سرویس فرهنگ و هنر جوان آنلاین: مهدی حیدری، نویسنده کتاب «جریان‌شناسی عرفان ابن عربی در ادب فارسی» و از شایستگان تقدیر سی‌وهشتمین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران درباره این اثر به ایبنا گفت: در این کتاب صورت جریان‌شناسانه عرفان ایرانی بررسی شده است. در حقیقت تحولات عرفان ایرانی که متعلق به اسلام و ایران است و در ادبیات پشت سر گذاشته‌ایم نشان داده شده، یعنی از آغاز که عرفان و ادبیات عرفانی شکل می‌گیرد چه جریان‌ها و شاخه‌هایی ایجاد شده و چه ویژگی‌هایی دارد.
حیدری افزود: بر اساس شاخصه‌هایی که از مکتب ابن عربی بیرون می‌کشیم مانند «نور و درخت»، «ساغر و می»، «آب و اشکال گوناگون آن»، «نقطه و دایره و اعداد و حروف» می‌بینیم در سؤالاتی که ابن عربی مطرح می‌کند، می‌خواهد نشان دهد همه کثرات از یک وحدتی پدید آمده‌اند. بر اساس اصطلاحاتی که ابن عربی در آثارش بیان می‌کند- به ویژه شارحان مطرح کرده‌اند- کتاب‌های او دارای اصطلاحاتی است که در دوره‌های بعد به عنوان عرفان نظری رواج پیدا می‌کند. اصطلاحات به شکل جریان‌شناسانه در ادبیات فارسی بررسی شده‌اند. نشان دادیم شاعرانی که اولین‌بار از ابن عربی متأثر شده‌اند، چه کسانی بوده‌اند.
این پژوهشگر افزود: نخستین آن‌ها محیی‌الدین کرمانی، اوحدالدین مراغه‌ای و شاعرانی است که در عرفان ایرانی به نوعی با اصطلاحات ابن عربی آشنا شده‌اند؛ جریان‌هایی که صورت‌گرا هستند. شاعرانی مانند حافظ و خواجوی کرمانی به طور غیرمستقیم از آثار ابن عربی مانند «فصوص‌الحکم» در جهان‌بینی خود استفاده کرده‌اند و این نشان می‌دهد فرهنگ عرفانی در آن روزگار تأثیر داشته است.
او درباره نشان دادن سهم افکار ایرانی در این اثر بیان کرد: افکار ابن عربی تا زمانی که به عالم شرق راه نیافته بود از ذوق خالی بود ولی وقتی به دست شارحان رسید آن‌ها دریافتند ذوق شاعران ایرانی و هنرنمایی ایرانی و نهادینه شدن تفکرات در عرفان ایرانی- اسلامی چقدر بوده است. آن‌ها با ذوقی که به آثار ابن عربی افزودند، آثار ابن عربی را گسترش دادند.
