علیرضا بازرگان طی یادداشتی در کانال تلگرامی خود به شروط ریاست جمهوری در دنیا پرداخت. چکیدهای از یادداشت او را در ادامه بخوانید: در اکثر کشورهای دنیا شروطی برای کاندیدا شدن در انتخابات ریاست جمهوری وجود دارد که در این نوشتار به آنها خواهم پرداخت. البته در ابتدا دانستن دو نکته مهم است:
1- این نوشته مربوط به انتخابات در کشورهای دموکراتیک است و طبیعتاً کشورهایی که انتخابات فرمایشی دارند و یا کشورهایی که نظام آنها پادشاهی و غیره هست بررسی نشدهاند.
2- نداشتن شروط سخت برای کاندیداها به معنای انتخابات عادلانه نیست. در اکثر کشورها کاندیدا شدن ظاهراً ساده است ولی رسانهها و ثروتمندان هستند که با خرج پول و مطرح کردن چهرهها آنها را بالا میآورند. هر کس میتواند کاندیدا شود ولی به عنوان مثال او را به مناظرهها دعوت نخواهند کرد یا با او مصاحبه انجام نخواهند داد. پس کاندیدا شدن فقط مرحله اول ماجراست. به عبارت دیگر، در کشوری مانند امریکا گرچه کاندیدا شدن ساده است، ولی پیروز شدن یک کاندیدای مستقل تقریباً غیرممکن است.
حالا برویم سراغ شروط:
- ملیت: در تمام کشورهایی که بنده مطالعه کردم داشتن ملیت کشور یکی از شروط کاندیدا شدن است. نداشتن تابعیت دوگانه نیز متداولاً ذکر شده است.
- سابقه زیستن در کشور: در بسیاری از کشورها سابقه زندگی در کشور یکی از شروط است. در بسیاری از موارد 10 سال زندگی در کشور کافی است (مثل روسیه و آنگولا و آذربایجان) ولی در مواردی بیشتر است. مانند ۱۴ سال در امریکا و ۲۰ سال در مکزیک.
- تولد در کشور: کشورهایی مانند امریکا و استونی و غیره لازم میدانند که کاندیدا در آن کشور به دنیا آمده باشد ولیکن در کشوری مانند آرژانتین به دنیا آمدن پدر کاندیدا در کشور کافی است و نیازی نیست خودش در آنجا به دنیا آمده باشد.
- داشتن سن کافی: در بعضی از کشورها کاندیدا باید حداقل ۱۸ ساله (فرانسه) یا ۳۰ ساله (کلمبیا) یا ۳۵ ساله (اتریش و هند) یا ۴۰ ساله (آلمان) باشد.
- نداشتن سوءسابقه جدی: گرچه تخلفات کوچک خیلی مهم نیست ولی داشتن سوءسابقه جدی مانند جنایت جنگی منجر به رد صلاحیت در بعضی کشورها مانند افغانستان میشود. سوءسابقه جدی سیاسی مانند خائن یا برانداز بودن در کشورهایی مانند بنگلادش و الجزایر منجر به رد صلاحیت میشود.
- داشتن دین خاص: در تعدادی از کشورها به ویژه کشورهای اسلامی، کاندیدا باید دین خاصی داشته باشد.
- سابقه سیاسی: داشتن سابقه سیاسی در تعدادی از کشورها شرط کاندیدا شدن است گرچه احراز این شرط مکانیزم سادهای دارد. مثلاً در برزیل کافی است عضو یک حزب باشد. در فرانسه باید ۵۰۰ نفر از افراد سیاسی ایشان را به عنوان کاندیدا تأیید کنند. و در خیلی از کشورهای دیگر عضو سابق مجلس بودن یا داشتن شروط عضویت در مجلس کافی است.