سرویس بین الملل جوان آنلاین: جو بایدن در همان روز اول ورود به کاخ سفید، چندین دستور ریاست جمهوری ترامپ را باطل کرد که در میان آنها برجام وجود نداشت. پیشبینیها هم همین بود و تقریباً یک اتفاق نظر میان کارشناسان و ناظران مسائل ایران در پایتختهای اروپایی و امریکا وجود داشت که او به سادگی به توافق سال ۲۰۱۵ با ایران بازنخواهد گشت. در این بین، شش روز سکوت رئیسجمهور تازه کار و تیمش در مورد ایران، نمیتواند تصادفی باشد. در تهران، یک مسیر صاف و ساده برای بازگشت امریکا به برجام به تصویر کشیده میشود. محمد جواد ظریف، وزیر خارجه دیروز گفت: «برای اجرای تعهدات امریکا مذاکرهای صورت نخواهد گرفت. بعد از اینکه امریکا تعهدات خود را انجام داد، میآید و در داخل ۱+۵ برجام مینشیند، آن وقت میشود عضوی از کمیسیون مشترک برجام.» در تلآویو هم، تحت تأثیر بدبینیهایی که به توافق با ایران شکل گرفته، تصور بر این است که دولت جدید امریکا خیلی زود به برجام برخواهد گشت. هاآرتص دیروز نوشت: «اولین نشانههای دولت واشنگتن گواهی میدهد که دولت جدید، وقت را از دست نخواهد داد و خواهان بازگشت به برجام است.» حتی سخنان ژنرال فرانک مکنزی، رئیس ستاد فرماندهی مرکزی امریکا که گفته انتخاب بایدن فرصت جدیدی برای رابطه با ایران است، میتواند مؤید همین خوشبینیها باشد.
قرائن چه میگویند؟
شواهد و قرائن اما، این حجم از خوشبینیها را تأیید نمیکند. کاخ سفید دیروز در بیانیهای خبر داد که «جو بایدن» با «امانوئل ماکرون» رئیسجمهور فرانسه تلفنی گفتگو کرده است. کاخ سفید در بیانیه خود لیستی از موارد گفتگو بین دو رئیسجمهور ارائه کرده که هماهنگی بر سر مسائل سیاست خارجی و همچنین مبارزه با ویروس کرونا، بحران تغییرات اقلیمی و همچنین احیای اقتصاد جهانی در میان آنهاست و صحبتی از ایران یا برجام وجود ندارد، ولی در بیانیه ریاست جمهوری فرانسه گفته میشود که رؤسای جمهور، درباره برنامه هستهای ایران نیز رایزنی کردهاند. تقریباً ساعاتی بعد از این گفتگوها بود که یک دیپلمات اروپایی که خواست نامش فاش نشود به رویترز گفت که وزرای خارجه اتحادیه اروپا دیروز درباره پرونده هستهای ایران رایزنی و گفتگو کردهاند. این دیپلمات اروپایی هرچند گفته که توافق هستهای ایران، تنها چارچوب مذاکره برای توافق طرفین است و کشورهای اتحادیه امیدوارند که امریکا و دولت جدید آن به برجام بازگردند، لحن تکراری هفتههای اخیر اروپاییان در مورد ایران را تکرار کرده و از ایران خواست تا بدون قید و شرط به توافق هستهای ایران برگردد، لحنی که در فحوا، مؤید این است که اروپاییان از همین اول کار قصد دارند در سمت غیر برجامی دیپلماسی، یعنی امریکا قرار بگیرند.
۷ شرط ایران؟!
اروپاییان را که کنار بگذاریم، تا امروز مشخص نیست که دولت امریکا وارد مذاکره با چین و روسیه شده یا نه، ولی میتوان از حرفهای دیروز نماینده روسیه در سازمان ملل حدسهایی زد و گمانهایی به ذهن آورد. به گزارش اسپوتنیک، واسیلی نبنزیا دیروز گفت که در حال حاضر ایالات متحده خواستههایی مغایر با ایران را برای بازگشت به توافق هستهای را مطرح میکند. او در همین باره به سخنان بلینکن نامزد پست وزارت خارجه امریکا در جلسات کنگره اشاره میکند که گفته دولت جدید امریکا آماده است بازگشت به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در مورد برنامه هستهای ایران را بررسی کند.» نماینده دائمی روسیه در سازمان ملل افزود: سؤال اینجاست که چه زمانی و با چه شرایطی خواهد بود. نبنزیا گفت: ایرانیها میگویند وقتی ایالات متحده به طور کامل به انجام تعهدات خود بازگردد، آنها آمادهاند که این مسئله را بررسی کنند و ایالات متحده دقیقاً برعکس این موضوع را مطرح میکند.
همزمان، روزنامه کویتی الجریده گزارشی منتشر کرده که از فعال بودن دیپلماسی پشت پرده حکایت دارد. این منبع آگاه گفته که مجید تخت روانچی نماینده ایران در سازمان ملل که در مذاکرات محرمانه ۲۰۱۵ از کانال عمان، ارتباطاتی با اعضا تیم بایدن داشته، یک ماه پیش برای از سرگیری مذاکرات رسمی به تهران رفته، اما در حال حاضر و پس از برگزاری مراسم تحلیف بایدن به نیویورک بازگشته تا مذاکرات رسمی را آغاز کند. این منبع گفته که تختروانچی در بازگشت به نیویورک فهرستی از شروط را منتقل کرده که از نظر تهران پیش زمینه مذاکرات محسوب میشود و شامل ۷ «نَه» است. نخستین شرط این که ایران توافق هستهای را توافقی یکپارچه میداند که نباید تغییری در آن ایجاد شود و اگر امریکا بخواهد به آن بازگردد باید تمامی تعهدات خود از جمله رفع تمامی تحریمها را اجرا کند. شرط دوم اینکه ایران میخواهد در کمیسیون برجام تضمینهایی دریافت کند برای عدم تکرار خروج یکی از اعضای توافق همانند آنچه واشنگتن انجام داد. سوم، مذاکرات بایستی صرفاً حول برنامه هستهای ایران باشد و چهارمین شرط هم مخالفت ایران با ورود اعضای جدید به برجام، به ویژه کشورهایی است که پیشتر موانعی را در مسیر این توافق ایجاد کرده بودند پنجم اینکه اختلاف میان ایران و کشورهای منطقه نباید به توافق پیوست خورده شود. ششمین شرط ایران این است که برنامه موشکی ایران خط قرمز است و در نهایت، تهران هرگونه راهحل تشکیل دو کشور را در مسئله فلسطین رد میکند؛ موضوعی که یکی از شروط مطرح شده از سوی تیم بایدن در جریان تماسهای برقرار شده با تهران بوده است.
تحت چنین شرایطی، فعلاً سکوت شش روزه بایدن و تیم او، میتواند نشاندهنده این باشد که واشنگتن نمیخواهد شیشه دیپلماسی به سادگی ترک بردارد.