سرویس فرهنگ و هنر جوان آنلاین: ماه رمضان فرصت خوبی برای خودسازی است و برای خودسازی میتوان به منابع مختلفی رجوع کرد. از این منابع میتوان به کتابهایی اشاره کرد که درباره خودسازی و لوازم آن نوشته شدهاند. مجمع ناشران انقلاب اسلامی در یک بسته مطالعاتی با توجه به فرا رسیدن ماه مبارک رمضان، تلاش کرده است با گزینش و معرفی ۱۰ کتاب از بزرگان دین در موضوعات متنوع مانند خودشناسی، مناجات با خداوند متعال، آداب ماه مبارک رمضان، آشنایی با خداوند متعال و... مجموعهای مناسب برای این ماه مبارک در اختیار علاقهمندان قرار دهد که با خواندن آنها میتوان از برکات این ماه بیشتر بهره برد.
آداب خلوت با خدا: مناجات از آیتالله مجتبی تهرانی (ره)
مناجات و دعا در پیشگاه خداوند متعال در ادیان الهی از جایگاه والایی برخوردار است، بهنحوی که رسول اکرم (ص) فرمودند: «عاجز و ناتوانترین مردم کسی است که از دعا و مناجات با خداوند متعال عاجز و ناتوان باشد.»
«آداب خلوت با خدا: مناجات» عنوان کتابی ۳۳۶ صفحهای حاصل ۳۰ سخنرانی آیتالله مجتبی تهرانی در ماه مبارک رمضان است. مخاطبان در این کتاب با اصلیترین مفاهیم در حوزه مناجات مانند «قلب»، «کمال»، «ثنا»، «اخلاص»، «خوف»، «عبادت»، «دنیا»، «ذکر» و... از زوایای گوناگون آشنا میشوند. این کتاب که به همت مؤسسه فرهنگی مصابیحالهدی به چاپ رسیده است، علاوه بر این آشنایی، به مخاطبان کمک میکند تا پاسخ پرسشهایی از جمله «حضور قلب چیست؟»، «اولیای الهی با خداوند متعال به چه نحوی ارتباط برقرار میکنند؟»، «توفیر میان مناجات و دعا با ندا در چیست؟»، «راه لذت بردن از مناجات کدام است؟»، «خداوند چگونه به مناجات پاسخ میدهد؟»، «تأثیر دعا و مناجات روی انسان چگونه باید باشد؟» را بیابند.
آداب روزهداری؛ احوال روزهداران از آیتالله سیدعلی خامنهای
مجموعه انتشارات انقلاب اسلامی به کوشش علیرضا مختارپور، با رجوع به بیانات رهبر انقلاب در سالهای ۱۳۶۹ تا ۱۳۹۰ تلاش کرده است مباحثی برای این ماه مبارک آماده کند. ایشان در جمعآوری مطالب به دو ویژگی توجه داشته است. نخستین ویژگی این است که موضوع بیانات آیتالله خامنهای در ماه مبارک رمضان، معارف دینی مربوط به روزهداری، آداب دعا، تکالیف مؤمنان در این ماه از نظر فردی، اجتماعی و سیاسی و مانند آن است و دیگر آنکه این بیانات در محدوده زمانی حلول ماه مبارک رمضان تا پایان روز عید سعید فطر هر سال ارائه شده است.
کتاب «آداب روزهداری و احوال روزهداران» با ترجیعبند تقوا و استغفار در ۴۲۲ صفحه چاپ و در دسترس مخاطبان قرار گرفته است. در این کتاب به موضوعاتی مانند مباحث مربوط به «قرآن کریم»، «دعا و مناجات»، «توبه و استغفار از گناهان»، «بندگی و مقام عبودیت»، «خودسازی»، «صبر»، «اخلاص و مراتب آن»، «مبارزه با هوای نفس» و... اشاره شده است که بیانگر فضیلت ماه مبارک رمضان و اعمال مرتبط با آن است. آنچه مخاطبان در این کتاب با آن آشنا میشوند که در اغلب کتابهایی با این موضوع نیست، پرداختن به ابعاد اجتماعی و سیاسی ماه مبارک رمضان در کنار ابعاد فردی است.
المراقبات؛ آیتالله میرزا جواد ملکی تبریزی (ره)
علامه محمدحسین طباطبایی، مفسر کبیر قرآن کریم، درباره کتاب «المراقبات» فرمودند: «کتابى که پیشرو دارید، از بهترین کتابهایى است که در این زمینه نگارش یافته است. در این کتاب لطایفى که اهل ولایت خدا از آن مراقبت نموده و نکات ظریفى که در دل سرگشتگان محبت خدا خطور نموده و تمام مطالبى که مربیان درباره عبادت خدا فهمیدهاند، وجود دارد.» نوشتن کتاب درباره اعمال روزهای سال از سنتهای رایج در میان علمای شیعه بوده است. کتاب شریف «المراقبات» به قلم آیتالله میرزا جواد ملکی تبریزی (ره) در همین راستا و به منظور مراقبت از اوقات شریف و قابلاستفاده در طول سال نوشته شده و شامل احادیث، ادعیه و اذکار مخصوص و مرتبط به ایام، لیالی، ماه و سال است.
«المراقبات» به زبانی عربی تألیف شده و تاکنون ترجمههای متعددی از آن در دسترس علاقهمندان قرار گرفته است. این کتاب ابتدا با مقدمهای از مؤلف در خصوص ابعاد گوناگون دعا و راز و نیاز با خداوند متعال آغاز میشود. در ادامه، مخاطبان با اعمال مختلف ماههای سال، آثار و برکات روحی و معنوی این ماهها به ترتیب تاریخ قمری آشنا میشوند. اما بیشترین حجم دستورات و صفحات این کتاب به ماه مبارک رمضان اختصاص یافته که نشانگر اهمیت این ماه مبارک در مسیر سیر و سلوک و آشنایی با این مطالب است. علاقهمندان در این ایام میتوانند با رجوع به این بخش، از مطالبی غنی بهره ببرند. در انتها نیز کتاب با تذکرات اخلاقی و نصایحی از مؤلف خاتمه مییابد.
خودشناسی برای خودسازی از آیتالله محمدتقی مصباح یزدی (ره)
بر اساس آموزههای دینی، انسان کمالی برتر و بالاتر از خودسازی و قرب الی الله ندارد. استاد محمدتقی مصباح یزدی (ره) بهعنوان یک عالم دینی، در کتاب «خودشناسی برای خودسازی» درباره راه رسیدن به این کمال نهایی سخن گفتهاند. ایشان در این کتاب به انسان بهعنوان موجودی کمالپذیر از طریق تأمل در خویش و یافتن عواملی که در وجودش برای رسیدن و وصول مقصد نهایی تلاش میکند و مسیر قرب الهی را میشناسد، نگاه میکند. این کتاب را انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) در ۴۲۴ صفحه منتشر کرده و در آن تلاش شده است با اکتفا به دریافتهای وجدانی و براهین ساده، متن کتاب برای عموم مردم کاربردی باشد.
کتاب دارای موضوع واحد و دو بخش مستقل از هم است. در بخش اول کتاب، استاد مصباح یزدی (ره) با ارائه یک بحث کلی و فشرده درباره خودشناسی و خودسازی به تبیین و توضیح ضرورت خودشناسی بر اساس نقل و عقل میپردازند. علاقهمندان در این بخش با موضوعات مختلف مانند «لذت کمال»، «جهتیابی امیال فطری»، «نقطه اوج امیال و غایت آمال»، «آیا ارتباط آگاهانه کامل با آفریدگار، عقلاً ممکن است؟» و... آشنا میشوند. بخش دوم کتاب که بهتفصیل به موضوع معرفت نفس پرداخته و مفاهیم اصلی در این حوزه مانند «خودشناسی»، «خودسازی»، «کمال»، «فطرت»، «امیال»، «ارتباط با خداوند»، «قرب»، «تدبیر و اراده» و... را به بحث گذاشته است. این بخش از کتاب منبع عمیق و غنی برای آشنایی با مباحث معرفت نفس است و میتواند مانند چراغ راهی در این مسیر عمل کند.
عبادت یا عبودیت از امام موسی صدر (ره)
امام موسی صدر (ره) راهی را برای گذر از مشکل پیشروی مخاطبان دین قرار میدهند. کتاب «عبادت و عبودیت» از مجموعه «در قلمرو اندیشه امام موسی صدر» در ۲۴۵ صفحه به چاپ رسیده است و رسالت ارائه گفتارها و نوشتارهایی درباره عبادت و دعا در رفع بیحاصلی عبادی را بر عهده دارد.
نماز و روزه دو بستر اصلی عبادت در دین اسلام هستند. امام موسی صدر در قالب این دو عمل عبادی در کتاب خود تلاش میکنند به پرسشهایی که اغلب انسانها امروزه به آن مبتلا هستند، مانند «انسان امروز چگونه میتواند طعم زیست مؤمنانه را تجربه کند؟»، «دعا چه هنگام موجه است و چگونه باید باشد؟»، «آیا عبادت زمان و مکان خاصی را میطلبد؟»، «عبادات در معرض کدام آسیبها هستند؟» و «فلسفه و معنای نماز و روزه کدام است؟» پاسخ دهند. ایشان در این کتاب ابتدا با طرح معنا و مفهوم عبادت و عبودیت به ارزیابی جنبههای مختلف فریضه نماز پرداختهاند. سپس با طرح معنا و مفهوم دعا به شرح دعاهای ماه شعبان اشتغال میورزند. در ادامه نیز خوانندگان با معنای مناسبتهای مختلف ماه مبارک رمضان مانند شب قدر و اعمال آنها آشنا میشوند.