رهبر انقلاب در سخنراني ابتداي سال١٤٠٠ به مقوله مهم اقتصادي مبني بر پيشيگرفتن هزينههاي توليد از مصرف اشاره فرمودند و آخرين گزارشهاي مركز آمار به عنوان مرجع رسمي اعلام آمارنیز از رشد هزينههاي توليد در اقتصاد ايران حكايت دارد، در چنين شرايطي براي تداوم توليد و اشتغال يا بايد افزايش قيمت محصول انجام بگيريد يا روي كاهش هزينههاي توليد به طرق مختلف تمركز شود، به ويژه آنكه قدرت خريد مصرفكننده به واسطه رفتار پولي و مالي دولت به حداقل رسيده است.
وزارت خزانهداري امريكا يكي از نهادهايي است كه تخريب اقتصاد ايران را از مسير تحريم نفت و بانك مركزي دنبال كرد. براي اقتصادي كه سالها با فروش نفت و ارزهاي نفتي اداره شده است، تحريم يك رويداد بسيار منفي تلقي ميشود، زيرا درآمدهاي ارزي دولت كاهش مييابد و آثار اين اتفاق در بودجه و همچنين قيمت ارز و واردات كالا خود را نمايان ميكند.
در مسير زنجيره اتفاقات دومينو واري كه در جريان تحريم يك اقتصاد دولتي رخ ميدهد، كاهش درآمد دولت به كاهش سوبسيدها منتج ميشود. از اين رو رشد تورم دامن توليد و مصرف را ميگيرد، زيرا تحريم به دنبال آن است كه ركود و تورم اقتصادي را فراگير كند.
بر كسي پوشيده نيست كه بودجه دولت و بانكها تا چه حد ناتراز شده است، اما اين ناترازيها هزينه توليد و مصرف را بالا برده است، به شكلي كه از طرفي با رشد اقتصادي منفي و از طرف ديگر با ركود اقتصاد روبه رو هستيم، نشانه اين ادعا در ركوردزني تورم و رشد اقتصادي صفر يا منفي است.
با توجه به اينكه بخش زيادي از شاغلان از حداقلهاي دستمزد نيز برخوردار نيستند، پس كنترل دستمزدها كمك چنداني به كاهش هزينه توليد نميكند، پس بهتر است روي ساير راهكارهاي كاهش قيمت تمام شده كالا كار كرد.
افزايش هزينه توليد محصولات كشاورزي
مركز آمار ايران متوسط قيمت محصولات و هزينههاي كشاورزي در زمستان سال گذشته را اعلام كرد. لازم به توضيح است كه سال٩٩ شيوع كرونا و افزايش نرخ ارز و خلق پول بدون پشتوانه و حذف سوبسيد ارزي براي واردات و اخلال در ترخيص كالاي وارداتي تورم قابل ملاحظهاي را در اقتصاد ايران پديد آورد. در همين راستا مدتي است كه افزايش نرخ موادغذايي در بازارهاي جهاني خبرساز شده است.
براساس گزارش مركز آمار در بخش غلات متوسط قيمت ذرت دانهاي در سهماه آخر سال ۹۹ معادل 3 هزار و 500 تومان بوده كه نسبت به زمستان ۹۸ نزديك به ۸۹ درصد با افزايش قيمت همراه بوده است.
همينطور در بخش محصولات ليفي متوسط قيمت پنبه ۱۲هزار تومان بوده كه با توجه به نرخ اين محصول در زمستان ۹۸ نزديك به ۷۱درصد جهش قيمتي داشته است. در بخش محصولات جاليزي هندوانه با بيشتر از ۵۴درصد افزايش نسبت به سال ۹۸ بهطور متوسط 2 هزار و 70 تومان فروخته شد و خيار كه در زمستان سال گذشته كيلويي 6 هزار و 800 تومان فروخته شد نسبت به زمستان ۹۸ معادل ۳۰۸درصد افزايش قيمت را تجربه كرده است. در بخش سبزيجات گوجهفرنگي با متوسط قيمت 2 هزار و 700 تومان نسبت به زمستان ۹۸ بيشتر از ۲۷ درصد جهش قيمتي داشته و پياز هم با متوسط قيمت 3 هزار و 100 تومان ۳۳ درصد نسبت به مدت مشابه ۹۸ كاهش قيمت داشته است. همچنين در زمستان پارسال اسفناج بهطور متوسط 2هزار و 700 تومان فروخته شده كه با افزايش ۷۴درصدي همراه بود و بادمجان با جهش قيمتي ۲۲ درصدي نسبت به مدت مشابه سال قبل، در زمستان پارسال 2 هزار و 500 تومان فروخته شد. بخش مركبات هم در زمستان ۹۹ نوسانات زيادي داشت. متوسط قيمت پرتقال در اين فصل ۹ هزار تومان بود كه با افزايش ۱۱۴درصدي نسبت به زمستان ۹۸ مواجه شده است و نارنج هم در همين مدت با افزايش ۹۳درصدي به كيلويي ۵ هزار تومان رسيده است.
در بخش دامداري سنتي در زمستان 99 متوسط قيمت هر كيلوگرم گوسفند و بره پرواري زنده با 31 درصد افزايش نسبت به زمستان 98 معادل 50هزار تومان فروخته شد و متوسط قيمت هر كيلوگرم گاو پرواري زنده در زمستان پارسال با 33 درصد افزايش به 41 هزار تومان رسيد. همينطور در اين بخش متوسط قيمت هر كيلوگرم شير گوسفند از 12 هزار تومان عبور كرد كه نشانگر افزايش 52 درصدي نسبت به زمستان 98 است. در اين بخش شير گاو نيز با 80 درصد افزايش قيمت به 4هزار تومان رسيد. هزينههاي زراعت هم در سال 99 افزايش قابلتوجهي داشته است. به گزارش مركز آمار هزينه شخم زراعي آبي در زمستان 99، 402هزار تومان بوده كه نسبت به مدت مشابه سال ماقبل بيشتر از 67 درصد افزايش داشته است. همينطور هزينه شخم زمين زراعي ديمي بهطور متوسط 290 هزار تومان بوده كه با جهش 68 درصدي نسبت به زمستان 98 همراه بودهاست. به علاوه، هزينه ديسك زمين زراعي آبي 208 هزار تومان بوده كه نسبت به فصل مشابه سال قبل 4/70درصد افزايش يافته و هزينه ديسك زمين زراعي ديم 137 هزار تومان بود كه معادل 2/93 درصد افزايش داشته است.
ضرورت دارد جامعه دانشگاهي و همچنين تجربي كشور روي كاهش هزينههاي توليد در اقتصاد ايران تمركز كنند و در اين بخش توليد محتوا نيز انجام گيرد. اشخاصي هم كه خشكسالي و كمبود آب را نشانه توقف بخشي از توليد ميدانند، ميگويند: بايد واردات كالا انجام گيرد، بد نيست نگاهي به رشد قيمت جهاني موادغذايي بيندازند مضاف بر اين با اصلاح الگوي مصرف آب و رشد بهرهوري توليد كيفي هم منابع آبي حفظ ميشود و هم اينكه توليد انجام ميگيرد.