سرویس بین‌الملل جوان آنلاین: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش جدیدی درباره فعالیت هسته‌ای ایران منتشر کرده که نشان می‌دهد ذخایر اورانیوم ایران 16 برابر سقف تعیین شده در برجام است. این گزارش همزمان شده با مراحل پایانی مذاکرات در وین که هنوز چشم‌انداز روشنی درباره آن وجود ندارد.
واکنش قاطع تهران به خروج امریکا از توافق هسته‌ای و بدعهدی اروپایی‌ها، در گزارش دو‌‌‌‌شنبه آژانس بین‌المللی اتمی منعکس شد. تازه‌‌‌‌‌ترین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که طبق معمول یک نسخه آن قبل از انتشار رسمی به دست رویترز رسیده، حاکی است که ذخایر اورانیومی ایران در حال حاضر ۱۶ برابر سقف تعیین‌شده در برجام است. در این گزارش که برای اعضای شورای حکام فرستاده شده اگرچه میزان ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران 3 هزار و 241 کیلوگرم برآورد شده اما در عین حال گفته شده که آژانس نمی‌تواند رقم دقیقی از میزان کل ذخایر اورانیوم ایران ارائه دهد. ظاهرا آژانس با این «نمی‌تواند» دنبال ارسال این سیگنال است که فعالیت‌های هسته‌ای ایران نگران‌کننده است، به خصوص که رافائل گروسی، مدیرکل آژانس چند روز پیش هم گفته بود که غنی‌سازی 60 درصدی را کشورهایی انجام می‌دهند که دنبال دستیابی به تسلیحات هسته‌ای هستند.
تداوم درخواست توضیح و دسترسی
مصوبه سال قبل مجلس شورای اسلامی ایران دولت را ملزم کرده بود که در صورت عدم رفع تحریمها، بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایران معلق شود. با این حال، دولت ایران اسفندماه 1399 درباره ارائه دسترسی‌های داوطلبانه به دو مکان مشخص شده و تسهیل فعالیت‌های راستی‌آزمایی، با آژانس به یک توافق سه‌ماهه رسید و البته این توافق هفته پیش تا تاریخ ۲۴ ژوئن (سوم تیرماه) نیز تمدید شد. به این ترتیب ایران در شرایط تداوم اعمال تحریمها و با وجود مصوبه قانونی مجلس، عملاً دو بار با آژانس همکاری کرده است اما آژانس همچنان با ارائه گزارش دوپهلو و منفی، سیگنال‌های منفی به جامعه بین‌المللی ارسال می‌کند. در بخشی از گزارش فصلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آمده است که ایران هنوز درباره ذرات اورانیوم فراوری‌شده در چند سایت اعلام‌نشده توضیح نداده است. ضمن اینکه این نهاد، از ۲۳ فوریه (پنجم اسفندماه) به داده‌های مانیتورهای آنلاین نظارت بر غنی‌سازی و مهر و موم‌های الکترونیک و به اطلاعات اندازه‌گیری که توسط دستگاه‌های نصب‌شده به دست می‌آیند نیز دسترسی نداشته است. خبرگزاری امریکایی آسوشیتدپرس اینطور نتیجه‌گیری کرده که بنابر گزارش اخیر، محدودیت‌های دسترسی‌های آژانس فراتر از آن چیزی بوده که تصور می‌شده است.
حل نشده باقی ماندن پاره‌ای از مسائل
گزارش آژانس در شرایطی منتشر شد که مذاکرات در وین همچنان ادامه داد و البته نشانه‌های مثبتی هم از این مذاکرات، به بیرون درز نمی‌کند. احتمالاً چنین گزارشی بر مذاکرات بی‌تأثیر نباشد، به خصوص که عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه ایران و مسئول هیئت ایرانی در مذاکرات وین روز دو‌‌‌‌شنبه با ابراز تردید درباره به نتیجه رسیدن مذاکرات در این دور، از احتمال بازگشت نمایندگان کشورهای حاضر برای مشورت بیشتر به کشورهای‌شان خبر داده است. وی همچنان معتقد است که مذاکرات پیچیدگی‌های زیادی دارد و طرف‌های مذاکره به موضوعات اصلی مورد اختلاف رسیده‌اند. میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین هم در واکنش به اظهارات عراقچی در پیامی توئیتری نوشت: «زمینه‌های اختلاف در گفت‌وگوهای وین درباره برجام به طور چشمگیری کاهش یافته است. اما آقای عراقچی حق دارد؛ مسائل برجسته باقی مانده نسبتا پیچیده هستند. برای یافتن راه‌حل‌ها یک رویکرد بسیار خلاقانه و مسئولانه لازم است.»
انتظار داریم تعامل منتهی به نتیجه شود
پیش از گزارش اخیر آژانس درباره ذخایر اورانیوم غنی شده ایران، رافائل گروسی هفته گذشته در اظهاراتی که گویی نوعی زمینه‌چینی برای گزارش فصلی بود، در گفتوگو با روزنامه انگلیسی فایننشال‌تایمز گفته بود فقط کشورهایی که بمب تولید می‌کنند تا این سطح غنی‌سازی انجام می‌دهند. کاظم غریب‌آبادی، سفیر و نماینده ایران نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین روز سه‌‌‌‌‌شنبه از ارسال نامه علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی به گروسی خبر داد. در این نامه با اشاره به اینکه ضبط و نگهداری دادهها برای یک ماه دیگر ادامه خواهد داشت، به تعاملات موجود بین ایران و آژانس در حوزه پادمان نیز پرداخته و در آن آمده است: «ایران تاکنون حداکثر تلاش خود را در همکاری با آژانس به شیوه‌ای محتوایی و با ارائه توضیحات و پاسخ‌های ضروری به عمل آورده است. ما از آمادگی آژانس برای تعامل فعالانه و متمرکز با ایران با هدف حل و فصل چند موضوع پادمانی، بدون تأخیر، استقبال می‌کنیم و به طور جدی انتظار داریم که این تعامل متقابل، به‌زودی منجر به نتیجه عملی در این زمینه شود.»
غریب‌آبادی دو‌‌‌‌شنبه شب نیز با اعلام اینکه ایران از ۲۳ فوریه ۲۰۲۱، پروتکل الحاقی را اجرا نکرده و همچنین اظهارنامه‌های خود را در این رابطه بروزرسانی نکرده است، گفته بود که آژانس از این تاریخ به داده‌‌‌‌‌هایی که تجهیزات نظارتی این سازمان گردآوری کرده، دسترسی نداشته است. وی در این مورد تصریح کرد: «داده‌های سه ماه گذشته همچنان در اختیار سازمان انرژی است و به آژانس منتقل نمی‌شود و داده‌های یک ماه پیش‌رو نیز صرفاً نزد ایران خواهد ماند. در رابطه با حذف یا انتقال دادهها، همان شرایط تفاهم مشترک سه ماهه همچنان حاکم خواهد بود.» اولیانوف در توئیتر به این تحولات واکنش نشان داد و نوشت: «متأسفانه همه‌چیز در روابط میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بسیار پیچیده است! با این وجود ما قدردان این واقعیت هستیم که آنها همچنان به حفظ سطح ضروری همکاری ادامه می‌دهند. ما دلایلی داریم که معتقدیم دشواری‌‌‌‌‌ها و مشکلات فعلی موقتی هستند.»
