کد خبر: 1036173
تاریخ انتشار: ۰۶ بهمن ۱۳۹۹ - ۰۰:۲۰
واکاوی تهدید‌های فضای مجازی با نگاه به روایات
درست است که خانواده‌ها از نظر جسمی کنار هم هستند، اما آیا از نظر روحی و ارتباطات عاطفی و خانوادگی توانسته‌اند این ارتباط را حفظ کنند و کنار هم باشند؟ آیا عادت به فضای مجازی، به اعضای خانواده اجازه می‌دهد در کنار هم، بدون این فضا‌ها لحظاتی را برای درک و شنیدن حرف‌های یکدیگر بگذرانند؟
حجت الاسلام علیرضا فرهنگ
سرویس سبک زندگی جوان آنلاین: دین اسلام به عنوان مکتب جامع زندگی برای تمام ابعاد فردی و اجتماعی زندگی انسان دارای برنامه‌هایی روشن و راهبردی است که نه تنها ریشه در فطرت آدمی دارد، بلکه واجد ویژگی‌های لازم برای روزآمدکردن است. یکی از مباحثی که هم در قرآن کریم و هم در روایات و احادیث به آن پرداخته شده، تربیت کودک است. از نگاه مکتب تربیتی اسلام، سال‌های نخستین زندگی دورانی حساس در رشد کودک محسوب می‌شود که باید همراه با فراغ بال، نشاط و تفریح و مالامال از محبت باشد. در احادیث و روایات تأکید شده است که در هر مرحله از رشد باید به گونه‌ای خاص و متناسب با سن فرزند با او رفتار کرد.

علل و عواقب اعتیاد به فضای مجازی چیست. در این زمینه می‌توان به دلایل متعدد اشاره کرد از جمله اینکه:

۱. بیکاری و نداشتن برنامه در زندگی انسان را دچار بی‌برنامگی و در نهایت گرفتار برنامه‌های طراحی شده فضای مجازی می‌کند. بیکاری آفت بزرگی است که فرجامش به هم ریختگی زندگیست.

۲. دوستان هوس‌باز، بی‌برنامه و رفاه‌طلب باعث گرایش انسان به فضا‌های مخرب، دوستی‌ها و عشق‌های فریبنده می‌شود.

۳. غفلت از سرمایه‌های زندگی مثل همسر و فرزند، پدر و مادر و... باعث افتادن در دام سبک زندگی غربی و در نتیجه ارمغان آمدن زندگی‌ای بی‌روح می‌شود.

۴. الگوبرداری از تبلیغات ماهواره‌ای و فضای مجازی انسان را دچار تنوع طلبی کرده و در نهایت آدمی را به سمت مدل‌های مختلف می‌کشاند. طوری که بشر هر روز دنبال یک نوع خودنمایی بوده و در نتیجه او گرفتار فضایی ولنگار همچون مجازی و از کانون گرم خانواده طرد می‌شود.

۵. ضعف اعتقادات مذهبی و بی‌توجهی به مسائل دینی باعث بی‌حیایی و بی‌عفتی شده و حریم بین زن و شوهر را از بین می‌برد و اجازه می‌دهد تا دیگران در این حریم وارد شوند.

اما هدف چیست؟ هدف کسانی که این کار را در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی ترویج می‌کنند، عادی جلوه‌دادن این کار‌ها و در نتیجه عادت‌کردن جامعه به این نوع زندگی‌هاست. وظیفه ما در این فضا این است که در مقابل ترویج این نوع از سبک زندگی، سبک زندگی اسلامی را با توجه به دستورات دین ترویج کنیم. از این رو در روایات است که زشت شمردن کار زشت انسان را به دوری گزیدن از آن می‌کشاند. پس وظیفه ما است که کار‌های این‌ها را در فضای مجازی قبیح بدانیم نه اینکه خودمان آن را ترویج کرده و مبلغ آنان شویم.

از دیگر آسیب‌هایی که در فضای مجازی به ابزاری برای تفریح ناسالم تبدیل شده، تمسخرکردن اقوام، گروه‌ها و حتی بعضی افراد در غالب‌های مختلف است. این عمل غیر از اینکه گاهی اوقات تمسخر را در بردارد، باعث قطع‌شدن بعضی ارتباطات نیز می‌شود. اهانت به دیگران در فضای مجازی و بازی‌کردن با آبروی افراد به شدت از طرف خداوند نهی شده است: «ای کسانی که ایمان آورده‌اید! نباید گروهی از مردان شما گروه دیگر را مسخره کنند، شاید آن‌ها از این‌ها بهتر باشند.» این کار گاهی اوقات در غالب رد و بدل شدن القاب زشت یا القاب دیگر (که اگر خود شخص از آن اطلاع پیدا کند، قطعاً دلخور و ناراحت می‌شود) ترویج می‌شود. از همین روست که خداوند متعال در کتاب نورانی خویش می‌فرمایند: «از یکدیگر عیب مگیرید و به همدیگر لقب‌هاى زشت مدهید. چه ناپسندیده است نام زشت پس از ایمان و هر که توبه نکرد آنان خود ستمکارند.»

از دیگر آسیب‌های حضور بیش از حد و دل بستن به فضای مجازی، ایجاد شکاف روحی - روانی از نظر عاطفی بین اعضای خانواده و ایجاد تعارض در میان آنان است. درست است که خانواده‌ها از نظر جسمی کنار هم هستند، اما آیا از نظر روحی و ارتباطات عاطفی و خانوادگی توانسته‌اند این ارتباط را حفظ کنند و کنار هم باشند؟ آیا عادت به این فضا، به اعضای خانواده اجازه می‌دهد در کنار هم، بدون این فضا‌ها لحظاتی را برای درک و شنیدن حرف‌های یکدیگر بگذرانند؟ باید بیشتر مراقب باشیم. یکی از اهداف شیطان این است که خانواده‌ها نتوانند تعامل خوبی با هم داشته باشند. در روایات نیز آمده است: «اى کسانى که ایمان آورده‏‌اید! خود و خانواده خود را از آتشى که هیزم آن مردمان (گنهکار) و سنگ‌‏ها هستند، حفظ کنید. آتشى که بر آن فرشتگانى درشت‌خو و سخت‌گیر نگهبانند و خدا را در آنچه فرمان‌شان دهد، نافرمانى نکنند و آنچه را فرمان یابند انجام دهند.» آتشی که در این آیه ذکر شده در قیامت همان آتشی است که گاهی اوقات از مواظبت نکردن خانواده‌ها ایجاد می‌شود.

برنامه‌ریزی در زندگی، مطالعه کتاب‌های سودمند، تقویت باور‌های دینی، دوری از گرایش به سبک زندگی غربی و استفاده از الگو‌های ایرانی - اسلامی و توجه به عاقبت بد اعتیاد به فضای مجازی با فکر کردن روی مضرات آن از بهترین راهکار‌ها برای رهایی از فضای مجازی و روآوردن به دنیای حقیقی و زندگی با آدم‌های واقعی است.
همچنین مهم‌ترین نقش رسانه‌ها در مدیریت فضای مجازی، تولید محصولات فرهنگی و توسعه این قبیل تولیدات مرتبط با فضای مجازی است. از جمله این اقدامات ترویج معارف ناب دین با زبان روز است. در همین‌باره امام رضا (ع) می‌فرمایند: خدا رحمت کند بنده‌ای را که امر ما را زنده می‌نماید. عبدالسلام می‌گوید: من گفتم: چگونه امر شما را زنده نماید؟ ایشان فرمودند: علوم ما را فرا بگیرد و آن‌ها را به مردم بیاموزد که اگر مردم، محاسن و زیبایی‌های کلام ما را بدانند از ما پیروی می‌کنند.

بی‌تردید نقش مسئولان در مدیریت فضای مجازی و بیدارکردن اقشار مختلف جامعه باید بسیار پررنگ باشد. شورایعالی فضای مجازی در کشور متأسفانه بسیار ضعیف در این زمینه کار می‌کند. امروز باید مسئولان ما به فکر دین مردم باشند. غفلت از این فضا و رهاکردن مردم به حال خودشان بازی‌کردن در میدان دشمنان سبک زندگی ایرانی - اسلامی است. حاکمان و مسئولان باید در برابر حفظ مرز‌های اعتقادی حساسیت داشته باشند. در صفحه کتاب تحف‌العقول، حدیثی از امام صادق (ع) داریم که ایشان می‌فرمایند: «حاکم سزاوار نیست که در سه کار کوتاهى کند: حفظ مرزها، رسیدگى به حقوق پایمال شده و انتخاب افراد شایسته براى کارهایشان.» نکته آخر پیرامون خانواده‌ها و مردم است. خانواده‌های عزیز! باید مواظب باشیم و بر روند و سبک زندگی‌هایمان بیشتر و بهتر نظارت داشته باشیم. بالاخره زندگی اگر بخواهد آرمانی و الهی باشد باید جلوی آسیب‌ها مقاومت کنیم. از این رو نظارت بر رفتار خودمان و فرزندان‌مان خیلی مهم است. بر رفتار فرزندان باید با رعایت مسائل اخلاقی و روانشناسی نظارت دقیق صورت گیرد. ما پدر و مادر‌ها نباید آنان را در این فضا به حال خودشان واگذاریم.

*پژوهشگر سبک زندگی
نظر شما
جوان آنلاين از انتشار هر گونه پيام حاوي تهمت، افترا، اظهارات غير مرتبط ، فحش، ناسزا و... معذور است
تعداد کارکتر های مجاز ( 200 )
پربازدید ها
پیشنهاد سردبیر
آخرین اخبار