سرویس اقتصادی جوان آنلاین: طی هفت سال اخیر دولت نتوانسته است برنامه مشخصی را برای ساماندهی نیازهای بازار مسکن اجرایی کند، این مسئله باعث شده است اکنون با کمبود حدود ۵میلیون واحد مسکن در کشور مواجه باشیم. گرچه وزارت راه و شهرسازی طی دو سال اخیر طرح ملی مسکن را اجرایی کرده است، اما ساخت و تحویل ۴۰۰ هزار مسکن نمیتواند پاسخگوی نیازهای روزافزون جامعه باشد. در این خصوص معاون وزیر راه و شهرسازی در گفتگو با تسنیم به مشکلات مسکن مهر اشاره کرد و گفت: مسکن مهر عموماً اقشار هدف خود را یعنی دهکهای یک، ۲ و ۳ خانهدار نکرد. این اقشار قاعدتاً باید آورده اولیه را میآوردند و قدرت پرداخت اقساط را میداشتند که نداشتند، ضمن اینکه باید دارای آگاهی و شناخت برای ورود به این فرایند میبودند که عملاً چنین نبود. در کشور اقشاری داریم که سیستم را نمیشناسند و اطلاعات آن به دست آنها نمیرسد. در طرح مسکن مهر بخشی از این اقشار وارد و بلافاصله خارج شدند و الان صاحب مسکن نیستند. به عبارت دیگر وارد سیستم مسکن مهر شدند و دیدند که نمیتوانند آورده را تأمین کنند و امتیاز مسکن مهر را رسمی یا غیررسمی واگذار کردند.
حبیبالله طاهرخانی افزود: مسکن مهر فراتر از قدرت خرید دهکهای یک، ۲ و ۳ بود، به همین دلیل دولت و مجلس باید یک باکس تعریف کنند، فقط هم زمین نیست، بحث زمین را میتوان حل کرد. مسکن مهر از نظر نرخ تسهیلات بسیار خوب بود که یک کمک قابل توجه به متقاضیان بود و بخشی از اقشار کمدرآمد را به این سمت کشاند.
مدیرعامل شرکت عمران شهرهای جدید تولید مسکن استیجاری را چاره مشکل کمبود مسکن دانست و گفت: ما باید امکانی را فراهم کنیم تا مسکن استیجاری در کشور ساخته شود، بدون اینکه پولی از افراد دریافت شود؛ افرادی که توان تأمین مسکن در کوتاهمدت و میانمدت را ندارند، مثلاً زوجهای جوانی که ازدواج میکنند اینها نمیتوانند از طریق بازار اجاره یا خرید نیاز خود را تأمین کنند، چون با درآمدهای آنها تناسب ندارد. در مسکن استیجاری میگوییم کسی دو، سه سال ساکن میشود تا بتواند پس از این مدت وارد بازار شود و نیاز خود را از طریق اجاره تأمین کند. این برنامه نیازمند زمین، تأمین مالی، سازماندهی و ساختارسازی است.
طاهرخانی تأکید کرد: یکی از مواردی که باید به آن توجه شود، نگهداری از خانههای استیجاری است. این مسائل را باید حل کرد، البته این بدان معنا نیست که باید همه کارها متمرکز باشد، بعضیها میگویند این حرفها که گفته میشود میگویند دنبال تمرکز هستند، اما لزوماً به این معنا نیست که مساکن کنار هم باشند. این واحدها را میتوان در قالب مدلهای مختلف در پروژههای متعدد پخش کرد، به عنوان مثال بنده دیدهام که برخی پروژهها در شهر هامبورگ در بلوکی چهار تا پنج واحد استیجاری با متراژ کمتری ساخته میشود، اما ساختار و بنا هیچ فرقی با سایر واحدها ندارد. در واقع باید واحدهایی با متراژ ۴۰ تا ۵۰ متر در دستور کار مسکن حمایتی قرار گیرد. وی در پاسخ به اینکه آیا ارزیابی دارید که در چه جاهایی و به چه میزانی باید مسکن حمایتی استیجاری ساخته شود؟ گفت: ارزیابی دقیقی در این زمینه نداریم. مشکل مسکن اقشار یک، ۲ و ۳ در تمام کشور حاد است، در کلانشهرها حادتر.
طاهرخانی با اشاره به اقشار کمدرآمد که به حاشیه شهرها رانده شدهاند و به اصطلاح «بدمسکن» هستند، گفت: دسترسی این اقشار به بازار رسمی مسکن محدود شده و اینها نمیتوانند وارد بازار رسمی کشور شوند و سرپناه خود را تأمین کنند، یعنی نه قدرت اجاره یک واحد مسکونی را دارند و نه قدرت خرید. اینها به حاشیه رانده میشوند و میروند آلونک ۲۰ متری میسازند. این اقشار قابل حذف نیستند و واقعیتهای اجتماعی هستند. در همه جای دنیا هم وجود دارند و فقط منحصر به ایران نیست.
طاهرخانی در خصوص راهکارهایی برای حل مشکل مسکن این اقشار افزود: ما باید هم در نظام برنامهریزی و هم تأمین مالی برای کمدرآمدها فکر کنیم، اینها باید رسماً وارد این سیستم شوند، در این صورت به تدریج مسئله حل میشود. از سوی دیگر در کنار حمایت از اقشار متوسط کشور در حوزه مسکن در قالب تسهیلات مسکن برخی جاها لازم است در قالب ساخت مسکن و تحویل آن دولت ورود پیدا کند. الان مسئله اصلی که گرفتاری اصلی است این اقشار اجتماعی هستند که به نظر میرسد باید هم تمرکز رسانه و هم تمرکز دولت و مجلس به این سمت برود. قاعدتاً باید به این مانند درمان نگاه کنیم. درمان هم در کشور سوبسید دارد، مسکن این اقشار نیز باید به گونهای باشد تا از محل سوبسیدها تأمین شود. اگر بازار را رها کنیم با این امکانات که در وزارت مسکن است نمیتواند به این قشر پاسخگو باشد، اینها مشکل پیدا میکنند و قاعدتاً بخشی از اینها در قالب حاشیهنشینی و سکونتگاههای غیررسمی خود را نشان میدهند.
اگر دولت دغدغه مسکن فقرا را دارد، باید به این حوزه وارد شود
وی افزود: در شهرهای جدید مدلهایی را برای این اقشار در دستور کار داریم، اما کلیت آن نیازمند یک برنامه جامع است. واقعیت آن است که سیاستهای کلی این موضوع را هیچگاه نداشتهایم و باید آن را وارد نظام برنامهریزی و تأمین مالی مسکن کنیم. اگر واقعاً دغدغه فقرا را داریم موضوع تأمین مسکن آنها مهم است باید به این حوزه ورود پیدا کنیم.
طاهرخانی گفت: یکی از مسئولیتهای دولت این است وقتی که بخش خصوصی در حوزهای سرمایهگذاری میکند، ابزارهای تشویقی و مشوقهایی را فراهم کند تا این اتفاق بیفتد و همزمان به اندازه خودش وارد این کار شود. از سوی دیگر یکی از موارد ورود این است که بازار به هر دلیل شکست خورده است؛ چه به واسطه سوداگری یا هر چیز دیگری. در این صورت عرضه لازم مسکن صورت نمیگیرد و ضرورت دارد برنامههایی اجرایی شود، به همین دلیل است که وزارت راه و شهرسازی طرح ملی مسکن را آغاز کرد که با دقت و سرعت پیگیری میشود تا بتوانیم عرضه مناسبی از مسکن را به بازار داشته باشیم.
تسهیلات این طرح تا حدودی که امکانپذیر است، ارائه میشود. وزارت راه و شهرسازی به جز برنامه طرح ملی مسکن برنامه ساخت مسکن مشارکتی را دارد. در این طرح سازندگان و انبوهسازان مشارکت میکنند و ساخت مسکن را به عهده میگیرند. این برنامه برای اقشار تقریباً توانمند است تا بتوانند صاحب مسکن مناسب با درآمد خود شوند.
حاشیهنشینی در زاهدان و چابهار بسیار حاد شده است
مدیرعامل شرکت عمران شهرهای جدید گفت: در حوزه حاشیهنشینی نیز دو منطقه در کشور داریم که مسئله آنها بسیار حاد است؛ زاهدان و چابهار. سیاستها این است که حاشیهنشینها را تشویق کنیم تا وضعیت خود را ارتقا بخشند. حاشیهنشینی زاهدان در سطح وسیعی است. هفته گذشته سفری به چابهار داشتیم که در آنجا شهر جدید «تیس» را برای اقشار متوسط راهاندازی کنیم. شرکت بازآفرینی شهری ایران بحث ساماندهی حاشیهنشینی چابهار را در دستور کار دارد و ما در شهر تیس نیز بحث جانمایی اقشار متوسط را در دستور کار داریم، به عنوان مثال در طرح اقدام ملی ۳ هزار نفر تاکنون ثبتنام و آورده خود را واریز کردهاند، به دنبال آن هستیم با ۳۰۰ تا ۴۰۰میلیون تومان اینها را خانهدار کنیم. اکنون این افراد در بازار مسکن باید ۳ میلیارد تومان برای تأمین مسکن داشته باشند- با توجه به گرانقیمت بودن مسکن در منطقه آزاد چابهار- که عملاً توان تأمین آن را ندارند و حداقل اقشار متوسط را پوشش دهیم.