سرویس فرهنگ و هنر جوان آنلاین: تماشاخانه مهر حوزه هنری، میزبان نمایش «شمارش معکوس» است؛ نمایشی که به یکی از وقایع مهم تاریخ معاصر یعنی بمبگذاری در حرم امام رضا (ع) می‌پردازد. محمد کاظم‌تبار، تهیه‌کننده و کارگردان این نمایش در گفتگو با «جوان» درباره اجرای این نمایش و موضوع آن توضیح داده است.
بعد از مدت‌ها که اجرا‌های صحنه‌ای متوقف شده بود، دوباره تئاتر در حال جان گرفتن است، چه شد که برای شروع مجدد فعالیت‌های نمایشی سراغ تئاتر «شمارش معکوس» رفتید؟
چند سالی بود که قصد اجرای نمایش به مناسبت ایام پایان صفر و شهادت امام رضا (ع) را داشتم که به متنی تاریخی و فاخر رسیدم که بنا شد در سال ۹۸ روی صحنه برود. به دلیل ضیق وقت اجرای این نمایش به سال۹۹ موکول شد.
متأسفانه سال۹۹ نیز به خاطر گسترش ویروس کرونا امکان کار نمایش فاخر و تاریخی چه به لحاظ هزینه‌کرد و چه به لحاظ جذب مخاطب نبود و تصمیم بر آن شد که با همان حال و هوای رضوی، نمایشی با متریال سبک‌تر روی صحنه برود که پس از خوانش چند متن، به شمارش معکوس رسیدیم.
چه چیزی در نمایشنامه شمارش معکوس بود که آن را جذاب می‌کرد؟
از ویژگی‌های نمایشنامه شمارش معکوس که نظر من را نسبت به آن جلب کرد، موضوعی بود که کمتر به آن پرداخته شده بود، یعنی بمبگذاری حرم امام رضا (ع) به دست منافقین.
شاید نمایش‌هایی با موضوع بمبگذاری حرم رضوی در سطح کشور کار شده باشد، اما اینکه چگونگی بمبگذاری و سازمانی را که آن را مدیریت می‌کند، نشان دهد تا به حال کار نشده بود.
نترسیدید که محصول نهایی یک کار شعاری شود؟
شمارش معکوس با وجود تم اعتقادی‌اش داستان خود را در بستر ماجرایی عاشقانه و اجتماعی روایت می‌کند و همین سبب شعاری نبودن آن شده است و مخاطب هم با حال و هوای عاشقانه اثر و هم حال و هوای مذهبی و حادثه‌ای نمایش ارتباط برقرار می‌کند.
تئاتر چقدر می‌تواند ابزاری برای بازگو کردن وقایع اجتماعی و تاریخی باشد؟
هنر بازتاب وقایع یک جامعه است و تئاتر یکی از نمونه‌های عالی آن. رسالت اصلی تئاتر روشنگری آن است و هنرمند باید به مسائلی بپردازد که بروز آن در تاریخ نشانه‌ها و روشنگری‌هایی داشته است و دانستن آن می‌تواند جامعه را نسبت به آینده و تصمیم‌گیری آگاه سازد.
اتفاق تروریستی در حرم امام رضا (ع) مربوط به دهه ۷۰ است و شاید خیلی از مخاطبان جوان تئاتر از آن حادثه اطلاعی نداشته باشند.
پرداختن به یک رویداد تروریستی واقعی آن هم در زمانی که خیلی از جوانان امروز یا به دنیا نیامده بودند و اصلاً آن حادثه را در ذهن ندارند، به خودی خود سخت و مانند راه رفتن روی لبه تیغ است.
از طرفی تمامی کار‌هایی با تم مشابه به سمت شعاری شدن پیش می‌رود که سبب پس زدن مخاطب می‌شود.
پیش از این نیز درباره این حادثه تروریستی کاری در حوزه تئاتر روی صحنه رفته بود؟
چند نمایش با موضوع بمبگذاری روی صحنه رفته بودند که بیشتر آن‌ها در شهر مشهد اجرا شده‌اند، اما تفاوتی که این اثر با سایر آثار دارد این است که در هیچ کدام از آثاری که بنده اطلاع دارم به خود موضوع بمبگذاری و نحوه رخداد این حادثه پرداخت نشده و شخصیت بمبگذار نشان داده نشده است.
اجرای نمایش در دوره محدودیت‌های کرونایی اذیت‌کننده نیست؟
یکی از سختی‌های این نمایش و همه نمایش‌هایی که در این یک ساله روی صحنه رفتند، دست و پنجه نرم کردن با ویروس کرونا بود. در زمان شیوع این ویروس ظرفیت سالن‌ها نصف یا کمتر از نصف شد. مخاطب تئاتر با ریزش شدیدی روبه‌رو و از طرفی امنیت اجرا با خطر جدی مواجه شد.
همه این‌ها به کنار، اینکه گروه نمی‌داند کی می‌تواند اجرا برود یا وسط اجرا جلوی آن گرفته می‌شود یا خیر، یکی از تنش‌های ذهنی است که کل گروه با آن روبه‌رو است که ما هم از این قاعده مستثنی نبودیم، اما همه این‌ها به اینکه پرچم تئاتر روی زمین نیفتد، می‌ارزد و تمامی گروه‌هایی که در حال حاضر و با این شرایط روی صحنه رفته‌اند، با نیت حفظ تئاتر این خطر را به جان خریده‌اند.
تئاتر امروز نیازمند مجاهدت و تلاش بیشتر فعالان این عرصه است تا در شرایطی که هیچ تئاتری‌ای تکلیف ندارد، پرچم تئاتر افراشته بماند و از این پیچ خطیر به سلامت به مقصد برسد، وگرنه با هجوم تئاتر آنلاین شاید نسل‌های بعد ما تئاتر صحنه‌ای را دیگر نشناسند و با آن غریبه باشند.
استقبال مخاطبان از «شمارش معکوس» تا امروز چطور بوده است؟
الحمدلله تا این جای کار خوب بوده است و با اینکه کرونا باعث شده مخاطبان تئاتر کاهش شدیدی پیدا کند، اما تمام شب‌های اجرا بیش از نیمی از سالن پر می‌شد. دو شب از نمایش استقبال به حدی بود که ما نگران پشت در ماندن برخی از مخاطبان شدیم، البته تمامی پروتکل‌های بهداشتی در سالن نمایش رعایت می‌شود، قبل از ورود مخاطب سالن ضدعفونی می‌شود و مخاطبان با فاصله یک صندلی در میان می‌نشینند.
