سرویس اقتصادی جوان آنلاین: در حالی که سهم پول از حجم نقدینگی در دوران ریاست همتی بر بانک مرکزی از ۱۴ درصد به ۲۰درصد رسیده و شبه پول نیز به دلیل رشد تورم و انتظارات تورمی زمان ماندگاری خود را در سپردههای بانکی عموماً به یک سال و کمتر از یک سال تغییر داده است، رئیس بانک مرکزی گفت: اگر فروش ۱۱۵هزار میلیارد تومانی اوراق بدهی دولتی نبود، پایه پولی و نقدینگی از وضعیت کنونی هم بدتر بود.
حوالی مرداد ماه سال ۹۷ که عبدالناصر همتی، ریاست بانک مرکزی را برعهده گرفت حجم کل نقدینگی حدود هزارو ۶۵۰ هزار میلیارد تومان بود، سهم پول از حجم نقدینگی کل حدود۱۴ درصد (۲۳۱ هزار میلیارد تومان) و الباقی نقدینگی که هزارو ۴۱۵ هزار میلیارد تومان برآورد میشد، شبه پولی بود که در قالب سپردههای بانکی در بانکها پارک بود. البته باید متذکر شد که در آن دوران انتظارات تورمی به شکل کنونی نبود از این رو ماندگاری سپردهها در بانکها دوره زمانی بیشتری از وضعیت فعلی داشت.
آخرین آمارهای رسمی متغیرهای پولی مربوط به آذرماه سال ۹۹ و حجم نقدینگی دربازه زمانی مذکور ۳هزارو ۱۳۰هزار میلیارد تومان اعلام شده است که سهم پول به عنوان جزء سیال و تورمآفرین از حجم نقدینگی کل تقریباً ۲۰درصد (۶۱۷ هزار میلیارد تومان) میباشد و شبه پول نیز به حدود ۲ هزارو ۵۱۳هزار میلیارد تومان رسیده است، با این توضیح که به دلیل رشد تورم و انتظارات تورمی دوره ماندگاری سپردههای بانکی عموماً سپردههای یک سال و کمتر از یک سال است.
به عبارتی از مردادماه۹۷ تا آذرماه۹۹ حجم نقدینگی از حدود هزارو ۶۵۰ هزار میلیارد تومان به ۳ هزارو ۱۳۰هزار میلیارد تومان رسیده و حجم پول نیز در بازه زمانی مذکور از ۲۳۱ هزار میلیارد تومان به ۶۱۷هزار میلیارد تومان جهش کرده است (گفتنی است سهم پول از حجم نقدینگی کل در مدت زمان فوق از ۱۴ درصد به ۲۰ درصد جهش کرده است).
همچنین در مدت زمان یاد شده شبه پول از هزارو ۴۱۵ هزار میلیارد تومان به ۲ هزارو ۵۱۳ هزار میلیارد تومان جهش یافته است با این توضیح که در این مدت هم سهم شبه پول از حجم نقدینگی کل از ۸۶ درصد به ۸۰ درصد نزول کرده است و هم اینکه عموم سپردهها دوره ماندگاری خود را در بانکها و مؤسسات اعتباری غیر بانکی کوتاهتر کردهاند.
کاهش دوره ماندگاری پول در سپردههای بانکی امکان دارد به دلیل عقب ماندگی سود سپرده از تورم عمومی و بخشی در بازارهای موازی باشد.
در بخش شبه پول سهم قرضالحسنه پسانداز ۱۹۳هزار میلیارد تومان میباشد، این در حالی است که سپرده بانکی کوتاه مدت نیز ۹۳۷هزارمیلیارد تومان است، همچنین سپرده بانکی یک ساله هزارو ۱۰۰هزار میلیارد تومان برآورد شده است، سپرده بانکی دوساله نیز ۲۱۷هزار میلیارد تومان میباشد، نکته قابل توجه آن است که سپردههای بانکی سهساله و چهارساله و پنجساله به شدت با کاهش مواجه شده است.
البته تشدید تحریمهای نفتی و همچنین ظهور ویروس کرونا تنگنای مالی دولت را تشدید کرد از این رو دولت به ناچار از بازار مالی کشور استقراض کرد، بخشی از این استقراض از صندوق توسعه ملی انجام گرفت که گفته میشود ارزهای بلوکهشده در بانکهای خارجی به بانک مرکزی فروخته شد و بانک مرکزی نیز با چاپ پول و رشد پایه پولی برای این معامله منابع تأمین کرد از سوی دیگر دولت و شرکتهای دولتی از نظام بانکی نیز استقراض داشتهاند که این استقراض یا بهصورت وام بوده یا اینکه اوراق به این بخشها فروخته شدهاست، در همین راستا دولت بخشی از سهام شرکتهای سهام عدالتی را در بازار سرمایه تحت قالب صندوقهای سرمایهگذاری فروخت، همچنین در جریان عملیات بازار باز بیش از ۱۰۰هزار میلیارد تومان انواع اوراق بدهی عرضه کرده است.
سرمایه فروشی و استقراضهای انجام گرفته از سوی دولت هم ارزش پول ملی را در این سالها کاهش داد و هم اینکه بدهیهای سودداری را برای دولت سیزدهم رقم زده است، از این رو کارشناسان اقتصادی معتقدند، کمیتهای متشکل از خبرگان مالی و دلسوز باید روی کوچکسازی دولت و کاهش هزینهها و فروش هزار تا ۲ هزارهزار میلیارد تومان از داراییهای دولت کار جدی و عملیاتی انجام شود تا به واسطه عرضه داراییهای دولت بدهیهای دولت تسویه شده و بخشی از این داراییها نیز در جهت تقویت ارزش پول ملی و کاهش تورم در آینده به کارگیری شود.
تأمین ۱۰ میلیارد دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی
عبدالناصر همتی روز گذشته در مجمع سالانه بانک مرکزی با اشاره به فشار بیسابقه تحریمها بر اقتصاد گفت: به رغم کاهش شدید درآمدهای نفتی دولت در سال جاری، بانک مرکزی موفق به تأمین ۱۰ میلیارد دلار ارز ترجیحی (۴ هزارو ۲۰۰ تومانی) برای واردات کالاهای اساسی، دارو و نهادههای دامی و مواد اولیه شرکتهای تولیدی شد.
وی افزود: مشکلات ناشی از شیوع کرونا فشار مضاعفی را بر اقتصاد وارد و شرایط سخت و بیسابقهای برای سیاستگذاری پولی و ارزی ایجاد کرد. از این لحاظ برای حمایت از اقتصاد ۴۲ هزار میلیارد تومان وام کرونایی تخصیص داده شد که از این میزان ۵/۲۸ هزار میلیارد تومان مختص خانوارها بود. با این حال بانک مرکزی حداکثر تلاش را برای مدیریت نقدینگی انجام داد و با وجود کاهش قابل ملاحظه درآمد ارزی و شوک ناشی از کرونا، متوسط رشد نقدینگی در سه سال گذشته ۳/۳۰ درصد بوده که این میزان از متوسط ۲۰سال گذشته تنها ۸/۲ درصد بیشتر بوده است.
این مقام مسئول ادامه داد: با کمک وزارت اقتصاد طی ۴۱ حراج، ۱۱۵هزار میلیارد تومان اوراق دولتی به فروش رفت که اگر این کار انجام نمیپذیرفت پایه پولی ۳۲ واحد درصد و نقدینگی ۲۶ واحد درصد افزایش مییافت که بانک مرکزی جلوی تحقق آن را گرفت. با رشد اقتصادی ۲/۲ درصدی در ۹ماهه سال جاری، افزایش رشد اقتصادی طی فصول دوم و سوم سال۹۹ نوید بخش عبور از شرایط سخت بخش واقعی اقتصاد و حاکی از خروج رکود و آغاز دوره رشد مجدد اقتصادی است.
همتی اجرای موفق ادغام بانکهای وابسته به نیروهای مسلح را پروژهای مهم در راستای اصلاح ساختاری نظام بانکی دانست و گفت: در خصوص اصلاح ناترازی بانکها که سابقهای طولانی در اقتصاد دارد اقدامات مؤثری توسط بانک مرکزی انجام شده که نتایج آن به مرور نمایان خواهد شد. اجرای عملیات بازار باز به عنوان یک سیاست پولی نوین مبتنی بر کنترل نرخ سود که سالها در نظام بانکی مغفول مانده بود از اقدامات مهم در سال جاری بود که منجر به بازتعریف رابطه بانک مرکزی و بانکها شده و مسیر اصلاح ناترازیهای بانکی را هموارتر میکند.
فروش ۱۸۰ هزار میلیارد تومان اوراق در سال جاری
از سوی دیگر معاون امور اقتصادی و بودجه سازمان برنامه و بودجه کشور گفت: تاکنون حدود ۱۸۰ هزار میلیارد تومان اوراق مالی فروخته شده است. سیدحمید پورمحمدی در گفتگو با فارس در مورد وضعیت فروش اوراق بدهی در بودجه سال ۹۹ اظهار داشت: تاکنون حدود ۱۷۰ تا ۱۸۰ هزار میلیارد تومان اوراق بدهی فروخته شدهاست، در حالی که مجوز ۲۲۵ هزار میلیارد تومان انتشار اوراق در بودجه و مجوز سران قوا را داریم.
معاون امور اقتصادی و بودجه سازمان برنامه و بودجه کشور تأکید کرد: امیدواریم بتوانیم تا پایان هفته نیز ۲۰ هزار میلیارد تومان اوراق دیگر بفروشیم. وی در پاسخ به این سؤال که آیا سال آینده قیمت بنزین افزایش خواهد داشت، گفت: در سال آینده هیچ برنامهای برای افزایش قیمت بنزین وجود ندارد.