سرویس اقتصادی جوان آنلاین: رئیسجمهور بعد از چند روز دعوای معاونانش با مجلس که حول ادعای خیالی بودن منابع طرح معیشتی بود، به شکل غافلگیرانه از «طرح دولت» برای پرداخت کمک ۱۰۰ هزارتومانی به هر نفر از خانوادههای بدون درآمد ثابت در چهار ماه باقیمانده سال خبر داد! چیزی شبیه به همان طرح مجلس! یعنی آن منابع خیالی، در نزد دولت مخازن واقعی دارد، اما مشکل آنجاست که «یارانه معیشتی باید به اسم دولت باشد». این نهایت سیاسیبازی در تأمین معیشت مردم است. البته همین که اقدام مجلس، دولت را به تحرک و حمایت از معیشت مردم واداشت، جای شکر دارد، اما درهمتنیده بودن تصمیمات اجرایی دولت با منافع سیاسی آدمها نشانه خوبی نیست. همچنانکه آقای روحانی که همراه با وزیر خارجهاش به «فرصت بایدن» امید بستهاند، از اینکه مبادا اگر این فرصت پیش آمد، به پای طرح دیگر مجلس با نام «اقدام راهبردی برای لغو تحریمها» نوشته شود، دلخوریاش را از اینکه رفع تحریمها به حساب چه کسی نوشته شود، نشان داد. در هر حال ظاهراً قرار است از این آشی که با «نخود خوشبینی به لغو تحریمها» و «عدس مقابله جناحی با طرحهای مجلس» و «لوبیای سحرآمیز تأمین منابع خیالی» پخته میشود، سفره ضعیفترین قشر جامعه برای مایحتاج اولیه، کمکرسانی شود. هرچند وقتی عنوان نامعلوم «افراد فاقد درآمد ثابت» در طرح دولت گنجانده شده از همین حالا در اینکه این کمک جدید به چه کسانی میرسد و چه تعدادی از افراد جامعه را دربرمیگیرد، ابهام وجود دارد. آیا این صرفاً یک پاتک به طرح معیشتی مجلس بود یا یک اقدام جدی و شفاف؟! بهویژه آنکه خبر موافقت شورای نگهبان با طرح مجلس نیز قطعاً دیروز قبل از انتشار به گوش دولت رسیده است و دولت با طرح خود احتمالاً بهدنبال کماهمیت کردن طرح مجلس بود. باکی نیست. همین که الان باید هم طرح خود و هم طرح مجلس را اجرا کند، به نفع مردم خواهد بود! کاش همیشه جناحبازیها و سیاسیبازیها به سود مردم تمام شود.
یکی از مواهب تهیه طرح حمایت از معیشت ۶۰ میلیون نفر از مردم ایران در مجلس شورای اسلامی این بود که دولت در حوزه حمایت از مردم در شرایط شیوع کرونا، تشدید رکود تورمی و بیکاری از بیعملی خارج شود و همانطور که رئیسجمهور روز گذشته اذعان داشت به اشخاصی که حقوق ثابت ندارند در ماههای باقیمانده از سال جاری کمک بلاعوض شود.
با وجودیکه این رسانه طی روزهای اخیر در مطلبی با اشاره به حمایت اغلب دولتهای دنیا از مردم جهت عبور کردن از شرایط کرونا با طرحهایی، چون پرداخت چک پول یا بن الکترونیکی خرید کالا عنوان داشت که یکی از موانع عملیاتی شدن طرح حمایت از معیشت خانوار مجلس در داخل کشور، موانع و اهداف سیاسی و قرائت خاص و سودجویانه از مکاتب اقتصادی، چون نئولیبرالیسم است، هم اکنون بعد از آنکه دولت به بهانه فقدان منابع، دست رد به سینه طرح معیشت خانوار مجلس زد، رئیسجمهور گفت: بسته کمک معیشتی ۱۰۰هزار تومانی دولت برای یک سوم جامعه در چهار ماه پیش رو در نظر گرفته شدهاست.
چرا رهبری خواستار مردمی شدن اقتصاد است
وقتی در جنگ اقتصادی نیز معیشت ابزاری است برای پیروزی در رقابتهای سیاسی داخلی میتوان متوجه شد که چرا رهبری خواستار مردمی شدن اقتصاد و خروج دولت و نهادها از حوزه اقتصادی است، زیرا معیشت مردم حتی در جنگ اقتصادی نیز با ریسک گروگانگیری از سوی گروههای سیاسی مواجه است.
با وجودیکه بسیاری از دولتهای دنیا با هر نوع گرایش و مکتب اقتصادی سیاسی از مردم خود در برابر شیوع کرونا به طرق مادی و معنوی حمایت کردند، اما دولت آنطور که انتظار میرفت در این حوزه ورود نکرد؛ البته قابلفهم است که دولت در شرایط جنگ اقتصادی و شیوع کرونا با محدودیت منابع روبهرو است، از این رو همانطور که دیدیم نهادهای دیگری، چون کمیته امداد و بسیج و مردم تحت عناوینی، چون کمکهای مؤمنانه از اقشار ضعیف جامعه حمایت کردند.
با این حال با توجه به تشدید تنگنای معیشتی مردم به دلیل افزایش تورم، کاهش ارزش پول ملی و کسادی کسب و کارها در اثر شیوع کرونا و سکته ورود کالا از گمرکات و بنادر به کشور و احتکار کالا در برخی از انبارهای داخلی انتظار میرفت دولت نیز به شکل برنامهریزی شده و سازمان یافته در حوزه حمایت از معیشت خانوار ورود میکرد، اما بیعملی در این حوزه موجب شد تا مجلس طرحی را با عنوان طرح حمایت از معیشت خانوار تهیه و اطلاعرسانی کند که این طرح به دلیل آنچه فقدان منابع پایدار معرفی شد، با مخالفت دولت و شورای نگهبان روبهرو شد.
هر چند شاید برخی از انتقادها به این طرح وارد بود، اما جا داشت با همدلی و همفکری دولت با مجلس نواقص این طرح برطرف و این طرح اجرا میشد، ولی این طرح رد شد و هم اکنون رئیسجمهور از ارائه بسته کمک معیشتی دولت به یک سوم جامعه در چهار ماه پیشرو خبر دادهاست.
منابع از کجا جور میشود؟
در این میان با توجه به اینکه حمایت از مردم در شرایط تنگنای مالی کنونی امری مناسب است، اما اگر طرح حمایت از معیشت خانوار مجلس مشکل کسری بودجه داشت، حالا باید از دولت پرسید از چه محلی به یکباره صاحب منابع جدید شد که قرار است طرح مدنظر خود را در حمایت از بیش از ۲۵ میلیون نفر از مردم عملیاتی کند. بر اساس شواهد موجود، دولت برای پایان بردن بودجه سال ۹۹ با کسری بودجهای در حدود ۱۶۰ هزار میلیارد تومان در چهار ماه باقیمانده از سال جاری روبهرو است و حالا این سؤال پیش میآید که آیا منابع عملیاتی کردن طرح کمک معیشتی دولت قرار است با ایجاد بدهی جدید ملی از طریق استقراض مالی تأمین شود یا اینکه دولت داراییهایش را به فروش برساند.
تفاوت طرح مجلس و دولت
گویا مجلس در طرح خود در نظر داشت از محل فروش داراییهای دولت و حقالامتیازهای دولت از محلهایی، چون واردات کالا به ۶۰ میلیون نفر بهطور متوسط ماهانه ۱۲۰ هزار تومان یارانه پرداخت کند که منابع مورد نیاز برای عملیاتی کردن این طرح بهطور کل در حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شدهبود که ماهانه بیش از ۷ هزار میلیارد تومان منابع نیاز داشت. حال دولت در طرح خود گویا قرار است به بیش از ۲۵ میلیون نفر فاقد درآمد ثابت به مدت چهار ماه، ماهانه حدود ۱۰۰ هزار تومان پرداخت کند که در کل به منابعی حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان نیاز داشت که در ماه رقمی بالغ بر ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان را در بر میگیرد، همچنین ادعا شده که تسهیلات بانکی نیز به نیازمندان پرداخت خواهد شد.
حجتالاسلام حسن روحانی، رئیسجمهور، روز چهارشنبه (۲۸ آبان ماه) در جلسه هیئت دولت با اشاره به تحت فشار قرار گرفتن برخی اقشار از شرایط پیش آمده از کرونا گفت: محاسبهای که شده حاکی از این است که باید به یک سوم جامعه برای چهارماه یک بسته کمک معیشتی ارائه دهیم که این موضوع را شنبه در ستاد ملی کرونا تصویب خواهیم کرد.
وام یک میلیونی برای ۱۰ میلیون خانواده
رئیسجمهور ادامه داد: افرادی که مشمول این کمک خواهند شد در آذر، دی، بهمن و اسفند ماهانه به ازای هر نفر ۱۰۰ هزار تومان کمک بلاعوض دریافت خواهند کرد. همچنین وام یکمیلیونی هم برای همین خانوادهها که ۱۰ میلیون خانواده را شامل میشود، در نظر گرفته میشود، شبیه وام یکمیلیونی که قبلاً داده شد، امّا این بار نه برای همه یارانهبگیرها، بلکه فقط برای ۱۰ میلیون خانواده.
کمبود منابع داریم
محمدباقر نوبخت در حاشیه جلسه دیروز هیئت دولت اظهار کرد: لایحه بودجه۱۴۰۰ در دولت مطرح شد و پس از بحث و بررسی، مورد تأیید قرار گرفت و از شنبه کار تبصرهها را آغاز و بودجه را قبل۱۵ آذر تقدیم مجلس میکنیم.
نمایندگان در بودجه ۱۴۰۰ از مردم حمایت کنند
رئیس سازمان برنامه و بودجه با اشاره به اجرای قرنطینه از روز شنبه گفت: نمایندگان دنبال کمک معیشتی به مردم بودند که در طرح دولت، به نیمی از این افراد در چهار ماه آینده کمک معیشتی میشود. اگر نمایندگان خواستند که کمکها را ادامه دهند، میتوانند در بودجه پیشبینی کنند.
اگرچه دولت تلاش کرد با پاتک طرح حمایتی خود مانع از عملیاتی شدن طرح حمایتی مجلس از خانوار شود، ولی روزگذشته شورای نگهبان با اصلاحیه طرح حمایت از معشیت خانوار مجلس موافقت کرد و دولت طبق قانون ملزم به اجرای آن است.