سرویس تاریخ جوان آنلاین: اثر مورد معرفی، دربردارنده خاطرات جهانگیر تفضلی، از دولتمردان رژیم پهلوی دوم است که پرده از برخی روندهای سیاسی و فرهنگی حکومت شاه برمی‌دارد. خاطرات تفضلی، نشان‌دهنده چگونگی تکوین یک شخصیت سیاسی، در حکومت پهلوی است. تفضلی یکی از رجال علاقه‌مند و به تمام معنا وابسته به رژیم پهلوی و به تعبیر خودش، مخلص و چاکر شاه بوده است! متن اولیه خاطرات تفضلی را، مرحوم دکتر ابوالقاسم تفضلی در اختیار پژوهشکده تاریخ معاصر قرار داده است. هرچند در متن اولیه خاطرات تفضلی، بخش عمده‌ای از زندگی سیاسی او ناگفته مانده اما پاره‌ای از اسرار پشت پرده حاکمیت پهلوی، به وسیله او فاش شده است. این خاطرات، از آن روی که تفضلی دوست نزدیک اشرف پهلوی و عبدالحسین هژیر و مورد اعتماد محمدرضا پهلوی بوده، دارای اهمیت است.
از جمله مواردی که تفضلی در خاطرات خود تلاش کرده آن را ناگفته بگذارد، چگونگی انتصاب وی به ریاست تبلیغات و انتشارات رادیو، یا سمت مشاور در کابینه اسدالله علم در سال 1342 است. جهانگیر تفضلی در این خاطرات، اذعان کرده است که چگونه و طی چه روندی، از یک مخالف رژیم پهلوی و یک چپ‌گرا و دموکراتِ به‌اصطلاح روشنفکر، به یک نظریه‌پردازِ دربار، تغییر جایگاه می‌دهد. این امر نه به قصد افشای رژیم، بلکه در قالب یادداشت‌های شخصی است، که غالباً جنبه دفاع از خود دارد. در این کتاب اسنادی است، که نشان می‌دهد تفضلی در جریان سفر معروف شاه به قم در 4 بهمن 1341 با وی همراه بوده است. او سخنرانی معروف و تاریخی شاه را، از قبل نوشته و تنظیم کرده بود. تفضلی در این سخنرانی از زبان شاه، زشت‌ترین، رکیک‌‌ترین و ناجوانمردانه‌‌ترین توهین‌‌ها را، به روحانیت روا داشت.
آنها را به ارتجاع سیاه تشبیه کرد و خطر آنها را از ارتجاع سرخ، بیشتر دانست! این سخنرانی به قدری زنند بود، که علاوه بر عکس‌العمل شدید امام خمینی(ره)، روحانیت و مردم، حتی مسئولان خبری رژیم، نظیر نصرت‌الله معینیان نیز، مجبور شدند بخشی از آن را سانسور کنند! سخنانی که به قول احسان نراقی مشاور برجسته شاه، آغاز انقلاب و شمارش معکوس عمر رژیم پهلوی بود. حضرت امام در سخنرانی معروف خود- که به دستگیری ایشان و قیام تاریخی 15 خرداد منجر شد- در اشاره به سخنرانی جنجالی شاه، وی را نصیحت کرده و گفتند: «هرچه دیگران به تو دیکته می‌کنند و به دست تو می‌دهند را، تکرار می‌کنی!» در پی این سخنرانی در عصر عاشورا، رژیم پهلوی در نیمه‌شب 15 خرداد، امام را دستگیر کرد. از نکات جالب کتاب، ارائه سند‌هایی از صورت مذاکرات هیئت دولت به ریاست اسدالله علم، در روزهای 15 تا 20 خرداد 1342 است. این اسناد نشان می‌دهد که در برابر اعتراضات مردم، روشنفکرانی مانند تفضلی و همچنین پرویز ناتل خانلری و محمد باهری، بیش از نظامیان خواستار کشتار وسیع و حکومت نظامی بودند!
برحسب تصریح دیباچه این اثر، هدف پژوهشکده تاریخ معاصر از انتشار این خاطرات، بیان حقایقی از سرنوشت و تاریخ سیاسی ملت ایران، به عنوان عرصه ترکتازی بیگانگان است. یعقوب توکلی پژوهشگر تاریخ معاصر ایران- که کتاب به کوشش وی نشر یافته است- خاطرات ایام بازداشت جهانگیر تفضلی در اردوگاه متفقین را، که در روزنامه «ایران ما» منتشر شد، در بخش دوم کتاب آورده است. کتاب «خاطرات جهانگیر تفضلی» با قیمت 70هزار تومان و در شمارگان 1000 نسخه، در دسترس علاقه‌مندان به تاریخ قرار گرفته است.
