الهه محبوب، رئیس اداره اسناد آستان قدس رضوی در خصوص اسناد 400 ساله پرستاری گفت: بیشتر این اسناد مربوط به پرداخت حقوق پرستاران دارالشفا است.
وی قدیمی‌ترین سند پرستاری موجود در مرکز اسناد آستان قدس رضوی را متعلق به سال 1011 قمری و دورۀ شاه عباس اول صفوی ذکر کرد و گفت: در این دوره پرستاران با نام بیماردار معروف بودند.
محبوب با بیان اینکه برخی بیمارداران زن همسران بیمارداران مرد بوده‌اند، به نقش پرستاران زن در این اسناد پرداخت و اظهار داشت: مشاغل زنان در دوره صفوی در دارالشفاء، شامل خادم بیماران بود که این شغل بر اساس سندِ موجود، از مادر به دختر به صورت موروثی منتقل شده است. در دوره افشاری، شغل‌های عزب و بیماردار دیده می‌شود که احتمالاً اولی با توجه به معنیِ عزب، امور اداری و دومی امور پرستاری را انجام می‌داده است.
رئیس ادارۀ اسناد آستان قدس رضوی به گسترش حوزۀ پرستاری و تعداد پرستاران در دورۀ قاجار اشاره و تصریح کرد: در دوره قاجار مشاغل دارالشفاء به لحاظ نوع شغل و تعداد افراد گسترش یافت و این شاید به دلیل توسعۀ دارالشفاء در این دوره و تعداد بیماران بوده است.
وی با بیان اینکه نخستین شغل زنان در دوره قاجار، بیمارداری است، گفت: قدیمی‌ترین سند از زنان شاغل در این سِمت مربوط به سال 1251 قمری بوده که نام‌های خیرالنسا و زینب در آن ثبت شده است.
محبوب اضافه کرد: از دوره قاجار، واژه «پرستار» و «پرستاره» در اسناد دارالشفا دیده می‌شود و این درحالی است که تعداد پرستاران به ویژه پرستاران خانم افزایش یافته است و در زمان عدم حضور پرستار، نایب پرستار به انجام وظایف او می‌پرداخت.
وی به وجود زنانی با وظیفۀ شیر دادن به اطفال بی‌سرپرست اشاره کرد و افزود: در آستان قدس رضوی زنانی به عنوان مرضعه حضور داشتند که کار شیر دادن به اطفال بی‌سرپرست را به عهده داشتند و مواجب آنان از طریق دارالشفاء تأمین می‌شد.
وی ادامه داد: در دوره قاجار، مکانی به نام «دارالرضاعه» برای نگهداری و شیر دادن به اطفال بی‌سرپرست در دارالشفای آستان قدس رضوی وجود داشت و پس از آن در زمان نیابت تولیت محمد ولی‌خان اسدی در سال 1307 شمسی پرورشگاه به شکل جدید افتتاح شد که تعدادی از کارکنان آن ازجمله مدیر، معاون و پرستاران آن زن بودند.
