دبیر جشنواره ادبی خاتم با بیان اینکه در جشنواره «خاتم» بنا نیست بازنویسی در قصهها انجام دهیم، گفت: ممکن است محور داستان، شخصی باشد که کنش وی سبب بروز خصوصیتی شده باشد که این خصوصیت، تداعیکننده رفتار پیامبر (ص) است، بنابراین در ظرف داستان مدرن هم میتوانیم به این موضوع بپردازیم.
محمدرضا سنگری، نویسنده، پژوهشگر و رئیس اندیشکده ادبیات پایداری حوزه هنری در رابطه با عنوان، موضوع و هدف برگزاری جشنواره خاتم به ایبنا گفت: جشنواره «خاتم» بهمنظور شناخت بهتر پیامبر (ص) بهعنوان الگو و اسوه برگزار میشود. همه ما میدانیم که خداوند در قرآن وقتی سخن از اسوه، الگو و سرمشق برای انسان مطرح میکند، حضرت ابراهیم (ع) را معرفی میکند، بهخصوص تکیه بر پیغمبر (ص) دارد. «لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَه...»: (رسول خدا (ص) برای شما زیباترین و بهترین نمونه است برای اینکه شما بتوانید خودتان را بر اساس او معرفی کنید و بسازید)، به زبان دیگر پیامبر (ص) یک آینه و آیت است برای اینکه تصمیم بگیریم ساختار و سبک زندگی خودمان را به بهترین شیوه شکل دهیم و از این الگو بهره ببریم. جشنواره خاتم نیز در پی این موضوع و مسئله است و عمدتاً هم تکیه را بر داستان کوتاه گذاشته است.
این نویسنده افزود: در کنار بینش پیامبر (ص)، منش پیامبر (ص) را داریم و منش پیامبر (ص) یعنی شخصیت ایشان. پیامبر (ص) جاذبه، ربایش و زیبایی داشته که باعث جذب یارانش میشده؛ شخصیتی که هر شخص ایشان را میدید از آن خردورزی، محبت، دوستداشتن انسانها، عفو، بخشش و گرهگشایی را میآموخت و البته وقتی رویاروی دشمن قرار میگرفت، خشم، صلابت، استواری و حماسهسازی در منش پیامبر (ص) ظهور میکرد. کنش پیامبر (ص) رفتارهایی است که ایشان داشته است. وقتی ما رفتار پیامبر (ص) را مرور میکنیم، مردمداری، حلم و بردباری میبینیم. پیامبر (ص) به عیادت بیماران میرفته، لباس میشسته، بازار میرفته و خرید میکرده است، حتی بعضیها تعجب میکردند و میگفتند یعنی پیامبر (ص) هم در بازار راه میرود و خرید میکند؟ انتظار داشتند پیامبر (ص) چنین رفتارهایی نداشته باشد، در حالی که پیامبر (ص) درست مثل دیگران رفتار میکرد، یعنی کنش او فیالناس بود، برای مردم بود و مردمداری و مردمیاری از خصوصیات ایشان بود. هیچوقت اخم نمیکرد و تا جایی که میتوانست مشکل همگان را خودش حل میکرد. اینها کنش پیامبر عظیمالشأن (ص) است.
حال این سؤال مطرح است که پیامبر (ص) این رفتارها را با کدام روش نمایش میداده و به دیگران القا میکرده است؟ سنگری توضیح داد: پیامبر (ص) اغلب اوقات با یک نمایش موضوع را به دیگران القا میکرد. مثلاً شخصی درباره نحوه وضو گرفتن از ایشان سؤال پرسیده است، شاید اگر ما بودیم نحوه وضوگرفتن را توضیح میدادیم، اما پیامبر (ص) میفرمایند برو آب بیاور و به شخص میگوید همانطور که من وضو میگیرم تو هم وضو بگیر، یعنی در واقع پیامبر (ص) وضو را نمایش داد. ما دستکم ۵۰ نمایش در زندگی پیامبر (ص) میتوانیم پیدا کنیم. گاهی اوقات ایشان موعظه میکرد یا با خواندن آیات قرآن به هدایت افراد میپرداخت. روشهای پیامبر (ص) را میتوانیم در موقعیتهای مختلف بیابیم، مثلاً پیامبر (ص) در صحنه جنگ یا در برخورد با اسیران از چه روشی استفاده میکرد؟ یا در برابر دشمنی که حکمش اعدام است، وقتی به پیامبر (ص) پناه میبرد، ایشان با او چه برخوردی میکرد؟ ما دشمنی میشناسیم که در صحنه جنگ، عموی پیامبر (ص) را که بسیار برای ایشان محبوب بود به شهادت رسانده، اما وقتی با پیامبر (ص) مواجه میشود و اسلام را میپذیرد، ایشان با او چگونه برخوردی دارد؟ زنی میشناسیم به اسم هند جگرخوار که همه ما با نام او آشنا هستیم که جگر عمویش را بیرون و به دندان کشید.
دبیر جشنواره ادبی خاتم افزود: پیامبر (ص) وقتی مکه را فتح میکند، میگوید همه شما آزاد هستید، به شرط اینکه دزدی نکنید و چند مسئله دیگر را مطرح میکند، ناگهان زنی که صورتش را پوشانده به پیامبر (ص) میگوید اگر مرد خسیسی داشته باشیم که ناگزیر باشیم از جیب او پول برداریم، چه؟ یکدفعه ابوسفیان فریاد میزند که بس است هر چه از این کارها کردی و من گذشت کردم و معلوم شد که این زن هند جگرخوار است و پیامبر (ص) او را بخشید. زنی که آن فاجعه را در میدان جنگ ایجاد کرده بود و با قطعات بدن شهدا گردنبند درست کرده بود و روی اجساد شهدا رقصیده بود، پیامبر (ص) اینگونه با او برخورد میکند.