سرویس اقتصاد جوان آنلاین: دی سال ۹۵، بعد از اینکه رسانه‌های جریان اصلاحات زودتر از موعد سعی می‌کردند مواهب برجام را بشمارند، برخی از نزدیکان دولت با نشستن یک هواپیمای ایرباس ذوق‌زده شده و با آن عکس یادگاری گرفتند. این موضوع سبب شد برخی از رسانه‌ها و همچنین افکارعمومی به این حرکات هیجان‌زده انتقاد کنند. اکنون با گذشت چهار سال و عدم تحقق وعده‌های برجامی امریکا در فروش هواپیما به ایران، رئیس سازمان هواپیمایی کشوری از زیان ایرانایر سخن می‌گوید و معتقد است، کشور‌های استکباری به جای آنکه هواپیما‌های بزرگ و پهن پیکر تحویل ایرانایر دهند، هواپیما‌های کوچک تحویل هما دادند، در حالی که می‌شد برای ایرباس ۳۳۰ یا ایرباس ۳۲۱ مجوز بگیرند، مجوز اوفک برای ATR گرفتند.
افکار عمومی هنوز عکس یادگاری برخی از مسئولان دولت را با اولین هواپیمای ایرباس در فرودگاه امام فراموش نکرده‌اند. در آن زمان، رسانه‌های اصلاح‌طلب با چاشنی، هیجان و ذوق‌زدگی سعی کردند که برای برجام مواهب و دستاورد بسازند، دستاورد‌هایی که امروز یک به یک همه نقش برآب شده است. در دوره کوتاهی که اکثر تحریم‌ها علیه ایران برداشته شده بود (سال ۹۵)، خطوط هوایی کشور صد‌ها هواپیمای جدید به ارزش ده‌ها میلیارد دلار از بوئینگ، ایرباس و ای‌تی‌آر سفارش داده بود.
مطابق با مفاد، سه قرارداد منعقد شده با این سه شرکت بنا بود مجموعاً ۲۰۰ فروند هواپیما به ناوگان هوایی کشور اضافه شود تا به این ترتیب تعداد هواپیما‌های موجود از ۳۱۰ فروند به بیش از ۵۰۰ فروند افزایش یابد، اما با اعمال دوباره تحریم‌ها بوئینگ و ایرباس مجبور شدند تحویل سفارش‌ها را متوقف کنند. طی همان زمان کوتاه قبل از تحریم‌ها تنها سه هواپیمای ایرباس به ایران تحویل داده شد و ۱۳فروند ATR، بوئینگ هم هیچ هواپیمایی به ایرانایر تحویل نداد و تمامی برنامه‌های نوسازی ناوگان هوایی کشور به دربسته خورد. در یک‌سال اخیر نیز با شیوع ویروس کرونا و فرسودگی ناوگان هوایی کشور، شرکت‌های هواپیمایی زیان‌ده شدند و بدهی‌های ایرلاین ملی ایران به چندصدمیلیون دلار رسیده است. در این خصوص رئیس سازمان هواپیمایی روز گذشته در جمع خبرنگاران با اذعان اینکه کشور‌های استکباری در برنامه‌ای از پیش تعیین شده، بعد از امضای برجام از فروش هواپیما‌های پهن پیکر خودداری کردند، گفت: «کشور‌های استکباری به جای آنکه هواپیما‌های بزرگ و پهن پیکر تحویل ایرانایر دهند، هواپیما‌های کوچک (ATR) تحویل هما دادند. در زمان برجام گام‌هایی برداشتند و هواپیما‌هایی وارد ایرانایر شد که این موجب شد هما تا اندازه‌ای تقویت شود، اما این حرکت دوام نیاورد.»
تورج دهقانی زنگنه با اشاره به برنامه‌ریزی آن کشور‌ها افزود: «بعید می‌دانم استکبار در این موضوع بدون برنامه‌ریزی کار کرده باشد، چطور رفتند و برای این هواپیما‌ها (ATR) از اوفک (کارگروه مقابله با ایران در خزانه داری امریکا) مجوز گرفتند، می‌توانستند این مجوز‌ها را برای ایرباس ۳۳۰ یا ایرباس ۳۲۱ بگیرند و من یقین دارم حتماً این موضوع برنامه‌ریزی شده بود.»
وی در پاسخ به اینکه سازمان هواپیمایی کشوری چه برنامه‌ای برای ایرلاین ملی برای برون‌رفت از مشکلات موجود دارد، اظهار کرد: «در دولت در حال پیگیری تخصیص هزار میلیارد تومان برای بازنشستگان ایرانایر هستیم.»
وی با بیان اینکه وزیر راه و شهرسازی پیگیر حل مشکلات ایرانایر است، افزود: «زمانی که در ایرانایر بودم، اعلام کردم که کمک به ایرانایر نیاز به عزم ملی دارد؛ یعنی با دو وزارتخانه نمی‌توانیم مشکل هما را حل کنیم. برای حل مشکل هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران باید کل حاکمیت تصمیم‌گیری کنند و تصمیم درستی برای ایرانایر بگیرند تا از این وضعیت بیرون بیاید.»
همه بار صندوق بازنشستگی هما روی دوش این شرکت است
معاون وزیر راه و شهرسازی در پاسخ به سؤال فارس مبنی بر اینکه چه روش‌های فنی و عملیاتی برای کمک به هما پیشنهاد می‌کنید، اظهار داشت: «ایرانایر توانمندی‌های بالقوه زیادی دارد که باید بالفعل شود، همه مشکلات هم پول نیست، پول عامل مؤثر است، اما می‌تواند عامل اصلی نباشد و در این‌باره باید از ظرفیت‌های هما استفاده کرد.»
رئیس سازمان هواپیمایی کشوری گفت: «در زمانی که من مدیر عامل ایرانایر بودم برای پرداخت حقوق کارکنان، املاکی از هما را نفروختم، اما در حال حاضر هما در فشار‌های اقتصادی قرار دارد.»
وی ادامه داد: «ایرانایر یک شرکت هواپیمایی عیال‌وار است که صندوق بازنشستگی آن چندین برابر پرسنل شاغل آن هستند (حدود ۱۳ هزار نفر) که این‌ها هم مشکلات معیشتی دارند، ضمن آنکه طبق قانون صندوق بازنشستگی هما باید حقوق پرسنل را تأمین کند و کسری آن را ایرانایر بدهد، اما امروز ایرانایر بار صندوق بازنشستگی را به دوش می‌کشد و این فشار مضاعفی بر هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران است.»
بودجه ۱۰۰۰ میلیارد تومانی برای صندوق بازنشستگی ایران ایر
رئیس سازمان هواپیمایی کشوری اظهار داشت: «ایرانایر درآمد- هزینه‌ای است، اما به تازگی با پیگیری‌های مدیرعامل هما، مساعدت وزیر راه و شهرسازی و مسئول دفتر رئیس‌جمهور، بودجه‌ای (یک هزار میلیارد تومان) برای صندوق بازنشستگی هما در نظر گرفته شده است، علاوه بر آن وعده‌هایی داده شده است که به هما در تهاتر‌ها کمک شود.»
دهقان زنگنه اظهار داشت: «اگر بخواهیم ایرانایر به یک جریان سوده تبدیل شود، حداقل باید ۵۰ فروند هواپیمای آماده داشته باشد، اما امروز حدود ۱۰ فروند هواپیمای سر خط دارد.»
ایرانایر چندصد میلیون دلار بدهی دارد
مدیرعامل ایرانایر علیرضا برخور نیز در جمع خبرنگاران درباره وضعیت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران اظهار کرد: «ایرانایر طی یک دهه گذشته سوددهی نداشته است. مشکلاتی عدیده‌ای همچون بدهی چندصد میلیون دلاری، چند هزار میلیارد ریالی و بازپرداخت وام‌های ارزی و ریالی که در سال ۱۴۰۰ بالغ بر ۲ هزار میلیارد تومان در هر شش ماه می‌شود، نیازمند یک حرکت جهادی برای خروج از این وضعیت است.»
مدیرعامل ایرانایر در پاسخ به این سؤال که با توجه به شرایط موجود، میزان هزینه‌های شعب خارج از کشور چگونه است، اظهار کرد: «دفاتر خارجی هزینه‌های زیادی دارد که می‌توان به دفتر شعبه پاریس اشاره کرد، هر سه ماه باید مبلغ ۲۰۰هزار یورو برای اجاره این دفتر پرداخت کنیم.» برخور یادآور شد: «ایرانایر مبلغ ۵۰۰میلیارد تومان بابت تسهیلات کرونا دریافت کرده که بخش عمده آن صرف پرداخت حقوق و مزایا کارکنان و بازنشستگان هما شد و مابقی آن بابت خرید قطعات هزینه شده است.»
