سرویس جامعه جوان آنلاین: آلاینده ازن از ترکیب سه اتم اکسیژن ایجاد میشود و یک اکسیدکننده قوی است، یعنی با جذب اکسیژن روی دیگر موجودات تأثیر گذاشته و خودش به مرور حذف میشود. آلاینده ازن و ازنی که در لایههای بالای جوی حضور دارد از یک نوع هستند، اما ازن موجود در جو مانع ورود اشعه ماورای بنفش به زمین میشود و حضور آن ضروری است. حال آنکه ازن در سطح زمین خود را به صورت آلایندهای سمی نشان میدهد.
تابستان، فصل مورد علاقه ازن
میزان غلظت آلاینده ازن در ساعات میانی روز در کلانشهرها متفاوت است. بر اساس بررسیهای صورت گرفته با کاهش دما در طول شب و ساعات ابتدایی روز، کمترین مقادیر ازن در شهرها وجود دارد.
آلاینده ازن هنگامی تشکیل میشود که آلودگیهای منتشره ازخودروها، نیروگاهها، پالایشگاهها، کارخانههای شیمیایی و سایر منابع، زیر نور خورشید در برخورد با یکدیگر واکنش شیمیایی انجام میدهند. به همین دلیل شکلگیری ازن در تابستان بیشتر از فصلهای دیگر است.
پژوهشهای شرکت کنترل کیفیت هوای تهران نشان داده که از حدود ساعت ۸ صبح روند افزایشی غلظت این آلاینده آغاز میشود و تا حدود ساعت ۱۷ ادامه مییابد. بنابراین بهدنبال کاهش تشعشع نور خورشید و دمای هوا، غلظت آلاینده ازن نیز کاهش داشتهاست.
طبق بررسیها در برخی از ساعات شب، نوسان بهنسبت شدید غلظت آلاینده ازن در ایستگاههای کنترل هوای کلانشهرها وجود داشته که این موضوع میتواند بهدلیل انتقال ازن از سایر لایههای بالای جو و عمر تقریباً طولانی این آلاینده باشد.
ازن جای خالی دیگر آلاینده را هم پر کرد
در همین خصوص مدیر عامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، روز گذشته با اشاره به اینکه مجموعه عواملی در نوسانات غلظت آلایندهها مؤثر هستند، به خبرگزاری مهر گفت: «طی سال گذشته در بازه زمانی ۲۵ تیر ماه تا ۳ مرداد ماه طولانیترین دوره آلودگی هوا از نظر آلاینده ازن در تهران را داشتیم. نوسانات ساعتی شدید غلظت آلاینده ازن قابلتوجه و متفاوت از آلایندههای ترافیکی از جمله منواکسیدکربن و اکسیدهای نیتروژن است. باتوجه به بررسیهای انجام شده مقدار ازن در ساعات میانی روز - بین ساعات ۱۱ تا ۱۹ - اتفاق افتاده که در این ساعات دیگر آلایندهها در کمینه (کمترین) مقدار خود هستند.»
حسین شهیدزاده، با بیان اینکه بررسی روند تغییرات غلظت آلاینده ازن و پارامترهای هواشناسی مؤثر بر آن در شهر تهران طی دهه اخیر نشانگر روند افزایشی این آلاینده است، تصریح کرد: «باتوجه به چرخه شکلگیری آلاینده ثانویه ازن، کاهش و کنترل آن نیازمند در نظرگیری مجموعهای از عوامل، تغییرات اقلیم و گرمایش زمین است. از سویی دیگر طی ماههای گرم سال ۱۳۹۹ مانند سالهای گذشته شاهد افزایش آلاینده ازن در شهر تهران بودیم. افزایش پیاپی غلظت این آلاینده در ماههای تیر و مرداد منجر به تشدید اثرات و مخاطرات آن برای شهروندان شد.»
وی افزود: «شرایط بهگونهای بود که طی سال گذشته این وضعیت برای ۱۰ روز متوالی از ۲۵ تیر ماه تا ۳ مرداد ادامه یافت. در این بازه زمانی کیفیت هوا در تهران طی هشت روز ناسالم برای گروههای حساس و طی دو روز ناسالم برای عموم افراد جامعه گزارش شد. لازم به ذکر است که طی سالهای اخیر این بازه ۱۰ روزه، طولانیترین دوره آلوده از منظر آلاینده ازن در شهر تهران بودهاست.»
دستگاههای دولتی علت را بررسی نکردند
شهیدزاده در ادامه با اشاره به اینکه سختگیرانهتر شدن روش محاسبه شاخص این آلاینده از ابتدای سال ۱۳۹۹ بیتأثیر بر ثبت طولانیترین دوره آلوده از منظر آلاینده ازن نیست، گفت: «بهطور کلی میانگین شاخص کیفیت هوا در ایستگاههای شهر تهران تنها طی دو ماه تیر و مرداد طی ۳۴ روز فراتر از حد سلامت رفته و در تمامی این روزها ازن بهعنوان آلاینده شاخص بودهاست.»
مسئول کنترل کیفیت هوای تهران درباره چگونگی تولید آلاینده مونوکسید نیتروژن هم توضیح داد: «این آلاینده که طول عمر کمی دارد عموماً بهصورت مستقیم از احتراق سوخت تولید و منتشر و پس از مدت کوتاهی به گاز دیاکسید نیتروژن تبدیل میشود. از اینرو در ساعاتی از روز که ترافیک زیادی وجود داشته باشد، مقدار آن بیشتر است.»
گفتنی است غلظت ازن در کلانشهرها در سال ۹۸ هم به طرز عجیبی بالا رفت. سازمان محیطزیست در آن زمان با ابراز نگرانی از افزایش شاخص آلاینده ازن خبر داد که این شاخص به طور وحشتناکی بالا رفته و در تهران به بیش از ۱۳۰ رسیدهاست؛ در حالی که شاخص نرمال برای این آلاینده ۷۰ تعیین شدهبود. همان زمان قرار شد که درباره علت این رخداد، دستگاههای دولتی، خصوصاً وزارت بهداشت موضوع را بررسی کنند که خبری نشد.