رضا دهبالائی؛ روزنامه نگار و پژوهشگر
طبق آمار‌های رسمی، ایران بعد از کشور‌های آمریکا و روسیه، در رتبه سوم مصرف جهان قرار دارد. برای نمونه، بر اساس آمار منتشر شده توسط بانک جهانی، متوسط مصرف جهانی برق در دنیا برای مشترکین خانگی ۹۰۰ کیلووات ساعت در سال است، این در حالی است که مشترکین ایرانی در بخش خانگی سالانه ۲۹۰۰ کیلووات ساعت برق مصرف می‌کنند و این رقم دست کم بیش از ۳ برابر میانگین جهانی است. در واقع طبق آمار منتشر شده ایران از نظر میزان مصرف برق جزء ۲۰ کشور پرمصرف دنیا است. همچنین سرانه‌ی مصرف سالانه گاز در ایران ۱۷۰۰ مترمکعب و در جهان ۶۰۰ مترمکعب است.
چنانچه رشد مصرف انرژی در کشور با روند فعلی ادامه یابد و زیر نظر مدیریت لازم قرار نگیرد، منابع هیدروکربوری کشور فقط برای تأمین انرژی مصرفی داخلی بهره برداری شده و تأثیری در کسب ارزش افزوده، ارزآوری، اشتغال زایی و توسعه صنعتی کشور نخواهد داشت. این مهم، بازنگری سیاست‌های توزیع و مصرف انرژی در کشور را ضروری می‌کند. این بازنگری نیازمند مطالعات گسترده در این حوزه در کنار ضرورت ترویج و فرهنگ سازی در خصوص نتایج حاصله بوده و مطالعات تخصصی در این حوزه را به مهمترین پیش نیاز‌های تدوین استراتژی انرژی کشور تبدیل کرده است؛ لذا مطالعه استراتژی انرژی کشور در قالب برنامه‌های تولید، توزیع و مصرف حامل‌های مختلف انرژی و ارائه‌ی راهکار برای تولید و توزیع بهینه انرژی و مصرف مدیریت شده است.
اولین گام برای حرکت به سمت الگوی مصرف بهینه، تدوین یک برنامه کاربردی و آینده نگر با قابلیت اجرایی بالا در شرایط کنونی جامعه است، به طوری که با اجرای آن به نتایج و اهدافی از جمله: "شناسایی رفع موانع تاثیرگذار در ترویج فرهنگ اصلاح الگوی مصرف، اجرای برنامه‌ای جامع و تاثیرگذار با درنظر گرفتن راه حل‌های مواجه با موانع موجود در فرهنگ سازی و اصلاح الگوی مصرف با شیوه‌ای مناسب، حداکثر تاثیر در ترویج فرهنگ و تغییر نگرش و رفتارِ مصرف‌کنندگان" دست یابیم. به طور مثال با توجه به خدمات و سرمایه‌گذاری‌های سنگین در تولید برق، آموزش و پرورش نقش تعیین کننده‌ای در ترویج مدیریت صحیح فرهنگ مصرف و در نتیجه کاهش هزینه‌ها ایفا می‌کند.
همچنین بر اساس تجربیات کشور‌های پیشرفته در حوزه مصرف کنندگان انرژی با راندمان بالا ضروری است در یک اقدام همگانی با تدوین قوانین هم ارز با مصرف بهینه انرژی با ارزش افزوده بالا در تمام تعرفه‌های صنعتی، کشاورزی، تجاری، خانگی و عمومی و نیز نظارت دقیق براجرای صحیح آن و در نهایت تدوین قوانین قهری و تشویق شاهد بسترسازی‌های لازم در همه‌گیری فرهنگ محافظت از منابع و ذخایر انرژی در کشور باشیم.
البته به منظور افزایش اثربخشی فعالیت آگاه‌سازی در تغییر رفتار و کاهش مصرف انرژی که رقم سه برابریِ مصرف در ایران نسبت به میانگین جهانی و همچنین ارتقاء دسترسی سریع مردم به نهادینه شدن فرهنگ صحیح الگوی مصرف، نیازمند اطلاع رسانی گسترده رسانه‌ای با بهره‌مندی از اصحاب رسانه، کارشناسان، فرهیختگان متعدد حوزه‌های جامعه شناسی، انرژی و روانشناسی می‌باشد چرا که به تجربه ثابت شده هزینه‌ی توجیه نشدن مردم بسیار بیشتر از هزینه‌های اطلاع رسانی و فرهنگ سازی است.
