ هلند). هر کدام از این شرکت‌ها سهمی ۱۰درصدی دارند و سهم گازپروم ۵۰ درصد است.
هزینه اجرای این پروژه ۸/ ۹ میلیارد یورو اعلام شده است. در ژوئن ۲۰۱۵میلادی آغاز این طرح به صورت رسمی اعلام و سه سال بعد، مراحل ساخت آن آغاز شد. طول این پروژه ۱۲۰۰کیلومتر و سالانه ۵۵ میلیارد متر مکعب گاز را منتقل می‌کند. خط لوله نورد استریم۱ در سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲ میلادی ساخته شده و ظرفیتی مشابه دارد. افتتاح این طرح رویای مخالفان افزایش وابستگی اروپا به گاز خرس‌ها را بر باد خواهد داد. این پروژه راهبردی‌ترین طرح انرژی دنیاست که اهمیت سیاسی و اقتصادی آن را تحت سایه خود قرار داده است. نورد استریم۲ می‌تواند شرایط دیپلماتیک اروپا را با تغییر توازن قدرت دستکاری کند.
در روز ۲۰آگوست امسال، خبر مسموم‌شدن ناوالنی، مخالف سیاسی پوتین، اروپا را با چالش بزرگی روبه‌رو کرد. آنجلا مرکل نیز از بازنگری در مورد نورداستریم۲ سخن گفته است. آیا برلین ممکن است در مورد این پروژه نیمه کاره تجدید نظر کند؟ در شرایط کنونی، بانوی آلمان تصمیم گیرنده اصلی است.
بازار گاز اروپا
در چند دهه اخیر، انرژی یکی از عوامل اختلافات میان دولت‌ها بوده و عرضه انرژی با رقابت‌های سیاسی پیوند خورده است. دارابودن، تولید و صادرات هیدروکربن‌ها بر تأثیرگذاری یک کشور می‌افزاید. انرژی را باید ابزار فشار یا فاکتور قدرت دانست.
صادرکننده نفت می‌تواند هر زمانی عرضه آن به واردکننده را متوقف کند؛ واردکننده هم می‌تواند با متنوع‌کردن منابع خرید خود، درآمد‌های فروشندگان را تغییر دهد. گاز، سومین منبع انرژی اولیه دنیا با سهمی ۲۲درصدی، زغال‌سنگ ۲۷درصد و نفت‌خام ۳۳درصد است. سهم ایالات متحده و روسیه به عنوان دو تولیدکننده بزرگ دنیا از کل تجارت گاز ۲۰ و ۱۸ درصد است.
در اتحادیه اروپا، تولید گاز در فاصله سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۷ میلادی ۴/۳۹ درصد کاهش یافت. بدین ترتیب وابستگی این منطقه به واردات گاز افزایش یافته است. وابستگی اتحادیه اروپا به گاز وارداتی در سال ۲۰۱۸ میلادی ۵۶درصد بوده و در سبد انرژی‌های وارداتی قاره سبز سهم گاز ۲۴ درصد و سهم نفت خام ۶۶ درصد است.
صادرکنندگان کلیدی
سهم روس‌ها در تأمین گاز اروپا بسیار روشن است. به همین دلیل بسیاری از رهبران اروپا خواهان کاهش این وابستگی هستند. جنگ‌های گازی مسکو و کی‌یف در سال‌های ۲۰۰۵-۲۰۰۶ و ۲۰۰۸-۲۰۰۹ میلادی، اروپایی‌ها را از ضرورت یافتن شرکای راهبردی آگاه کرد. به دلیل عدم توافق بر سر قیمت گاز میان گازپروم و شرکت ملی نفت اوکراین (نفت وگاز) در آن سال‌ها، جریان عرضه گاز روسیه به اوکراین قطع شد. بحران اوکراین در سال ۲۰۱۴ میلادی نیز باعث شد تا جریان صدور گاز به اوکراین یک بار دیگر متوقف شود. از آن سال، میزان واردات ال ان جی اروپایی‌ها با رشد چشمگیری افزایش یافت.
متنوع‌کردن عرضه
اتحادیه اروپا برای متنوع‌کردن منابع عرضه گاز از اجرای کریدور‌های زیر حمایت کرده است:
- خط لوله تاناپ و تاپ: این پروژه از ترکیه عبور و گاز دریای کاسپین را از خاک آذربایجان و گرجستان و از طریق خط لوله قفقاز جنوبی دریافت می‌کند. در ادامه خوراک این خط لوله به وسیله خط لوله تاپ از به یونان و ایتالیا می‌رسد.
- خط لوله مدیترانه شرقی: این پروژه در ۲ژانویه سال جاری آغاز شد و یونان، رژیم اسرائیل و قبرس قراردادی برای ساخت خط لوله‌ای مشترک برای انتقال گاز ذخایر جدید کشف شده در شرق مدیترانه امضا کردند. این خط لوله ۲۰۰۰کیلومتری از ظرفیت ترانزیت سالانه ۹تا ۱۱میلیارد متر مکعب گاز برخوردار بوده و هزینه اجرای آن ۷تا ۹میلیارد یورو است، اما ترکیه رویکردی تهاجمی در برابر این طرح دارد. این پروژه رقیب ترک استریم ۹۳۰کیلومتری است که از دریای سیاه عبور می‌کند. ظرفیت ترک استریم ۵/ ۳۱ میلیارد متر مکعب و بیش از دو رقیب مدیترانه شرقی و تاپ است.
- پروژ‌های پوسیدون و‌ای‌جی‌بی: پروژه نخست یونان و ایتالیا را از طریق خط لوله مدیترانه شرقی متصل و خط لوله دوم نیز یونان و بلغارستان را متصل می‌کند.
