سرویس تاریخ جوان آنلاین: در اثری که هم اینک به حضورتان معرفی میشود، یادها و یادمانهایی از تکاپوی فرهنگی، اجتماعی و سیاسی مسجد کرامت مشهد که سالیانی محل اقامه جماعت و تدریس رهبر معظم انقلاب اسلامی بوده، به مدد اسناد و خاطرات شاهدان بازگو گشته است.
دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی-که با تلاش فراوان، توانسته این مجموعه گران را گرد آورد- در دیباچه این اثر و در تبیین اهمیت این دست آثار، چنین آورده است: «آنچه خصوصاًً از آغاز نهضت امام خمینی بر مساجد ایرانی رفته است، تجربهای بینظیر در حیات این نهاد دیرپای دینی است. مطالعه و تحلیل جدی آن، میتواند از جهات گوناگون به توسعه و تعالی نظریهپردازی انقلاب کمک کند. تجربه زیسته مساجد ایران در این نیمقرن، گنجینهای ممتاز از دینداری اجتماعی را پیش چشم میگذارد که میتواند سکولاریسم در کشورهای اسلامی، بلکه مسیحی را به چالش بکشد. اما غلبه غربزدگی بر مطالعات علومانسانی و قهر دانشگاه از داشتههای جامعه دینی و انقلابی ایران، به بایکوت این حوزه انجامیده و مطالعات درباره مسجد در ایران را بسیار لاغر و رقیق کرده است. «مسجد رهبر»، گزارشی است از شکلگیری و فعالیتهای «مسجد کرامت» مشهد، در نزدیکی حرم مطهر امام رضا (ع). این مسجد را که بعدها امام جماعتش، رهبر انقلاب اسلامی شد میتوان از جهات گوناگون، نمونهای ممتاز از الگوی فعالیت مسجدی در منظومه معرفتی آرمانی اسلام ناب معرفی کرد. مسجد رهبر، از یک سو این الگو را توضیح میدهد و از دیگر سو، مسیر رشد مشهد انقلابی را از چند دهه پیش از انقلاب اسلامی روشن میکند؛ مسیری که در آن، برخی دشواریها و پیچیدگیهای آمیختن سنت و روشنفکری، توده و نخبگان، دینداری و مبارزه آشکار شده است. مشهد، شهری که در آن از یک سو متعصبترین مخالفان متحجر نهضت، فعالیت گسترده داشتند و از دیگر سو، رهبران برخی گروههای مارکسیستی و التقاطی از آنجا میآمدند. آیتالله سیدعلی خامنهای، امام مساجد «امام حسن (ع)» و سپس «کرامت»، نقطه تلاقی همه جریانهای در ظاهر متباینی است که زیر پرچم اسلام انقلابی و در فشار سنگین مکاتب و روشهای رقیب، به یکپارچگی و شکوفایی رسیدند و مسجد رهبر، آیینهای کمنظیر است که این همافزایی معرفتی اجتماعی را منعکس میکند. پیوند ناگسستنی معرفت، آرمان، عمل، اخلاق و مبارزه در این الگو، تصویری ممتاز از ظرفیتهای بینظیر جامعه دینی را شکل میدهد و علت تابآوری آن در برابر فشارها و توطئههای دشمنان را پیش چشم میگذارد. هنر رهبری دینی در احیا و به اوج رساندن این نهاد سنتی در خطر انحطاط، چنان برجسته و شوقانگیز است که مطالعه سطر به سطر این تکاپوی پیگیر و پرابتکار را شیرین و دلنشین میکند.
در این پژوهش دیرهنگام، با بیش از ۷۰ تن از مرتبطان مسجد کرامت مصاحبه صورت گرفته و هزاران سند مطالعه شده است. با این همه، «مسجد رهبر» آغاز این راه دورودراز است. قبلاً درباره برخی از مساجد پیش گفته، تکنگارهایهایی منتشر شده است که تکافوی نظریهپردازی جدی را نمیکند و گاه در حد گزارشی ژورنالیستی باقی مانده است. «مسجد رهبر»، اگرچه چند گام پیشتر آمده، ولی با توجه به فقدان سنت پژوهشی جدی در حوزه «مسجدنگاری» انقلاب اسلامی، ادعایی جز سرفصلگشایی و توجهانگیزی ندارد.
امید آنکه این تلاش جمعی چندساله، بتواند به آواربرداری از این حوزه پژوهشی مغفول، اما بسیار مهم و الهامبخش بینجامد، خصوصاً توجه پژوهشگران و نخبگان جوان علومانسانی را به این میدان وسیع تحقیق و نظریهپردازی جلب کند.»