سرویس ایران جوان آنلاین: زراعت چوب در سال‌های اخیر به دلیل حفظ منابع جنگلی کشور مورد استقبال فعالان محیط‌زیست قرار گرفته است. در این طرح درخت‌هایی که رشد سریع‌تری دارند در محیطی باز کاشته می‌شوند و پس از به بار آمدن در صنایع چوبی مورد استفاده قرار می‌گیرند. طرح زراعت چوب با حفظ جنگل‌ها و منابع طبیعی ایران رابطه مستقیمی دارد. بنابر این افراد می‌کوشند با گسترش آن و افزایش به عمل رساندن درختان در حفظ منابع چوبی و جنگل‌های کشور گام مؤثری بردارند. اما آمار‌ها نشان می‌دهد بی‌برنامگی و مشخص نبودن مدیریت این طرح باعث شده تا بسیاری از درختان در فصول مختلف و حتی قبل از به بار رسیدن قطع و عملاً سرعت تخریب‌ها از سرعت توسعه جنگل‌ها بیشتر شود.
امروزه در تمام دنیا اصلی‌ترین و حیاتی‌ترین راه برون رفت از موضوع نابودی و تخریب جنگل‌ها را زارع چوب می‌دانند. اقدامی که به گفته کارشناسان در ایران هم باید مورد توجه ویژه قرار گرفته و حتی به خارج از محدوده جنگل‌ها نیز توسعه یابد.
با اینکه سال‌هاست از طرح‌های متفاوتی مانند صیانت از جنگل‌های کشور بخصوص در شمال، توسعه پایدار زراعت چوب و ممنوعیت بهره‌برداری و حفاظت از پوشش گیاهی جنگلی صحبت و بعضاً از اجرایی شدن آن‌ها خبر به میان می‌آید، اما در عمل مشخص است که جنگل‌های ایران در استان‌های مختلف در حال نابودی و از بین رفتن هستند.
افزایش جمعیت موجب شده تا میزان تقاضا و مصرف فرآورده‌های چوبی نیز بالا برود. در این وضعیت یا باید از طریق واردات یا از راه زراعت چوب، نیاز کشور تأمین شود.
اما نکته مهم در زراعت چوب این است که این روش یک راهکار عملی در تولید و تأمین چوب برای خودکفایی به شمار می‌آید.
میزان جنگل‌های موجود در شمال و غرب کشور چنین تصوری را به وجود آورده که ایران از نظر داشتن جنگل بسیار غنی است. اما براساس آمار‌های موجود اگر مجموع جنگل‌های کل استان‌ها را در کنار هم قرار دهیم، ایران کشوری است که تنها هفت‌درصد از مساحت کل آن را پوشش جنگلی تشکیل می‌دهد و این مسئله بر اهمیت اکوسیستم‌های جنگلی کشور که دارای انواع گونه‌های جانوری و گیاهی هستند، می‌افزاید. این در حالیست که پتانسیل مصرف چوب در ایران حدود ۱۳ میلیون متر مکعب برآورد شده. بنابر این از سال ۱۳۸۴ زراعت چوب در دستور کار قرار گرفته است.
استقبال استان‌ها از طرح توسعه زراعت چوب
اینکه بخواهیم پیوسته در مورد منافع و تأثیرات مثبت زراعت چوب صحبت کنیم و از تأمین مواد اولیه، اقتصاد، اشتغال، معیشت و کاهش تخریب جنگل‌ها بگوییم، اما در عمل شاهد قطع درختان زراعی در فصول مختلف بخصوص مانند بهار و تابستان باشیم چندان درست نیست.
آنچه مهم است اینکه درختان با هدف بهره‌برداری کاشته می‌شوند، اما اصولی برای برداشت آن‌ها وجود ندارد و اگر قرار بر احیای جنگل‌ها و توسعه آنهاست باید از همین امروز برای بهره‌برداری از درختان مربوط به طرح زراعت چوب زمان مشخصی اعلام شود تا سرعت تخریب‌ها از توسعه بیشتر نشود.
در همین رابطه دبیر مرجع ملی کنوانسیون تنوع زیستی کشور هم با بیان اینکه در فصل زمستان باید از درختان بهره‌برداری شود، گفته: «برداشت درختان در فصل زمستان باعث می‌شود آفات و بیماری‌های کمتری طغیان کند و به درختان صدمه بزند در حالی‌که احتمال گسترش این آفات در فصل‌هایی مثل بهار و تابستان بیشتر است.»
هادی کیادلیری با اشاره به اینکه درختانی از جمله صنوبر که برای زراعت چوب کاشته می‌شوند بیش از ۱۰ تا ۲۰ سال زمان می‌برد تا قابلیت بهره‌برداری را داشته باشند، ادامه داد: «در منطقه‌ای که توده‌ای از درختان در سطح وسیعی کاشته و بیش از ۲۰ سال در آنجا رشد می‌کنند اکوسیستمی ایجاد می‌شود که محل زندگی بسیاری از موجودات و حیات وحش است.»
این کارشناس هم معتقد است بر روی بهره‌برداری از درختان در بخش زراعت چوب نظارت کافی وجود ندارد چراکه تصور می‌شود درختان مربوط به زراعت چوب را هر زمان می‌توان برداشت کرد.
دولت‌ها می‌توانند با توسعه زارعت چوب، گام بلندی با رویکرد حفاظت از عرصه‌های جنگلی بردارند. ضمن آنکه این مهم به کاهش قاچاق چوب نیز منجر شده و به ارتقای تولیدات و پویایی صنایع سلولزی می‌انجامد.
با اجرای طرح تنفس جنگل، بهره‌برداری از جنگل‌های طبیعی متوقف و کمتر شد بر این اساس دولت در برنامه ششم توسعه کشور استان‌ها را مکلف کرد تا طرح زراعت چوب را اجرا کنند، طی سال‌های اخیر در استان‌های شمالی و بخصوص گیلان از زارعت چوب استقبال خوبی شد. براساس آخرین آمار در گیلان و در وسعتی حدود ۴۰ هزار هکتار از مستثنیات این استان زارعت چوب انجام شده است. اما حقیقت این است که گروهی با ورود به این طرح و بعد از چند سال، قبل از اینکه نهال‌هایشان به درختی تنومند تبدیل شود، اقدام به قطع درختان دیگر می‌کنند. تخریبی در سایه توسعه زراعت چوب که می‌تواند صدماتش جنگل‌ها را به قهقرا بکشد.
