از زمان روی کار آمدن جو بایدن به عنوان رئیس‌جمهور جدید امریکا در 20ژانویه 2021، رویکرد تقابلی واشنگتن در قبال روسیه دو چندان شده است. فشار‌های ضدروسی از جانب واشنگتن اکنون ابعاد مختلفی پیدا کرده و به بهانه‌های گوناگون تشدید شده است. همین روند موجب شده تحلیلگران غربی پیش‌بینی دوره‌ای سخت در روابط واشنگتن و مسکو در دولت بایدن را مطرح نمایند. «ایان برمر»کارشناس سیاسی معتقد است که روابط امریکا و روسیه در دوره بایدن «احتمالاً بد‌ترین روابط از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی خواهد بود.»
تقابل در عرصه انرژی
در عرصه اقتصادی ، تجاری و انرژی ، دولت بایدن همانند دولت ترامپ بر مخالفت قاطعانه خود با هر گونه توسعه روابط روسیه با اروپا در حوزه انرژی به ویژه پروژه گازی نورد استریم 2 تأکید کرده و بنابراین می‌توان تصور کرد که در نهایت جدال سختی بین واشنگتن و مسکو بر سر تسلط بر بازار گازی اروپا در خواهد گرفت. جو بایدن با این پروژه ۱۱ میلیارد دلاری مخالفت کرده و آنتونی بلینکن وزیر خارجه او در جریان بررسی صلاحیت خود در مجلس سنا گفته بود: «مصمم هستم هر چه در توان دارم برای جلوگیری ازتکمیل نورد استریم ۲ انجام دهم.»
وزارت خزانه‌داری امریکا روز جمعه 31 اردیبهشت (21 می)، سه شرکت و ۱۳ کشتی روسیه را که در تکمیل پروژه انتقال گاز روسیه به آلمان در چارچوب پروژه نورد استریم۲ مشارکت دارند، تحریم کرد. در واکنش به این اقدام، مسکو اعلام کرد که ساخت و تکمیل این پروژه بدون در نظر گرفتن تحریم‌های ایالات متحده ادامه خواهد یافت. نکته جالب، رویکرد متناقض دولت بایدن در این زمینه است. وزارت امور خارجه امریکا روز چهار‌شنبه 29 اردیبهشت در گزارشی به کنگره اعلام کرد که شرکت «نورد استریم2 ای‌جی» و رئیس اجرایی آن «ماتیاس وارنیگ» دست به فعالیت‌هایی زده‌اند که طبق قوانین ایالات متحده مشمول تحریم هستند، اما دولت امریکا بر اساس منافع امنیت ملی این تحریم‌‌ها را رفع می‌کند. این اقدام خشم منتقدان جمهوریخواه دولت بایدن را برانگیخت. باب منندز، رئیس کمیته روابط خارجی سنا گفت که این تصمیم، تلاش‌های ایالات متحده «برای مقابله با تجاوزات روسیه در اروپا» را تضعیف می‌کند. من از دولت می‌خواهم این معافیت‌ها را برداشته و تحریم‌هایی را که کنگره تعیین کرده است، عملی سازد. همچنین شماری از اعضای کنگره از جمله برخی از دموکرات‌ها دولت بایدن را تحت فشار قرار داده و خواستار اعمال مجازات‌هایی علیه پروژه «نورد استریم۲» هستند. جین شهین، سناتور دموکرات از ایالت نیوهمپشایر و عضو ارشد کمیته روابط خارجی سنا گفته است که تصمیم دولت در رفع تحریم نورد استریم۲ «مأیوس‌کننده» بود.
استقبال آلمان
با این حال، مقامات آلمانی از معافیت شرکت سازنده خط لوله نورد استریم 2 به عنوان «یک گام سازنده» استقبال کردند. هایکو ماس، وزیر امور خارجه آلمان، گفت:« این اقدام بیانگر این واقعیت است که آلمان یک شریک مهم برای ایالات متحده است، شریکی که می‌تواند در آینده روی آن حساب کند.» این تصمیم در حالی اتخاذ شد که دولت بایدن پس از وخامت روابط آلمان و امریکا در دوره ترامپ، در تلاش است این روابط را بازسازی نماید. مسئله مهم این است که تکمیل پروژه نورد استریم2 یک پیروزی بزرگ ژئوپلتیکی برای ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه محسوب می‌شود. به همین دلیل به‌رغم اینکه واشنگتن هرچند ظاهراً در نمایش حسن‌نیت خود به آلمان، شرکت سازنده نورداستریم را رفع تحریم کرده، اما در عمل با تحریم شرکت‌ها و کشتی‌های روسی درصدد است به هر نحو مانع تکمیل این خط لوله گازی شود. بدین ترتیب در حالی که شرکت اصلی مجری این خط لوله از تحریم معاف شده اما شرکت‌ها و کشتی‌های روسی دخیل در این پروژه مشمول تحریم‌های وزارت خزانه‌داری امریکا شده‌اند. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین در ارتباط با تحریم‌های جدید امریکا علیه پروژه انتقال گاز روسیه به آلمان موسوم به نورد استریم2 گفت:« حرف و عمل آنها در ارتباط با مذاکرات و رفع اختلافات با هم متضاد است. آنها درباره روابط و مذاکرات دو‌جانبه در حرف یک چیز می‌گویند و در عمل خلاف آن رفتار می‌کنند.»
الکسی پوشکوف، عضو شورای فدراسیون روسیه نیز با اشاره به تحریم جدید امریکا علیه شرکت‌ها و کشتی‌های مشغول در پرژوه گازی نورد استریم 2 می‌گوید: « این اقدامات واشنگتن امتناع ایالات متحده از گفت‌وگوی سازنده با مسکو را نشان می‌دهد.»
مخالفت دیرینه واشنگتن
امریکا از دوره ریاست جمهوری باراک اوباما بر مخالفت خود با اجرایی شدن خط لوله گازی نورد استریم2 که قرار است سالانه 55 میلیارد متر مکعب گاز روسیه را به آلمان منتقل کند، تأکید کرده و در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ رئیس‌جمهور سابق امریکا تحریم‌هایی را برای جلوگیری از تداوم ساخت این خط لوله علیه شرکت‌های اروپایی دخیل در این پروژه اعمال کرد. دولت جو بایدن رئیس‌جمهور کنونی امریکا نیز مخالف اتمام و عملیاتی شدن نورد استریم 2 به بهانه تسلط هر چه بیشتر روسیه بر بازار گازی اروپا و مغایرت آن با منافع کشورهای اروپایی مانند اوکراین است، زیرا این خط لوله به روسیه امکان می‌دهد بدون نیاز به اوکراین گاز را به اروپا برساند، نتیجه آنکه کی‌یف از میلیارد‌ها دلار درآمد ناشی از ترانزیت گاز بی‌بهره می‌شود. منتقدان «نورد استریم ۲» می‌گویند، این خط لوله انتقال گاز امنیت انرژی اروپا را تهدید می‌کند و موجب ضربه زدن به متحدانی مانند لهستان و اوکراین می‌شود، زیرا قلمرو آنها را دور می‌زند. نکته مهم اینکه آلمان به عنوان مهم‌‌ترین کشور اتحادیه اروپا و بزرگ‌ترین اقتصاد اروپا به شدت خواهان اتمام و عملیاتی شدن نورد استریم 2 بوده و بار‌ها مخالفت خود با رویکرد زورمدارانه امریکا در این زمینه و سیاسی کردن این خط لوله را اعلام کرده است. دولت آلمان با این استدلال که «نورد استریم۲» یک فعالیت تجاری است، از توقف این پروژه امتناع کرده است. آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان با دفاع از این تصمیم گفته بود که گاز روسیه از طریق دیگر مسیر‌ها از جمله خط لوله موجود دریای بالتیک یعنی نورد استریم1 که از نوامبر 2011 عملیاتی شده، آزادانه به سمت اروپا در جریان است. واشنگتن مدعی است که روسیه با افزایش وابستگی گازی اروپا به مسکو می‌تواند از نورد استریم۲ به عنوان اهرمی برای اعمال فشار به کشورهای اتحادیه اروپا استفاده نماید. محمود فاضلی کارشناس اروپا می‌گوید: «امریکا بر این باور است که قدرت نفوذ روسیه در اروپا با راه‌اندازی خط لوله نورداستریم2 چندین برابر می‌شود و وابستگی شدید کشورهای اروپایی به گاز ارزان روسیه را درپی خواهد داشت.» در حالی که علت اصلی تلاش امریکا برای قبضه کردن بازارگازی اروپا با صادرات گاز طبیعی مایع است. هرچند ایالات متحده صادر‌کننده گاز طبیعی مایع به اروپاست، اما گاز روسیه ارزان‌تر بوده و بنابراین رقیبی سرسخت برای گاز مایع امریکا محسوب می‌شود. اکنون دولت بایدن با اعمال تحریم‌های جدید علیه شرکت‌ها و کشتی‌های روسیه قصد دارد مانع از تداوم عملیات ساخت این خط لوله شود، در حالی که تاکنون حدود 95 درصد این خط لوله ساخته شده و قرار است تا سپتامبر 2021 کامل گردد.
جمع‌بندی
اقدام تحریمی جدید دولت بایدن نشانه رویکرد خصمانه واشنگتن در قبال مسکو بوده و با شعارهای مقامات این دولت در زمینه آمادگی برای همکاری با روسیه در زمینه‌های مختلف در تعارض آشکار قرار دارد. آنتونی بلینکن وزیر خارجه امریکا در 14 اردیبهشت (چهارم می) در حساب توئیتری خود نوشت: «ما باید با همکاری یکدیگر با رفتار‌های روسیه مقابله کنیم، روسیه را مسئول اقدامات خود بدانیم و آن کشور را تحت فشار قرار دهیم تا به تکالیف و تعهدات بین‌المللی خود پایبند باشد.»
جو بایدن رئیس‌جمهور امریکا نیز مدعی شده که امریکا به دنبال تشدید تنش نیست، بلکه خواهان روابط با ثبات‌تر و قابل پیش‌بینی با روسیه است. در نخستین دیدار سرگی لاوروف وزیر خارجه روسیه با آنتونی بلینکن وزیر خارجه امریکا در ایسلند در روز چهار‌شنبه 29 اردیبهشت، لاوروف صراحتاً اعلام کرد که دو کشور «اختلافات جدی» دارند اما باید در «زمینه‌هایی که منافعشان همپوشانی دارد همکاری کنند.» بلینکن هم بار دیگر مدعی شد که بایدن هم خواستار «روابطی قابل پیش‌بینی و پایدار با روسیه است.» اما در عمل واشنگتن نشان داده که فقط به دنبال فشار بر مسکو به ویژه در زمینه‌ها و عرصه‌هایی است که با منافع امریکا در تعارض قرار دارد که از جمله مهم‌‌ترین آنها مسئله تسلط بر بازار گازی اروپا به عنوان یکی از بزرگ‌ترین بازارهای گازی در جهان است.
