تذکری که رهبر انقلاب در انتهای سخنان روز جمعه (۱۴ خرداد) خود و پیرامون حواشی عدم احراز صلاحیت یکی از ثبتنامکنندگان برای نامزدی انتخابات ۱۴۰۰ داشتند، همه در حوزه سیاست دیده و تحلیل شد. اما صرفنظر از اهمیت این موضوع در حوزه سیاسی کشور که در جای خود بررسی خواهد شد، تذکر حضرت آیتالله خامنهای یک حوزه مهم دیگر را هم شامل میشد که شاید در ازدحام اخبار سیاسی و انتخاباتی آنچنان که باید دیده نشد و آن هم رعایت تقوا در حوزه رسانه و بحث سواد رسانه بود که اگر به خوبی رعایت شود، به نشر کدهای خلاف واقع در رسانه و فضای مجازی نمیرسد. از سویی فردی هم که مورد ظلم و هتک حیثیت قرار گرفته است، هر مقامی که باشد، راه قانونی برای اعاده حیثیت دارد؛ خودش یا وکیلش شکایت حقوقی از رسانه کنند، بیانیه رسمی بدهند، مقام رسمی و معروف هستند و صدایشان در رسانه شنیده میشود، آیا لازم است از اعتبار، ولی فقیه برای اعاده حیثیت خود بهره ببرند؟
این عبارات رهبری را باز مرور کنیم: «یک تذکر ضروریای وجود دارد... در جریان عدم احراز صلاحیت، به بعضی از کسانی که صلاحیتشان احراز نشده بود جفا شد، ظلم شد؛ یا به خودشان یا به خانوادههایشان نسبتهایی داده شد که واقعیت نداشت؛ به کسانشان نسبتهایی داده شد و خانوادههای محترم و عفیف، دچار مواجهه با یک چنین نسبتهایی شدند. خب گزارشهای خلافی بود، غلطی بود؛ بعد هم ثابت شد که خلاف است، معلوم شد که خلاف است، منتها خب در دهان مردم پخش شد و متأسفانه در فضای مجازی -اینکه من میگویم فضای مجازی رها است، یک نمونهاش همین است- بدون هیچ قید و بندی این چیزها را منتشر کردند. حفظ آبروی انسانها جزو مهمترین مسائل است، جزو بالاترین حقوق انسان هاست.»
قدم اول اشتباه را همان نهادی مرتکب شد که گزارش خلاف واقع داده است و پس از آنکه خلاف واقع بودن آن روشن شد هم درصدد جبران برنیامد و اعلام نکرد. در حالی که کدهای آن گزارش خلاف واقع در فضای مجازی دست به دست شده بود.
در این میان برخی رسانهها هم اقدام به انتشار این کدها به اعتماد نهاد گزارشدهنده کرده بودند که یا از نادرستی آن کدها تا قبل از سخنان رهبری مطلع نشدند یا آنکه مطلع شدند و درصدد جبران برنیامدند و از کنار آن گذشتند. آنچنان که پس از سخنان رهبر انقلاب هم کسی از رسانهها درصدد جبران اخبار منتشره در موضوع مورد تذکر رهبر انقلاب برنیامد.
باید چه کرد؟ برای رعایت تقوا و مسئولیتپذیری دینی در فضای مجازی چه باید کرد؟
نباید وارد موضوعات شخصی و غیریقینی شد. این اصل اول رعایت تقوا در نشر اخبار است. از نشر اخبار غیررسمی پرهیز کنیم. خبرهای مهم سرانجام رسمی منتشر میشوند و دیر و زود آن تأثیری در وضعیت ما نخواهد داشت. شهوت مطلع بودن، شهوت زودتر مطلع بودن، شهوت مطلع کردن دیگران با سرعت هر چه بیشتر و داشتن ژست «من آگاهترم» از آن گزارههایی است که راه رسانه یا فعالیت مجازی فرد را به بیراهه میکشاند. از سویی به محض آنکه متوجه نادرستی خبر بازنشری خود شدیم، باید «جبران» کنیم و کمترین جبران آن اعلام نادرستی خبرمان در همان حد بازنشر خبر اولیه است. گرچه باز هم یقینی نیست که همه آنهایی که خبر اولیه را دیدهاند، تکذیبیه را هم ببینند. گاه شاید آنقدر غرق مشاجرات سیاسی شویم که فراموش کنیم ما در قبال افراد، هرچند مخالفان سیاسی، مسئولیت دینی داریم؛ لذا به گونهای رفتار نکنیم که در دنیای دیگر، مدیون اویی باشیم که این دنیا سیبل انتقادات سیاسیمان بوده است.