سرویس جامعه جوان آنلاین: دمای هوای ۵۰ درجه و قطعی برق و خشکی زمین و شیرهای آبی که وقتی بازشان میکنید یک قطره آب از دلشان بیرون نمیآید! این بخشی از اتفاقی است که طی دو، سه هفته اخیر در بسیاری از مناطق خوزستان در جریان است و طاقت مردم نماد مقاومت ایران را طاق کردهاست. حالا، اما همه پای کار آمدهاند تا آب به خوزستان برسد. آنطور که مدیر عامل آبفای خوزستان خبر داده، ۷۰ روستای حوضه آبی کرخه در آستانه خروج قطعی از تنش آبی قرار دارند و به زودی بخش زیادی از مشکل آنها رفع میشود. کاهش کمسابقه بارشها در کشور در کنار برخی تصمیمگیریهای غلط و بیتوجهی به توصیههای کارشناسان برای مدیریت آب، سرزمین خوزستان نماد مقاومت ایران را تشنه و بیتاب کردهاست، اما طی روزهای اخیر همه ایران یکپارچه در خدمت خوزستان قرار گرفت و سید ابراهیم رئیسی، رئیسجمهور منتخب در جلسه ویژهای وضعیت تنش آبی در خوزستان قلب تپنده ایران را مورد بررسی قرار داد. رئیسی قول داده مشکل آب خوزستان را حل کند و بنا شده تا برای این استان استاندار ویژه در نظر بگیرد. سپاه، بسیج و ارتش نیز برای آبرسانی سریع به مردم پای کار آمدهاند.
بحران آب در کشور جدی است. سال زراعی ۱۴۰۰- ۱۳۹۹ کم بارشترین سال در ۵۰ سال گذشته کشور بودهاست میزان بارندگی نسبت به میانگین نیم قرن اخیر ۳۷ درصد کاهش داشته و این کاهش بارشها روی ذخایر آبی اثرگذار بودهاست به طوری که اگر آب موجود مدیریت نشود تنش آبی تمام کشور را فرا میگیرد. وضعیت خوزستان در حال حاضر بحرانیتر است و طی روزهای اخیر کمآبی و بیآبی مردمی را که به صبر و مقاومت مشهورند، بیطاقت کردهاست. در این میان رسانههای معاند هم بیکار ننشسته و وضعیت را به گونهای جلوه دادند که انگار کسی به فکر مردم خوزستان نیست. این در حالی است که طی روزهای اخیر همه ایران یکپارچه در خدمت مردم خوزستان در آمده و حتی سپاه، بسیج و ارتش پای کار آبرسانی به خوزستان آمدهاند. رئیسجمهور منتخب هم شخصاً به موضوع تنش آبی در خوزستان وارد شده و برای رفع این مشکل قول مساعد دادهاست. حالا ۷۰ روستای خوزستان در آستانه رفع تنش آبی قرار دارند. با رسیدن آب ناآرامیها و اعتراضات مردم هم آرام گرفتهاست.
تعیین استاندار ویژه و تشکیل شورای راهبردی در خوزستان
حجتالاسلام سید ابراهیم رئیسی، رئیسجمهور منتخب در ادامه جلسات ویژه خود برای بررسی مسائل فوریتدار کشور و در نشست ویژه بررسی مسائل خوزستان با تأکید بر اینکه هیچگونه توقف و معطلی در رفع نگرانیها و مشکلات مردم مجاز نیست، افزود: «برای خوزستان استاندار ویژه تعیین میکنیم تا به صورت نوبهای در جلسات هیئت دولت شرکت کند.»
وی با ابراز ناراحتی از وضعیت پیش آمده در خوزستان تأکید کرد: «برای اینکه زمان تا تشکیل و استقرار دولت جدید از دست نرود، این جلسه را تشکیل دادیم تا راهکارهای عملیاتی را برای برطرف کردن مشکلات استان بیابیم، تا هر آنچه امکانپذیر است از اکنون اجرایی شود.»
رئیسی با تأکید بر اینکه باید اهتمام ویژهای در کشور نسبت به برطرف کردن مسائل استان خوزستان داشت، گفت: «باید با همکاری همه نهادها و مردم خوزستان تمامی مشکلات استان برطرف شود. اعتماد و اطمینان را به مردم استان میدهم که تمامی ظرفیتها و نیروی انسانی کارآمد و ارزشمند استان مورد توجه جدی دولت خواهد بود.»
رئیسی تشکیل شورای راهبردی متشکل از شخصیتهای حقیقی و حقوقی برای بررسی وضعیت استان خوزستان را مورد تأکید قرار داد و افزود: «دیدگاهها و راهکارهای این شورا برای رفع مشکلات مردم خوزستان مورد توجه دولت سیزدهم خواهد بود.»
وی با تأکید بر اینکه هرگونه هزینه در خوزستان برای رفع مشکلات آب، فاضلاب و توسعهیافتگی و ایجاد اشتغال، سرمایهگذاری است، اظهار داشت: «معتقدم بخشی از ثروت موجود در استان خوزستان میتواند در رابطه با رفع مشکلات استان مورد استفاده قرار بگیرد.»
رئیسجمهور منتخب با بیان اینکه مدیر عالی استان در استانهایی که شرایط خاص دارند در دولت مورد توجه خواهد بود، گفت: «در استانهایی که مشکل خاص دارند، استانداران ویژه انتخاب خواهد شد تا با اختیارات ویژه بتوانند مسائل استان را در زمانهای کوتاه با حضور در دولت مطرح و پیگیری کنند و رفع محرومیت در استانهایی مانند خوزستان، سیستان و بلوچستان در اولویت اقدامات همه دولتمردان خواهد بود.»
رئیسی پیگیری و تحقق کامل طرح مقام معظم رهبری در رابطه با استان خوزستان را ضروری دانست و تأکید کرد: «بدون شک اگر این طرح در سطح استان تحقق یافته بود، امروز شاهد مشکلات کنونی در خوزستان نبودیم، بنابراین این طرح به صورت یک بسته کامل مورد توجه جدی دولت خواهد بود.»
آب رسید
پس از سه هفته از تنش آبی در شهرستان دشت آزادگان با رهاسازی آب از سد کرخه، روز چهارشنبه آب به رفیع، بستان، سوسنگرد و برخی از نقاط این شهرستان رسید.
محمدرضا کرمینژاد، مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب خوزستان با اشاره به اینکه بیشترین تنش آبی استان شامل ۷۰ روستای حوضه آبی کرخه است، گفت: «با تلاشهایی که صورت گرفته، این روستاها در آستانه خروج قطعی از تنش آبی قرار دارند و به زودی بخش زیادی از مشکل آنها رفع میشود.» وی با اشاره به آخرین وضعیت رفع مشکلات آب روستاهای استان افزود: «در حال حاضر بررسیها نشان میدهد که با رهاسازی ۲۰۲ متر مکعب آب بر ثانیه از سد کرخه، وضعیت آبرسانی به روستاها در حال تثبیت شدهای قرار دارد و با برنامهریزیهایی که صورت گرفته طی روزهای آینده شاهد تثبیت کامل آبرسانی به روستاهای اطراف این حوضه آبی خواهیم بود.»
از نگاه مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب خوزستان مشکل آب ۵۳۰ روستای استان خوزستان که بیشتر در محدوده شهرستانهای اندیکا، لالی و ایذه قرار دارند؛ شامل نواقص کمتری است که وضعیت این روستاها نیز در آینده بهبود خواهد یافت.
کرمینژاد با بیان اینکه شرکت آب و فاضلاب خوزستان به صورت همزمان در حال رصد مشکلات تأسیسات آبرسانی به شهرها و روستاهای خوزستان و همچنین رفع نواقص آنها است، گفت: «برای بهبود وضعیت شبکه آب شرب در استان به خصوص روستاهایی که به صورت نوبتی آب دریافت میکنند نیز جدول زمانبندی تهیه شدهاست.»
وی همچنین با تأکید بر پایداری آب شرب اهالی بیان داشت: «پیش از این در طول شبانهروز یک تا دو ساعت آب شرب برای روستاهای دارای تنش آبی اختصاص دادهمیشد که با اقدامات صورت گرفته، مدت زمان پایداری آب شبکه روستاها (۷۰ روستای دارای تنش) طولانیتر شدهاست.»
اعزام تانکرهای آبرسان سیار
کرمینژاد با اشاره به اینکه طی روزهای اخیر همزمان با تشدید تنش آبی در روستاها، بیش از ۱۰۰ تانکر آبرسان سیار با مشارکت سپاه، ارتش، ستاد اجرایی فرمان امام خمینی (ره) تأمین شد، گفت: «با بهبود وضعیت و پایداری بهتر شبکه آب روستاها، اعزام این تانکرها بنابر نیاز صورت میگیرد.» مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خوزستان با تأکید بر اینکه یکی از مشکلات روستاهای دارای تنش آبی در محدوده حوضه کرخه، تأمین آب ویژه مصارف دامی بودهاست، گفت: «در این محدوده حدود ۲۵۰ هزار دام سبک و ۱۰۰ هزار دام سنگین وجود دارد که تأمین آب شرب آنها طی روزهای اخیر با تانکرهای آبرسان سیار و بخش دیگری از آنها هماکنون از طریق شبکه آبرسانی انجام میشود.»
۷۰ درصد حجم مخزن سد کرخه خالی است
با وجود تلاشها برای آبرسانی به خوزستان، اما کم آبی و خشکسالی به واسطه کاهش بارشها و خالیشدن ذخیره سدهای کشور در تمامی مناطق واقعیتی انکارناپذیر و نیازمند برنامهریزی جدی است.
علی شهبازی، معاون مطالعات جامع منابع آب سازمان آب و برق خوزستان با بیان اینکه خروجی سد کرخه به هیچ عنوان صفر نمیشود و مدام در حال کنترل است، افزود: «اولویت تأمین آب شرب است. هر چه بیشتر از ذخایر پشت سد استفاده کنیم هم اثرات خشکسالی بیشتر میشود و هم بازگشت ما به شرایط نرمال زمان بیشتری خواهد برد.»
وی با بیان اینکه آورده سد کرخه نسبت به سال گذشته ۴۷ درصد کاهش پیدا کردهاست، عنوان کرد: «اکنون حدود ۷۰ درصد حجم مخزن به دلیل خشکسالی خالی است و این واقعیت منابع آبی سد کرخه است.»
شهبازی با رد اجرای طرحهای انتقال آب و تأثیر آن بر ذخایر آبی استان بیان کرد: کاهش منابع آبی استان به دلیل طرحهای انتقال آب صحیح نیست. در خروجی انتهای رودخانه کرخه به سمت تالاب هور العظیم است که حجم زیادی از این آب در هور تخلیه و بخشی دیگر در مسیر جریان رودخانه قرار گرفت. بعد از سالهای ۹۸ و ۹۹ الگوی کشت تغییر کرد و به سمت کشت شلتوک به عنوان کشت پرمصرف رفت که تأثیر زیادی در کاهش منابع آبی گذاشت.
شهبازی عنوان کرد: «در سال آبی گذشته (سال ۹۹) کشت پر مصرف متناسب با اهداف خروجی سد کرخه نبود، بنابراین برای اینکه آب مورد نیاز کل مصارف تأمین شود، از ذخایر اضافی که در پشت سد وجود داشت استفاده کردیم که اکنون ذخیر به انتها رسیده و به تدریج بر شرایط طبیعی تأثیر میگذارد.»
وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه اگر پشت سد کرخه ذخیره آب داشتیم چرا سازمان آب و برق پس از اتفاقاتی که در هور رخ داد، اقدام به رهاسازی آب کرد، عنوان کرد: «آبی که رهاسازی شد، ذخیره استراتژی ما بود، این آب پساندازی است که قرار بود برای کشت پاییزه از آن استفاده کنیم. رهاسازی اخیر آب خارج از فرایند برنامهریزی سازمان آب و برق است و اگر مدیریت مصرف اتفاق نیفتد هیچ منابعی برای کشاورزی در پاییز امسال نخواهیم داشت.»
با این اوصاف هر چند تلاشها برای آبرسانی به خوزستان ادامه دارد، اما باید تدابیر ویژهتری را در نظر گرفت؛ تدابیری برای بلندمدت.