محسن قلیزاده در صفحه خود در پلتفرم «ویرگول» از الگوی تأیید اجتماعی نوشت. چکیدهای از یادداشت او: تا به حال شده در موقعیتی مانده باشید که ندانید چه رفتاری درست است و با تقلید از دیگران، تصمیم گرفته باشید؟ شاید بگویید نه ولی در واقع بسیاری از رفتارهای ما کپی و تقلید است؛ وقتی در مقایسه مشتریان دو رستوران، آن را انتخاب میکنید که شلوغتر است، وقتی پاکت خالی چیپس را در جا لیوانی صندلی در سالن سینما فرو میبرید، چون همه اطرافیان همین کار را کردند، وقتی بهطور ضمنی افرادی را که خودروی گرانقیمتی سوار میشوند با کلاس و با شخصیت تصور میکنید حتی اگر با آنها هیچ برخورد و کلامی نداشته باشید و... در واقع رفتار دیگران را تقلید و از الگوی تأیید اجتماعی پیروی کردهاید.
حتماً حکایت معروف ملانصرالدین و آش را شنیدهاید که سر یک کوچه ایستاده بود و دیگران را به دروغ به سمت کوچه خاصی هدایت میکرد و میگفت آنجا آش میدهند. بعد که دید خیلیها دارند به آن سمت میروند، شک کرد که نکند واقعاً خبری باشد! این شد که خودش هم از ترس بیکلاه ماندن سر به آن سمت رفت. این حکایت قدیمی مثال مشهوری از همان تأیید اجتماعی است!
چرا به تأیید اجتماعی رو میآوریم؟
ذهن انسان عادت دارد که برای از بین بردن ترسها و اضطراب درونی خود دنبال توجیه بگردد و سعی کند خود را راضی کند. یکی از روشهایی که میتواند ذهن انسان را قانع کند که ترسش بیهوده است تأیید اجتماعی است. ما به این دلیل از تأیید اجتماعی استفاده میکنیم که در بسیاری از مواقع نمیدانیم چه رفتاری باید از خودمان نشان دهیم. از تأیید اجتماعی به این منظور استفاده میکنیم تا رفتار درست را در موقعیتهای ناآشنا یاد بگیریم و خدای نکرده انسان ناموجهی به نظر نیاییم.
ما چیزهایی که دیگران توصیه میکنند را میخریم، چون فکر میکنیم آنها بیشتر از ما نسبت به خوب و بد موضوع اطلاع دارند. شاید هم، چون میخواهیم مثل آنها باشیم این کار را میکنیم. با توجه به مصرفزدگی جامعه و پیشروی افراد به سمتوسوی مادیگرایی، افراد مادیگرا خیلی بیشتر از تأیید اجتماعی استفاده میکنند، زیرا برای آنها تأیید توسط افراد مرجع و متخصص بسیار مهمتر از بقیه افراد جامعه است.
یکی از معروفترین کاربردهای تکنیک تأیید اجتماعی، استفاده در سریالهای خانگی معروف در گذشته است. احتمالاً سریال معروف دوستان را تماشا کرده یا حتماً نام آن را شنیدهاید. سریال دوستان یک مجموعه کمدی موقعیت امریکایی است. این سریال در فهرست «۵۰ سریال برتر تاریخ در رده ۲۱ و در فهرست ۵۰ سریال برتر تاریخ مجله امپایر در رده ۷ قرار دارد. در سال ۲۰۱۳، دوستان در فهرست بهترین سریالهای نوشته شده از طرف انجمن نویسندگان امریکا در رده ۲۴ و در فهرست ۶۰ سریال برتر تاریخ در رتبه ۲۸ قرار گرفت. اما استفاده خارقالعاده این سریال از تکنیک تأیید اجتماعی چه بود؟ استفاده از الگوی خندههای مصنوعی! با استفاده از همین الگو توانست به شاهکار تلویزیونی تبدیل شود. طوری که مردم به محض شنیدن خندههای حضار ناخودآگاه میخندیدند و با این خندهها همراهی میکردند.
حتی در معرفی و پیشنهاد این سریال توسط مردم به همدیگر بهنوعی از تکنیک تأیید اجتماعی استفاده شده است مانند بسیاری دیگر از سریالهای معروف و محبوب.
هرچند تأیید اجتماعی در بیشتر مواقع کمک کننده و مفید است، اما در برخی شرایط، تکنیکی از بازاریابی برای فروش بیشتر است. در این مورد میتوان به نظرهای فیک یا قلابی افرادی در نقش خریدار در سایتها و شبکههای مجازی اشاره کرد. در واقع نظرات قلابی افراد که مثلاً خریداران قبلی محصول هستند بهراحتی شما را به انتخاب یک محصول وامیدارند حتی اگر آن محصول قبل از خواندن نظرات خریداران قبلی اصلاً برای شما جذاب و مورد توجه نبوده باشد! در یک تحقیق مشخص شد ۷۰ درصد از افراد توصیه کاربرانی که اصلاً نمیشناسند را میپذیرند.
استفاده دیگری که بیشتر توسط اینفلوئنسرها برای تبلیغات استفاده میشود این است که کالای شما توسط یک اینفلوئنسر معروف معرفی میشود و بازدید و کامنت زیادی میخورد حتی اگر آن کالا آنقدر که معرفی میشود خوب نباشد ولی به خاطر این تبلیغ، مورد استفاده یا مورد نظر میلیونها نفر قرار گرفته است.
تأیید اجتماعی فرآیندی «بد» یا «خوب» نیست و هدف از این نوشتار، آشنایی با این الگوی اجتماعی است تا بتوانیم مسائل را بهتر درک کنیم و انتخابهای مناسبتری در زندگی داشته باشیم و از این تکنیک در کسبوکارمان استفاده کنیم.