سرویس سیاسی جوان آنلاین: تأکید بر بازسازی رابطه مردم و دولت یکی از مهمترین محورهای سخنان رهبری در دیدار اعضای هیئت دولت بود. صرف نظر از دلایل این مطالبه شاید سؤال اصلی این باشد که چگونه میتوان اعتمادی را که در طول سالهای گذشته به دلیل عملکرد دولتهای قبلی به شدت صدمه دیده است، ترمیم کرد. گزارههای فراوانی در این باره مطرح است، اما شاید بتوان گفت افزایش مشارکت مردم در دولت، تلاش برای عملی کردن وعدهها و همچنین بیان صادقانه دلایل شکستها و موفقیتها مهمترین محورهای این اقدام باشد؛ اقداماتی که کمتر نشانهای از آن در عملکرد قوه مجریه در طول سالهای قبل وجود دارد.
تأکید رهبر انقلاب اسلامی بر بازسازی رابطه بین مردم و دولت مهمترین مسیر جدیدی بود که به روی دولت سیزدهم باز شد. شاید هم اکنون مهمترین سؤال در این باره این باشد که بازسازی باید در چه حوزههایی باشد و چرا رابطه بین مردم و دولت اینچنین آسیب دیده است.
از سوی دیگر این بازسازی چه فرصتهایی در مقابل دولت و نظام جمهوری اسلامی قرار میدهد که میتواند از آن برای بهبود اوضاع کشور نه در سطح داخلی بلکه در سطح بینالمللی نیز استفاده کند.
نظام جمهوری اسلامی اسلامی ایران نیز از همان ابتدا به دنبال حداکثری کردن نقش مردم در پیریزی ساختارهای حاکمیتی بوده است و بنیانگذاری ساختارها، نهادها و انتخاب افراد با رأی مردم در یک «تاریخ فشرده» در ابتدای انقلاب نشانه ساماندهی سیاست با تکیه بر مردم است. در ۴۰ سال بعد از آن دو سال و هشت ماه ابتدایی، باقی ساختمان سیاست نیز روی آن بنیان اولیه ساخته شد. این راهبرد کلان، مسئله رابطه حاکمیت با مردم را به صدر مسائل نظام سیاسی آورد. مردم در تشکیل و انتخاب ایده نظام سیاسی و بعد انتخاب افراد به میدان آورده شده بودند و بعدتر در فواصل کوتاه تقریباً هر دو سال، یکی از نهادهای انتخابی با رأی مردم در میان گروههای سیاسی جابهجا شد.
همین مسئله نشان میدهد این رابطه تا چه اندازه در موفقیت نظام تأثیرگذار است. یکی دیگر از نشانههای این مسئله در تأکید بر اهمیت مردم برای حضور در انتخابات از سوی مقام معظم رهبری است، اما شاید سؤال اصلی این باشد که چگونه میتوان این اعتماد آسیبدیده را بازسازی کرد.
سلوک مسئولان با مردم باید اصلاح شود
شاید یکی از مهمترین اتفاقاتی که در حوزه بازسازی اعتماد مردم به دولت باید رخ دهد و تاکنون نیز فراموش شده نحوه سلوک و رفتار مسئولان است. طبیعی است که این سلوک و رفتار عمومی با مردم و اهمیت آن در افکار عمومی تنها مختص ایران نیست و حتی در نظامهای سرمایهداری نیز بحث رابطه بین مسئولان و دولت نیز مهم و حیاتی است.
این مسئله از کوچکترین زاویه رفتار مسئولان گرفته تا نوع زندگی شخصی متأثر میشود. نظام جمهوری اسلامی به عنوان مهمترین انقلاب در نیمه دوم قرن بیستم رابطه جدیدی بین مردم و مسئولان بنیان نهاد.
این رابطه بر مبنای نوعی خدمتگزاری بین مسئولان و مردم تعریف شده که تمام روابط قبلی را به طور کامل از بین برد، با این حال در طول سالهای گذشته به تدریج بسیاری از این روابط دچار تغییر ماهوی شده است.
این مسئله خود را در زندگی مسئولان نشان داده است، به عنوان مثال در بحث حقوقهای نجومی اعتماد مردم به شدت ضربه دید. زمانی که بسیاری از مردم در شرایط سخت زندگی میکنند، انتشار فیش حقوقهای نجومی ضربه سختی به مردم وارد کرد.
همین مسئله را میتوان به نقاط مختلف همچون نحوه زندگی و حتی رسیدگی به وضعیت مردم تعمیم داد. اصلاح این رابطه که متأسفانه از زمان دولت سازندگی در ایران شروع شد، بارها و بارها مورد تأکید مقام معظم رهبری قرار گرفته است.
حالا هم به نظر میرسد یکی از مسائل مورد توجه بحث اصلاح رابطه بین مردم و مسئولان است که باید در دولت سیزدهم روی آن کار شود.
نکته دیگر در رابطه بین مردم و دولت استفاده از ظرفیت رسانهای برای بیان مشکلات است. متأسفانه در سالهای گذشته با وجود مشکلات فراوان هیچ کدام از موانع موجود به درستی برای مردم تشریح نشده است.
همین مسئله در کلام مقام معظم رهبری نیز انعکاس یافت. زمانی که ایشان از دولت خواستند به صورت جدی مشکلات را برای مردم تشریح کرده و اجازه ندهند تا سیاه نماییها بر افکار عمومی غلبه پیدا کند.
در طول سالهای گذشته نیز بارها عدم توجه به این مسئله سبب خسارتهای جدی به نظام شده است. در دنیا نیز سیاسیونی که ارتباط بهتر و مستقیم تری با مردم دارند، باعث تقویب رابطه نظام سیاسی متبوع خود با افکار عمومی شدهاند.
وعدهها باید دقیق اجرا شود
یکی دیگر از بحثهای جدی در مورد بازسازی اعتماد مردم، اجرای دقیق و صریح وعدههاست.
با قاطعیت میتوان گفت محوریترین مؤلفه در بازسازی اعتماد عمومی همین «حس ناامیدی از عملیشدن وعدهها» باشد. دولت سیزدهم میتواند در کوتاهمدت این حس را تغییر دهد و در طول زمان از بین ببرد. عملیکردن حرفها و وعدهها هر چند راهی سخت و دشوار است، ولی کلید اصلی بازسازی اعتماد عمومی است، هر چند در مسیر پیچیده عملیشدن وعدهها حتماً موارد قابل توجهی از عملکرد دستگاه بزرگ اجرایی با کمبودها و اشتباهاتی مواجه خواهد شد. دولت برای ماندن در مسیر بازسازی اعتماد عمومی باید ایراد و اشکال احتمالی را بپذیرد و صادقانه با مردم رفتار کند. کتمان اشتباه از اصل اشتباه آسیب بزرگتری به رابطه دولت و افکار عمومی میزند. همانطور که سابقه پُرفرازونشیب تاریخ سیاسی در ایران به ما نشان میدهد، در صورت گفتوگوی صادقانه با مردم، اثر تصمیمات اشتباه کم میشود، البته حضور مداوم در میان مردم، شجاعت پذیرش اشتباه در دولتمردان را نیز تقویت میکند.
این دیوار باید شکسته شود
نکته بعدی این است که دولت با حضور در میان مردم حس امید را زنده میکند و با تصمیمات عاقلانه امید میآفریند. برای بازسازی اعتماد عمومی به نیروی امید نیاز بیشتری داریم؛ نیرویی که بدنه کارشناسی کشور را به میدان میآورد و چتر انقلاب را به وسعت تمام دلسوزان ایران گسترش میدهد. انقلاب از مسیر خردورزی و توجه به اندیشه نیرومند کاردانهای دلسوز متولد و تثبیت شد، البته در مورد حضور دولت در میان مردم یکی از انتقادات اصلی این است که آیا مدیران کلان با حضور در میان مردم میتوانند به رفع مشکلات کمکی کنند یا در نهایت جز رفع مقطعی برخی از آنها تنها به بقای آنها در شرایط فعلی کشور کمک میکنند.
شاید در پاسخ به این انتقاد باید گفت که مهمترین تأثیر حضور میدانی دولت در میان مردم تزریق روحیه خدمتگزاری به تمام نقاط اجرایی کشور است. نباید از یاد برد که مشی مدیران میانی و حتی نیروهای اجرایی رده پایین دولت از سلوک مدیران ارشد با مردم تبعیت میکند. طبیعی است که وقتی این حضور یک حضور حداقلی است، نمیتوان انتظار داشت که مدیران رده پایین نیز به دنبال خدمت به مردم باشند، از این رو حضور دولتمردان در میان مردم نه تنها به بازسازی اعتماد مردم کمک میکند بلکه به درک مستقیم برخی شرایط کمک میکند. نباید فراموش کنیم که حتی در نظام نخبگانی و اقتدارگرا نیز حضور در بین مردم و اطلاع از شرایط آنان جزو فاکتورهای کارآمدی محسوب میشود، از این رو در نظام جمهوری اسلامی به عنوان یک نظام پیشرو و مردمی میتوان انتظار داشت که همین رویه ادامه پیدا کند. خوشبختانه دولت سیزدهم و شخص رئیسجمهور در این مسیر گامهای جدی برداشته است و انتظار میرود همین روند در ماههای آینده نیز تکرار شود، البته حتماً در این باره انتقاداتی نیز از دولت خواهد شد، اما دولت سیزدهم نباید مقهور چنین فضاسازیهای رسانهای شود و باید تلاش کند با حضور در میان مردم صدای قشر بیصدا و مستضعف جامعه باشد.