سرویس اقتصادی جوان آنلاین: با نزدیک‌شدن به پایان عمر دولت دوازدهم، شتاب وزارت نفت برای امضای قرارداد‌های جدید با برخی شرکت‌های ایرانی سرعت بیشتری گرفته و به نظر می‌رسد، قرار است این شرکت‌ها در دولت آینده مشکلی برای فعالیت نداشته باشند.
طی هفت سال گذشته وزارت نفت هیچ محلی به شرکت‌های ایرانی نمی‌داد و معتقد بود، این شرکت‌ها باید در کنار شرکت‌های خارجی به کارآموزی مشغول باشند. در چهار سال نخست دولت تدبیر و امید، همه تلاش‌ها برای حضور شرکت‌های خارجی در ایران خلاصه می‌شد و وزارت نفت هیچ پاسخ مستدلی درباره بی‌توجهی به ایرانی‌ها ارائه نکرد، جز چند مطلب کلی و البته حمله به رسانه‌ها.
وقتی ترامپ تکلیف برجام را روشن کرد، حضور شرکت‌های خارجی در ایران منتفی شد و از آن روز به بعد، وزارت نفت برای به‌کارگیری شرکت‌های داخلی برای توسعه صنعت نفت گفت، اما این شرکت‌ها از نظر زنگنه «این کاره» نبوده و نیستند و طی ماه‌های گذشته به شرکت‌هایی تغییر چهره یافته‌اند که می‌توانند به‌سرعت جای خارجی‌ها را پر کرده و صنعت نفت را توسعه دهند.
اصلی‌ترین میدان
در میان همه طرح‌ها و پروژه‌هایی که برای صنعت نفت تعریف شده، حساب یک پروژه از سایر پروژه‌ها جداست؛ میدان نفتی آزادگان جنوبی. در دولت پیش، قراردادی امضا شد که براساس آن شرکت چینی CNPC باید با سرمایه‌گذاری در این میدان میزان تولید را به ۳۶۰ هزار بشکه در روز می‌رساند، ولی در سال ۹۲ که دولت جدید بر سر کار آمد، تصمیم گرفته شد این شرکت از آزادگان جنوبی اخراج شود که در ابتدای سال ۹۳ نیز همین شد.
پس از آن، توسعه یکی از بزرگ‌ترین میادین نفتی جهان به شرکت‌های ایرانی سپرده شد و در مرحله بعد، تلاش‌ها برای واگذاری توسعه این میدان به شرکت‌های خارجی مثل توتال، شل، اینپکس و... در قالب مناقصه کلید خورد که حتی به مرحله ثبت‌نام هم نرسید. از سوی دیگر، کار توسعه فاز اول میدان آزادگان شمالی از سوی چینی‌ها نیز پایان یافته بود تا مذاکرات برای شروع فاز دوم توسعه به میان بیاید. وزارت نفت گفت برای این میدان هم مناقصه برگزار می‌شود تا شاید شرکت‌های دیگر بتوانند پیشنهاد بهتری برای این میدان ارائه کنند. برجام که به هوا رفت، هیچ چاره‌ای جز استفاده از توان چینی‌ها و شرکت‌های ایرانی باقی نماند، ولی برای تعیین تکلیف این میادین هم اتفاقی رخ نداد تا سال گذشته که یک طرح خطرناک برای توسعه این میادین در نظر گرفته شد. براساس طرحی که سال گذشته برای نخستین بار در «جوان» منتشر شد، وزارت نفت می‌خواهد با تقسیم دو میدان آزادگان جنوبی و شمالی، به سه میدان اصلی همه این حوزه نفتی را میان شرکت‌های ایرانی و البته برخی شرکت‌های خاص تقسیم کند. براساس مدل جدیدی که سال گذشته برنامه‌ریزی شد، یک کنسرسیوم برای آزادگان شمالی، مرکزی و جنوبی تشکیل و کار‌ها در سه بخش انجام شد. این کنسرسیوم که شرکت عام سرمایه‌گذاری شرکت‌های E&P نامگذاری شده با سرمایه ۱۰۰میلیارد تومان به ثبت می‌رسد و سپرده نقدی ۳۵درصد از سرمایه ثبتی که سهم هر شرکت حدود ۲ میلیارد تومان است سه کنسرسیوم جانبی با ترکیب خاص وارد این برنامه می‌شوند. شرکت‌های خصوصی شامل دانا انرژی، پاسارگاد، PPZ و... شرکت‌های متعلق به نهاد‌های غیردولتی که عیناً در صورتجلسه مکتوب به آن اشاره شده و دیگری شرکت‌های متعلق به دولت شامل اویک، مپنا و... است.
قرار است تولید آزادگان شمالی به میزان ۷۰هزار بشکه و آزادگان مرکزی و شمالی به میزان ۲۸۰هزار بشکه در فاز نخست تعیین شود. در فاز دوم هم ۲۱۰ هزار بشکه به میزان تولید افزوده می‌شود که سهم آزادگان شمالی ۴۰هزار بشکه با حفر ۴۰ حلقه چاه، سهم آزادگان مرکزی ۸۵ هزار بشکه با حفر ۸۵حلقه چاه و ۸۵ هزار بشکه هم برای آزادگان جنوبی که قرار است برای آن ۸۵ حلقه چاه حفاری شود.
سکوت وزارت نفت
در روز‌هایی که جزئیات تصمیم وزارت نفت منتشر شد، این نهاد سکوت را بر پاسخگویی ترجیح داد و هیچ توضیح روشنی در این باره ارائه نداد. نهاد‌های نظارتی هم چندان به این موضوع ورود نکردند تا اینکه قرار شد تا پیش از پایان دولت، تصمیم وزارت نفت عملی شود و شرکت‌های خاص، با امضای قرارداد‌های جذاب در این میدان، فارغ از اینکه چه دولتی قرار است بر سر کار بیاید، پروژه بزرگی را برای سال‌های آینده در دست داشته باشند؛ در واقع یک کارسازی بزرگ برای خودی‌ها!
پس از گذشت یک‌سال از افشای این موضوع، حالا معاون توسعه و مهندسی شرکت ملی نفت گفت: میدان آزادگان جنوبی دو برابر میدان آزادگان شمالی است. در این راستا کار توسعه این میدان را به سه بخش تقسیم کردیم؛ یعنی بخش جنوبی این میدان به دو بخش مرکزی و جنوبی جدید تقسیم شد.
رضا دهقان گفت: در گذشته توسعه میدان آزادگان در دو بخش شمالی و جنوبی انجام می‌شد؛ بخش شمالی میدان سال ۹۵ از سوی شرکت چینی CNPC توسعه یافت و به تولید ۷۵ هزار بشکه نفت در روز رسید. توسعه بخش جنوبی این میدان نیز بر عهده شرکت مهندسی توسعه نفت قرار گرفت که این شرکت در قالب عقد قرارداد‌های پیمانکاری کار توسعه میدان را پیش می‌برد و از سال گذشته نیز شرکت پتروپارس پیمانکار عمومی این میدان شده است.
دهقان تأکید کرد: ظرفیت تولید نفت از میدان آزادگان شمالی ۱۴۵ هزار بشکه در روز است که در نتیجه مجموع ظرفیت تولید از میدان آزادگان (شمالی و جنوبی) ۲۱۵ هزار بشکه در روز است. بعد از برجام پنج شرکت خارجی برای ادامه کار توسعه این میدان کار مطالعاتی انجام دادند، اما با خروج امریکا از برجام این شرکت‌ها هم از ایران رفتند.
دهقان افزود: مطالعات این سه بخش از میدان از سوی شرکت‌های ایرانی و همراه با مشارکت شرکت نفت انجام می‌شود. در این راستا سه کمیته فنی برای هر یک از بخش‌های میدان و یک کمیته مشترک برای بررسی یکپارچگی توسعه مخزنی تشکیل می‌شود. در این کمیته‌ها سه پیشنهاد از این سه شرکت ایرانی دریافت خواهد شد و بعد از تأیید نقشه یکپارچگی مذاکرات قراردادی برای توسعه میدان انجام می‌شود، البته اگر مطالعات بگوید این یکپارچگی در قالب سه پیشنهاد امکان‌پذیر نیست، باید چاره دیگری اندیشید.
گرچه توسعه میادین نفتی می‌تواند به سود کشور باشد، اما پرسش اصلی اینجاست که چه اتفاقی رخ داده که وزارت نفت در روز‌های پایانی خود، درصدد است هر چه زودتر تکلیف قرارداد‌های این میادین را روشن کند؛ میادینی که با چند شرکت خاص در حال تبدیل شدن به یک سند حقوقی و تجاری است!
وزارت صنعت هم برنامه ای برای واگذاری معادل به قول خودشان غیر فعال دارد 
