رمان «نخلها و آدمها» زندگي جواني جنوبي به نام «سمير» را روايت ميكند كه دلباخته دخترعمويش (هانيه) شده است اما پدردختر به دليل اينكه سمير يك رزمنده است و دائم در جبهه حضور دارد حاضر به سرگرفتن اين ازدواج نيست و با آن مخالف است تا اينكه با پادرمياني اقوام، پدر هانيه راضي به اين وصلت ميشود.
سمير پس از ازدواج، به خط اول جبهه در آبادان ميرود و هانيه هم به پرستاري مجروحان جنگي در بيمارستاني در همان شهر مشغول ميشود. زندگي اين زوج كه با دل و جان راه دفاع از موطنشان را انتخاب كردهاند ادامه پيدا ميكند تا اينكه در پايان داستان هانيه بر اثر بمباران بعثيها در بيمارستان به شهادت ميرسد و سمير هم در يكي از عملياتهاي مهم، بعد از اينكه باعث انفجار كشتي ديدهباني دشمن ميشود، خودش هم گلوله ميخورد و به داخل آب دريا ميافتد و شهيد ميشود. نويسنده اين كتاب در توصيفات و فضاسازي اين رمان موفق عمل كرده است، خصوصاً در قسمتهايي كه درگيريها در شبهاي عمليات به اوج خود ميرسد. همچنين شخصيتپردازي رمان هم به خوبي و ماهرانه صورت پذيرفته است. نويسنده كتاب خود از رزمندگان اهل ذوقي بوده كه به ادبيات و نوشتن علاقه داشته، خصوصاً وقتي از بيم و اميدي ميگويد كه در شبهاي جنگ در چهره برخي از همرزمانش ميديده است. نويسنده در قهرمانسازي رزمندگان ما اغراق نكرده است و چهره هر كدام از رزمندگان اطرافش را همانطور توصيف كرده كه بودهاند و صداقت نويسنده در بازگويي لحظههاي جنگ هم از ديگر نكات مهم داستان است كه روايت رمان را باورپذير كرده است. از اشكالات مشهود رمان، پرداخت آن است. نثر داستان يكدست نيست و گاهي دچار دستانداز ميشود.
نويسنده در بعضي از صفحات و پاراگرافهاي داستان نثرش را شاعرانه و كهنه ميكند و از پرداخت روان و امروزي داستان فاصله ميگيرد و همين باعث ميشود هارمونيای كه در پرداخت داستان است به هم بريزد. به اين پاراگراف توجه كنيد كه نثر دهههاي قبل فارسي را به ياد مخاطب ميآورد و گاهي هم از داستان فاصله ميگيريم و ياد قطعات ادبي ميافتيم: «نزديكان و دوستانمان ما را در قايقي مينهادند و بر دريا ميانداختند تا ما را با شتاب از ساحل، از خشكي و آدمهايش دور كنند و خرامان بر سينه امواج تا قلب دريا ببرند تا در آنجا كه آسمان از هر سو به دريا مينشيند و جهاني ديگر ميسازد، تنهاي تنها، مرگ را ديدار ميكرديم.»(صفحه ۱۴۰)
رمان نخلها و آدمها در ۴۹۳صفحه توسط نعمتالله سليماني نوشته شده و ناشر آن مركز تحقيقات و اسناد دفاع مقدس است.