سرویس سبک زندگی جوان آنلاین: تصدقوا على فقرائکم و مساکینکم و وقروا کبارکم و ارحموا صغارکم و صلوا ارحامکم...
(در ماه رمضان) بر فقرا و بینوایان بخشش کنید، پیران خویش را گرامى دارید، به خردسالان رحمت آورید و پیوند خویشاوندى را محکم سازید.
رسیدگی به فقیران و بینوایان از دستورات اکید اسلام است که در آیات کریمه قرآن و روایات امامان و پیشوایان به آن تصریح شده است. پیامبر اکرم (ص) در حالی به این امر مهم سفارش می‌کنند که خود عهده‌دار اصحاب صفه هستند که فقیرترین و بینوا‌ترین مردمان مدینه‌اند.
ماه رمضان باید در کام بینوایان شیرینی و طراوت بیشتری داشته باشد.
اسلام از یکسو با واجب شمردن زکات فطره در روز عید فطر یک جنبش سراسری در جهت تأمین احتیاجات فقرا ایجاد کرده و از سوی دیگر با چنین دستورات روح‌بخشی درصدد کم کردن فاصله طبقات اجتماعی در جامعه است.
قرآن کریم نیز به گونه‌ای مسئله را مورد عنایت قرار داده که اولاً، این رسیدگی به فقرا را جزو صفات اهل ایمان قرار داده و فرموده است: اهل ایمان اهل زکات و فقیر نوازی‌اند. (سوره مؤمنون آیه ۱۴)؛ ثانیاً فقرا را سهیم در اموال مؤمنین معرفی کرده و فرموده است: «در اموال آنان حقی معلوم برای سائل و محروم است. (سوره ذاریات آیه ۱۹). در احوالات امام باقر (ع) آمده است که روزی شخصی حین طواف از امام باقر (ع) پرسید اهل ایمان چه حقی بر گردن یکدیگر دارند حضرت پاسخی نداد. شخص سؤال کننده همراه امام یک دور طواف بجا آورد و دوباره این پرسش را مطرح کرد، اما باز پاسخی نفرمود. بار سوم که او اصرار ورزید حضرت فرمود اهل ایمان حقوق زیادی بر یکدیگر دارند که کمترین آن‌ها این است اگر یکی از آن‌ها گرفتار فقر و درماندگی شد، دیگران اموال خود را با او قسمت کنند.
اما با رجوع به کلام یاد شده به نقل از حضرت رسول (ص) مشهود است پیامبر اکرم (ص) رسیدگی به فقیر و مسکین را لازم شمرده است. در تفاوت این دو با یکدیگر برخی گفته‌اند مسکین از جهت مالی محتاج‌تر از فقیر است، برخی دیگر نیز بیان کرده‌اند که فقیر آدم نداری است که فقر و نداری خود را اظهار می‌کند، اما مسکین کسی است که اظهار فقر نمی‌کند و به تعبیر عامیانه با سیلی صورت خود را سرخ نگه می‌دارد.
اما احترام به بزرگ‌تر‌ها و رحمت و مهربانی با کوچک‌تر‌ها از محور‌های دیگر سخن پیامبر اکرم (ص) است. این قبیل آداب که در متن دین به آن‌ها اشاره شده است می‌تواند زمینه ارتباط منطقی و عاطفی افراد را با یکدیگر فراهم و به تلطیف فضای ارتباطی افراد کمک قابل توجهی کند.
رسول خدا (ص) خودشان پیشقراول این حرکت سازنده به شمار می‌رفتند. رفتار مهربانانه ایشان با زنان کهنسالی که از دوستان همسر گرانقدرشان حضرت خدیجه (س) محسوب می‌شدند، گاه موجب شگفتی برخی نزدیکان و همسران حضرت می‌شد.
در دیگر سو نیز مهرورزی ایشان با نوادگان خردسال خویش، امام حسن و امام حسین علیهماالسلام و بازی با آنان و سایر کودکان زبانزد خاص و عام بود.
اثری که این رفتار‌ها با کهنسالان و خردسالان دارد علاوه بر ارضای روحی عاطفی آنان باعث دلگرمی آنان به ماه رمضان و عمق بخشی به مبانی این دین گرانقدر می‌شود.
*عضو پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی
