امریکا همواره در نقش پلیس جهانی بر اقدامات یکجانبه در راستای منافع خود و نیز بیاعتنایی به سازمان ملل پیشتاز بوده است. نمونه کامل آن، حمله به عراق در مارس ۲۰۰۳ در دوره ریاست جمهوری جورج دبلیو بوش بدون مجوز شورای امنیت سازمان ملل و حتی مخالفت اعضای آن بود. با این حال یکجانبهگرایی و بیاعتنایی به نهادهای بینالمللی به ویژه سازمان ملل، در دوره زمامداری دونالد ترامپ، رئیسجمهور سابق امریکا ابعاد جدیدی یافت که موجب تضعیف این سازمان و منشور ملل متحد شده است.
اکنون ۱۷ کشور عضو سازمان ملل متحد، ائتلافی جدید را پایهگذاری کردهاند که هدف آن اعتلای منشور و مقابله با اقدامات قهریه یکجانبه است. نمایندگیهای دائمی الجزایر، آنگولا، بلاروس، بولیوی، کامبوج، چین، کوبا، کرهشمالی، اریتره، ایران، لائوس، نیکاراگوئه، دولت فلسطین، روسیه، سنت وینسنت و گرنادینها، سوریه و ونزوئلا در سازمان ملل متحد در نامهای به نمایندگیهای کشورهای عضو سازمان ملل به طور رسمی، تصمیم خود را برای آغاز تأسیس «گروه دوستان دفاع از منشور ملل متحد» اعلام کردهاند. در این نامه از کشورهای دیگر هم درخواست شده است به این گروه بپیوندند. این گروه برای حفظ، ارتقا و دفاع از تفوق و اعتبار منشور سازمان ملل تلاش خواهد کرد که در برهه بینالمللی کنونی، دارای اهمیت و ارزش و ارتباط بیشتری است. اعضای این گروه جدید که از قارههای مختلف هستند بر این اعتقادند که چندجانبهگرایی که در هسته اصلی منشور سازمان ملل قرار دارد، در حال حاضر تحت حمله بیسابقه قرار گرفته است که به نوبه خود، صلح و امنیت جهانی را تهدید میکند.
اشاره این کشورها به امریکا است که در دوره ترامپ در چارچوب شعار «نخست امریکا» رویکرد بیاعتنایی کامل به نهادهای بینالمللی را اتخاذ کرد و ضمن زیر پا نهادن موازین و قوانین بینالمللی، روند خروج از سازمانهای بینالمللی مانند یونسکو، شورای حقوق بشر و سازمان جهانی بهداشت را در پیش گرفت. دولت ترامپ همچنین با ادعای حمایت از منافع امریکا از توافقات و پیمانهای بینالمللی مانند توافق آبوهوایی پاریس، توافق هستهای برجام و پیمانهای کنترل تسلیحاتی مانند پیمان نیروهای هستهای استراتژیک (آیاناف) و پیمان آسمانهای باز خارج شد. حسن لاسجردی، کارشناس سیاسی با اشاره به رویکرد یکجانبهگرایی امریکا میگوید: «یکی از دلایل این امر روحیه خود برتر بینی امریکاییها است، آنها در حال حاضر خود را قدرت برتر دنیا دانسته و معتقد هستند که تمام تعاملات و مناسبات بینالمللی باید ذیل تعاریف و خط مشی آنها تعریف شود.»
این رویکرد امریکا انتقاد گسترده بینالمللی را از جانب کشورهای رقیب واشنگتن و مخالف هژمونی امریکا برانگیخت. همچنین دولت ترامپ به استفاده بیسابقه از ابزار تحریمها علیه دیگر کشورها پرداخت و با وضع تحریمهای یکجانبه و اعمال فشار و مجازات دیگر کشورها، کار را به جایی رساند که نهادهای وابسته به سازمان ملل برای مقابله با بحرانها و نیز شورای امنیت به عنوان نهاد جهانی حافظ صلح و امنیت بینالمللی قادر به ایفای وظیفه نبودند. ایده مقابله با یکجانبهگرایی از سوی برخی کشورها مانند ایران، روسیه، کوبا، کرهشمالی، ونزوئلا، فلسطین و سوریه مطرح شد و در فوریه ۲۰۱۹ «خورخه آرریزا» وزیر خارجه ونزوئلا به همراه سفرای روسیه، ایران، سوریه، چین و فلسطین به عنوان رئیس گروه ۷۷، بولیوی، کشورهای آفریقایی و آسیایی در برابر شورای امنیت تشکیل یک گروه مهم از اعضای سازمان ملل که بر احترام به اصول این سازمان تأکید دارند، را اعلام کرد.
اکنون دو سال پس از آن، تشکیل ائتلاف جدیدی برای مقابله با یکجانبهگرایی و بیاعتنایی به منشور ملل متحد نشانگر تداوم عزم بینالمللی برای برخورد با هرگونه اقدامات یکجانبه از جانب غرب به ویژه امریکا است. البته دولت جدید امریکا یعنی دولت بایدن مدعی است که رویکرد دولت ترامپ را کنار گذاشته و درصدد معکوس کردن اقدامات وی است. با این حال باید در عمل دید که واشنگتن تا چه حد به این شعار پایبندی نشان میدهد. کمااینکه اکنون دولت بایدن از بازگشت بیقید و شرط به برجام و رفع تحریمهای ظالمانه علیه ایران خودداری کرده و شروط جدیدی را در این زمینه مطرح میکند. این مسئله نشان میدهد واشنگتن هنوز هم نگاه ترامپی به جهان را رها نکرده و باز هم درصدد تحمیل خواستههای غیرقانونی و ناعادلانه خود بر بقیه کشورها است.