سرویس بین‌الملل جوان آنلاین: شواهد و قرائن نشان می‌دهد ایران و امریکا بیش از هر زمان دیگری به توافق احیای برجام نزدیک شده‌اند، ولی این بار اظهاراتی مثل «امضای جان کری تضمین است» دیگر در تهران خریداری ندارد و مقامات ایرانی پس از شش سال تازه به این برآورد رسیده‌اند که برای ملزم کردن امریکا به اجرای توافق هسته‌ای، باید تضمین‌های بیشتری از آن بگیرند. روزنامه نیویورک‌تایمز در گزارشی نوشت که تهران از امریکا درخواست ضمانت کتبی عدم خروج مجدد واشنگتن از برجام را خواسته است که به راحتی نتواند از زیر بار تعهداتش شانه خالی کند، ولی یک مقام کاخ سفید آب پاکی را روی دست ایران ریخته و گفته هیچ دموکراسی واقعی نمی‌تواند چیزی را که ایران می‌خواهد به آن‌ها بدهد. با این تفاسیر، تکرار سناریوی خروج امریکا از برجام در آینده محتمل است.
در شرایطی که کمیسیون مشترک برجام در وین در حال برگزاری است و به گفته مقامات ایران به احتمال زیاد طی هفته‌های آینده توافق جدید نهایی خواهد شد، هیئت ایرانی این بار نمی‌خواهد به امضای صرف امریکایی‌ها اطمینان کند. روزنامه نیویورک‌تایمز روز یک شنبه در گزارشی نوشت که تهران در مذاکرات وین از امریکا ضمانت کتبی عدم خروج مجدد واشنگتن از برجام را خواسته که دولت جو بایدن، رئیس‌جمهور امریکا از ارائه این ضمانتنامه عاجز است. در این گزارش آمده یکی از موانع اصلی در روند احیای برنامه جامع اقدام مشترک درخواست ایران برای تعهدنامه کتبی از سوی واشنگتن است که هیچ دولت بعدی امریکا نتواند همانند دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق این کشور از توافق خارج شود. با این وجود، یک مقام امریکایی در این زمینه گفت: «ایرانی‌ها چیزی دائمی می‌خواهند که یک خواسته منطقی است، اما هیچ دموکراسی واقعی نمی‌تواند چیزی را که ایران می‌خواهد بدهد.» نیویورک‌تایمز در ادامه گزارش خود در توجیه ناتوانی امریکا در ارائه ضمانت مورد درخواست ایران نوشت: «برجام یک توافق بوده و یک پیمان به شمار نمی‌آید، چون بایدن همانند اوباما، نمی‌تواند موافقت دو سوم سنای امریکا با این توافق را داشته باشد، بنابراین برجام می‌تواند یک توافقنامه اجرایی باشد و هر رئیس‌جمهور آتی همانند ترامپ می‌تواند آن را اجرا نکند.» ایران درحالی به دنبال تضمین‌های بیشتر از امریکایی‌ها است که سه سال پیش ترامپ به بهانه اینکه ایران به تعهداتش در برجام عمل نکرده است از این توافق خارج شد و تحریم‌های جدیدی را علیه ایران اعمال کرد. گرفتن تضمین بیشتر از دولت امریکا در شرایطی است که نمایندگان و سناتور‌های این کشور از دولت خواسته‌اند هرگونه توافق با ایران را به تصویب کنگره برساند. درحالی که نزدیک به ۵۰ درصد سنا و مجلس نمایندگان در اختیار جمهوریخواهان قرار دارد، دولت بایدن کار سختی برای مجاب کردن مخالفان برجام خواهد داشت، چه برسد به ارائه تضمین‌های کتبی به ایران.
۶ سال دیرتر
مقام‌های دولت جو بایدن بار‌ها با صراحت به شکست سیاست فشار حداکثری اعتراف کرده‌اند، اما تاکنون از انجام اقداماتی که برای بازگشت به این توافق لازم هستند سر باز زده‌اند. درخواست تهران به تضمین رسمی از امریکا، درحالی است که شش سال از عمر برجام می‌گذرد و هیئت مذاکره‌کننده ایرانی تازه به این فکر افتاده است که نباید به امضای امریکایی‌ها اعتماد کند. محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران شش سال پیش در واکنش به برخی منتقدان برجام که خواهان گرفتن تضمین‌های فراتر از برجام بودند، گفته بود: «امضای جان کری تضمین است». اما این امضای تضمین‌دار تنها سه سال پایدار بود آن‌هم به شکل ناقص، چرا که به گفته مقامات ایرانی، دستاورد‌های ایران از برجام در همان سال‌های قبل از خروج واشنگتن، تقریباً هیچ بوده است و حتی دولتمردان امریکا حاضر به اجرای توافقی که خودشان پای آن را امضا کرده بودند، نبودند.
محمدجواد ظریف که به منظور شرکت در نشست مجمع دیپلماسی آنتالیا در این شهر حضور دارد، شنبه شب در توئیتی نوشت: «در دیپلماسی بحث اعتماد نیست، بلکه بحث احترام به منافع همتایان است، این ایالات متحده بود که زیر برجام زد و حالا هم بر عهده ایالات متحده است که آن را درست کند، خارجی‌ها دیر یا زود منطقه ما را ترک می‌کنند. باید خودمان آن را به دست بگیریم.» ظریف بار‌ها از امریکایی‌ها انتقاد کرده و گفته که این امریکا بود که از برجام خارج شد و برای نشان دادن حسن نیت خود باید همه تحریم‌ها علیه ایران را لغو کند و لازم است اجرای تعهدات امریکا مورد راستی‌آزمایی قرار گیرد. اما مقامات واشنگتن گفته‌اند تنها در صورتی که دو طرف به برجام بازگردند حاضر هستند تحریم‌ها علیه ایران را رفع کنند.
احیای برجام در ایستگاه پایانی!
مذاکرات ایران و ۱+۴ در وین، برای احیای برجام کماکان ادامه دارد و طرفین به طور فشرده در حال رایزنی هستند تا بتوانند به توافقی در آینده نزدیک دست پیدا کنند. سید عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه و رئیس هیئت ایرانی شرکت‌کننده در مذاکرات وین با بیان اینکه الان به توافق نزدیک‌تر هستیم، ولی پر کردن فاصله‌ای که بین ما و توافق مانده کار آسانی نیست و نیاز به تصمیماتی دارد، گفت: «برای تصمیم‌گیری و مشورت به پایتخت‌ها بازمی گردیم.» عراقچی روز یک شنبه پیش از شروع نشست کمیسیون مشترک برجام در گفت‌وگویی عنوان کرد: «امروز آخرین روز از ششمین دور مذاکرات است و روز‌های بسیار فشرده و کار بسیار سختی را پشت سر گذاشتیم.» وی افزود: الان در موقعیتی هستیم که فکر می‌کنیم تمامی اسناد توافق تقریباً آماده است. معاون وزیر امور خارجه که با خبرگزاری صدا و سیما گفتگو می‌کرد، بیان کرد: «مسائل اصلی مورد اختلاف که باقی‌مانده، بعضی از مسائل حل شده و برخی مسائل هنوز باقی مانده است، ولی یک شکل کاملاً دقیقی به خودش گرفته و کاملاً روشن است که ابعاد این اختلافات چگونه است.»
عراقچی ادامه داد: «فکر می‌کنم زمان برای تصمیم‌گیری طرف‌های مقابل ما فرارسیده، چون صحنه مذاکرات و یک توافق احتمالی کاملاً روشن است. باید تصمیمات خودشان را بگیرند. الان مشخص است که چه حوزه‌هایی، چه کار‌هایی امکان دارد و چه کار‌هایی امکان ندارد؛ بنابراین زمانی است که همه طرف‌ها به خصوص طرف‌های مقابل ما باید تصمیم نهایی خودشان را بگیرند.»
عراقچی گفته که امریکا باید تضمین دهد که دیگر از برجام خارج نخواهد شد وگرنه توافق نمی‌کنیم. یک مقام امریکایی هم روز شنبه به پایگاه آکسیوس گفته بود: «دولت جو بایدن می‌خواهد توافق در خصوص بازگشت به برجام قبل از آغاز به کار دولت جدید ایران نهایی شود.» این مقام امریکایی گفته چنانچه روند مذاکرات به ماه آگوست که دوران انتقال ریاست‌جمهوری در ایران است کشیده شود، نگران‌کننده خواهد بود. او گفت: «اگر قبل از تشکیل دولت جدید به توافق نرسیم، اینکه توافق تا چه حد در دسترس خواهد بود نگران‌کننده می‌شود.»
موضع تل‌آویو
با وجود تلاش‌های ایران و امریکا برای به سرانجام رساندن مذاکرات هسته‌ای، رژیم صهیونیستی همچنان به کارشکنی‌های خود برای منحرف کردن مذاکرات ادامه می‌دهد. رسانه‌های صهیونیستی گزارش دادند که مقامات امنیتی این رژیم، پس از پیروزی ابراهیم رئیسی در انتخابات ریاست جمهوری ایران، بر لزوم تنظیم و تهیه برنامه‌های تهاجمی جدید علیه برنامه هسته‌ای ایران پافشاری می‌کنند. شبکه ۱۲ اسرائیل، گزارش داد: «رئیسی از بازگشت به توافق هسته‌ای امضا شده میان ایران و قدرت‌های بزرگ در سال ۲۰۱۵ حمایت می‌کند و انتظار می‌رود تا زمان آغاز به کار رئیس‌جمهور منتخب در ماه آگوست، ایران و ایالات متحده به توافق جدیدی در این زمینه برسند.» همین شبکه در عین حال گزارش داد: «نگرانی‌هایی از تداوم غنی‌سازی اورانیوم در ایران وجود دارد و ما گزینه‌ای نداریم جز اینکه طرح‌های تهاجمی جدیدی را علیه برنامه هسته‌ای ایران تهیه کنیم.»
با سلام
