سرویس بین الملل جوان آنلاین: یک هفته پس از کشته شدن چهار نظامی اوکراینی در شرق این کشور به دست جدایی‌طلبان، امریکا وعده داد از اوکراین در برابر روسیه حمایت کند. «آنتونی بلینکن»، وزیر امورخارجه امریکا روز ۱۱ فروردین در تماسی تلفنی با «دمیترو کولبا» همتای اوکراینی خود، کشته شدن نظامیان این کشور را تسلیت گفت و حمایت واشنگتن را از آنچه «تمامیت ارضی اوکراین» می‌خواند، اعلام کرد.
موضع واشنگتن پس از آن اعلام شد که «روسلان خومچاک»، فرمانده کل نیرو‌های مسلح اوکراین، ادعا کرد که روسیه تهدیدی برای امنیت این کشور بوده و در تلاش برای استقرار نیرو‌های مسلح در نزدیکی مرز‌های اوکراین است. وی با متهم کردن مسکو به اتخاذ «رویکرد تهاجمی» در قبال کی‌یف از آغاز اقدامات مسکو برای استقرار نیرو‌های نظامی خود در مرز دو کشور خبر داد. خومچاک تصریح کرد که همزمان با آغاز تحرکات نظامی روسیه، جدایی‌طلبان طرفدار مسکو نیز به طور مکرر آتش‌بس مورد توافق در ژوئیه ۲۰۲۰ را در مرز‌های شرقی اوکراین نقض می‌کنند. مطابق اعلام رسمی ارتش اوکراین تنها طی سه ماه نخست سال جاری میلادی، ۲۶ تن از نیرو‌های نظامی این کشور در درگیری‌های شرق کشور کشته شده‌اند. به گفته وی، روسیه طی هفته‌های اخیر حدود ۲۵ گروهان از نیرو‌های ارتش خود را در نزدیکی مرز‌های اوکراین مستقر کرده و شمار نیرو‌های مستقر خود در کریمه را به ۳۲ هزار و ۷۰۰ تن رسانده است. به گفته خومچاک، افسران ارتش روسیه همچنین ۲۸ هزار نیروی جدایی‌طلب مستقر در شرق اوکراین را فرماندهی می‌کنند.
این ادعا با واکنش شدید روسیه مواجه شده است. «دیمیتری پسکوف»، سخنگوی کرملین روز ۱۲ فروردین گفت که روسیه در حال انجام اقداماتی با توجه به افزایش فعالیت‌های ناتو برای تضمین امنیت مرزهایش است. وی تأکید کرد که روسیه نیروهایش را در قلمروی خود حرکت می‌دهد و تهدیدی علیه کشور دیگری به شمار نمی‌رود.
دولت بایدن و بحران اوکراین
بحران اوکراین که از سال ۲۰۱۴ آغاز شده به مثابه نقطه عطفی در روابط روسیه و امریکا محسوب می‌شود.
واشنگتن به بهانه حمایت از دولت غربگرای اوکراین طی شش سال اخیر به اعمال و گسترش تحریم‌ها علیه روسیه به بهانه الحاق کریمه به خاک خود و نیز مداخله و تشدید بحران اوکراین با حمایت از مخالفان جدایی‌طلب شرق اوکراین پرداخته است. امریکا از اوکراین به منزله ابزاری برای تشدید فشار‌ها علیه مسکو استفاده می‌کند. دولت اوباما، دولت ترامپ و اکنون دولت بایدن تأکید زیادی بر تقویت نظامی اوکراین، تجهیز آن به پیشرفته‌ترین تسلیحات، استقرار نظامی در اوکراین و در نهایت حمایت از پیوستن اوکراین به ناتو دارند.
هواپیما‌های نظامی امریکا از جمله بمب‌افکن‌های استراتژیک بی-۵۲ نیز تاکنون چندین بار به بهانه شرکت در رزمایش در قلمرو هوایی اوکراین به پرواز درآمده‌اند که اقدامی آشکارا تحریک آمیز محسوب می‌شود. واشنگتن در عین حال به تأسیس و عملیاتی کردن یک ایستگاه دریایی در بندر اودسا پرداخته است. همه این‌ها در حالیست که بر اساس دکترین امنیت ملی روسیه، حضور نظامی ناتو به ویژه امریکا در کشور‌های خارج نزدیک روسیه یعنی کشور‌هایی که زمانی جزو شوروی بوده‌اند خط قرمز امنیتی آن محسوب می‌شود. با این حال دامنه اقدامات امریکا محدود به این موارد نبوده و واشنگتن تلاش می‌کند تا زمینه‌های واگرایی اوکراین با روسیه را هر چه بیشتر گسترش دهد. از جمله مسکو بار‌ها واشنگتن را متهم به تلاش برای بی‌اعتبار ساختن توافقنامه مینسک کرده که برای حل مسئله شرق اوکراین به امضا رسیده است. همچنین پس از اعلام جدایی کلیسای ارتدوکس اوکراین از کلیسای ارتدوکس روسیه در اکتبر ۲۰۱۸، سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه اعلام کرد که این کار با حمایت مستقیم و آشکار امریکا صورت گرفته است. دولت بایدن علاوه بر همه اقدامات قبلی امریکا، در مسیر حمایت سیاسی اوکراین و تضعیف روسیه گام جدیدی برداشته است. جو بایدن، رئیس‌جمهور امریکا اخیراً تأکید کرد که واشنگتن هرگز «تهاجم روسیه علیه اوکراین» و الحاق شبه‌جزیره کریمه به این کشور را نخواهد پذیرفت. بایدن مدعی شده است که امریکا در کنار اوکراین و مقابل روسیه خواهد ایستاد.
نگاه روسیه به بحران اوکراین
در مقابل روسیه تأکید کرده که حضور فزاینده ناتو در جوار مرز‌های غربی این کشور و تهدیدات ناشی از آن، انجام تدابیر و اقدامات لازم برای مقابله با هر گونه تهدید احتمالی از جانب این ائتلاف نظامی غربی را ضروری ساخته و استقرار نظامیان این کشور در مرز‌های اوکراین نیز با این هدف صورت گرفته است. سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه ضمن رد هر گونه مذاکره با ناتو در قالب شورای روسیه – ناتو درباره اوکراین هشدار داده که هرگونه تلاش جدید برای به راه انداختن جنگ در شرق اوکراین که منطقه «دونباس» نامیده می‌شود ممکن است به نابودی اوکراین ختم شود. مقامات اوکراین مدعی هستند که اقدامات نظامی روسیه با هدف حمایت از جدایی‌طلبان شرق اوکراین و هشدار به کی‌یف درباره انجام دادن هر گونه اقدامات یا عملیات نظامی برای مقابله با آن‌ها انجام شده است. منطقه دونباس تحت کنترل جدایی‌طلبان طرفدار روسیه است و در این مناطق جمهوری‌های خودخوانده دونتسک و لوهانسک را تشکیل داده‌اند. دست کم ۱۴ هزار نفر در درگیری‌های شرق اوکراین از سال ۲۰۱۴ کشته شده‌اند. این موضع وزیر خارجه روسیه را می‌توان شدید‌ترین هشدار به کی‌یف از زمان برقراری آتش بس در شرق اوکراین طبق توافق مینسک دانست. توافق مذکور، دربرگیرنده آتش بس از ۲۷ ژوئیه ۲۰۲۰، خارج کردن تسلیحات از مناطق درگیری، تبادل زندانیان و انجام اصلاحات قانون اساسی است.
خطر جنگ
افزایش تنش‌ها در شرق اوکراین با توجه به درگیری‌های اخیر بین جدایی‌طلبان و نظامیان اوکراین، اوضاع را در این منطقه بحرانی کرده است. این مسئله حساسیت واشنگتن و مسکو را برانگیخته است. دولت بایدن که آشکارا رویکرد ضدروسی دارد از زمان روی کار آمدن موضع‌گیری‌ها و اقدامات خود علیه مسکو را تشدید کرده است. اکنون واشنگتن قصد دارد از حوادث اخیر در شرق اوکراین به مثابه بهانه‌ای برای تشویق اوکراین به موضع‌گیری تندتر در قبال روسیه استفاده کند و در عین حال زمینه مداخله و حضور هر چه بیشتر در اوکراین را با مستمسک قرار دادن وجود تهدیدات جدی ازجانب روسیه فراهم آورد. در چند ماه اخیر نقض مکرر آتش‌بس با مین‌گذاری در نواحی مختلف شرق اوکراین و نیز درگیری اخیر بین جدایی‌طلبان و ارتش اوکراین بار دیگر اوضاع منطقه دونباس را به شدت متلاطم کرده و احتمال رخداد دوباره درگیری‌های گسترده بین طرفین را افزایش داده است. در این صورت و مداخله احتمالی نیرو‌های روسیه برای حمایت از جدایی‌طلبان و حمایت امریکا از ارتش اوکراین می‌تواند بحران شرق اوکراین را به سرعت تبدیل به بحرانی بین‌المللی نماید. امریکا به عنوان کنشگر فعال در بحران اوکراین وارد شده است. در این راستا وزارت دفاع اوکراین در ۱۳ فروردین در بیانیه‌ای اعلام کرد که لوید آستین وزیر دفاع امریکا به اوکراین تضمین دفاع در برابر روسیه در صورت آغاز مناقشه مسلحانه داده است. وی گفته است که در صورت آغاز تجاوز روسیه به اوکراین، امریکا این کشور را تنها نخواهد گذاشت.
هدف کلی اقدامات اخیر امریکا و حتی وعده کمک نظامی به کی‌یف در صورت حمله روسیه، کاهش هر چه بیشتر روابط و پیوند‌های بین مسکو و کی یف است تا زمینه ادغام کامل اوکراین در بلوک غرب را فراهم سازد. «توماس دی وال» کارشناس سیاسی می‌گوید: «دولت بایدن به طور گسترده‌ای روابط با اوکراین را در دشمنی با روسیه گسترش می‌دهد. کمک واشنگتن به اوکراین و تشویق کی‌یف برای اتخاذ موضع سخت در مذاکرات چند‌جانبه نرماندی و مذاکرات دو‌جانبه با روسیه باعث بدتر شدن روابط روسیه و اوکراین خواهد شد. بدین ترتیب اکنون امریکا با اتخاذ رویکرد حمایت همه‌جانبه سیاسی و نظامی از اوکراین درصدد است تا این کشور مهم شرق اروپا را به طور کامل تحت نفوذ خود درآورد تا موجب تضعیف هر چه بیشتر روسیه شود.»
