سرویس سیاسی جوان آنلاین: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی طی چند ماه اخیر نقشی متفاوت از آنچه در برجام پیش‌بینی شده، پذیرفته است و در حالی که در متن توافقنامه هسته‌ای به عنوان عالی‌ترین و یگانه مرجع صلاحیتدار فنی موظف است گزارش‌های بی‌طرفانه دوره‌ای و برحسب شرایط گزارش‌های فوق‌العاده از روند فعالیت‌های صلح‌آمیز ایران تهیه کند، با جهت‌گیری‌های سیاسی به رویکرد ضدایرانی سابق خود علیه جمهوری اسلامی ایران روی آورده است. امریکا و سه کشور اروپایی نیز با پشتیبانی دیپلماتیک و سیاسی از فعالیت‌های یکجانبه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تلاش می‌کنند با اعمال فشار‌های جدید ایران را با اهرم‌هایی مانند صدور قطعنامه‌های شورای حکام، وادار به پذیرش مطالبات جدید صرفاً سیاسی این نهاد شبه‌بین‌المللی کنند.
تهاجم آژانس علیه ایران با پشتیبانی امریکا - اروپا
سخنگوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پنج‌شنبه گذشته در بیانیه‌ای با اشاره به گزارش «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره راستی‌آزمایی و نظارت در ایران نوشت: «ایران به آژانس دسترسی به سایت کرج را برای نصب دوربین‌های نظارتی جدید یا اطمینان حاصل کردن از اینکه تولید قطعات سانتریفیوژ در این کارگاه از سر گرفته شده، نداده است. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادعا کرده تصمیم ایران در اجازه ندادن به آژانس برای دسترسی به کارگاه ساخت قطعات سانتریفیوژ «تسای» کرج برخلاف شرایط توافق‌شده در بیانیه مشترکی است که ۱۲سپتامبر (۲۱شهریور) با «محمد اسلامی» رئیس سازمان انرژی اتمی و معاون رئیس‌جمهور ایران حاصل شده است.»
طرح چنین ادعایی توسط مدیرکل آژانس در شرایطی عنوان می‌شود که طبق گفته مقامات کشورمان، موضوع تجهیزات در مجتمع کرج جزو دستور کار و توافق ایران و آژانس در سفر اخیر رافائل گروسی به ایران قرار نداشته و مطابق معمول مدیرکل آژانس درخواستی فراتر از چارچوب و تفاهمات صورت‌گرفته کرده است، این در حالی است که تیرماه امسال اقدامی خرابکارانه در مجتمع تسای کرج انجام شد که طبق گزارش‌های دریافتی هیچ گونه خسارت مالی و جانی در پی نداشته است. با گزارش‌دهی جهت‌دار مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مقامات امریکا و سه کشور اروپایی نیز به اتهام‌زنی‌های گسترده علیه ایران پرداختند و با بیان تند و گستاخانه به تهدید کشورمان پرداختند، به عنوان نمونه «لوئیز بونو» نماینده امریکا در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین طی سخنرانی در نشست آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت: «همان‌طور که در بیانیه مشترک ۱۲سپتامبر بین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران توافق شد چنین دسترسی‌ای برای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ضروری است تا بتواند اطلاعات خود را درباره فعالیت‌های مرتبط با توافق هسته‌ای برجام حفظ کند و این برای اینکه بتواند هرگونه تفاهم درباره بازگشت متقابل برجام را به سرعت اجرا کند، مهم است. ما از ایران می‌خواهیم بدون تأخیر به آژانس دسترسی لازم را ارائه دهد. اگر ایران این کار را انجام ندهد، ما در روز‌های آینده با سایر اعضا درباره پاسخ مناسب مشورت می‌کنیم.»
اتحادیه اروپا نیز طی بیانیه‌ای همپا با امریکایی‌ها به زبان تهدید و اتهام‌زنی روی آورد و نوشت: «اتحادیه اروپا عمیق‌ترین نگرانی خود را از این مطلب ابراز می‌دارد که ایران به آژانس اجازه دسترسی به کارگاه تولید سانتریفیوژ در مجتمع تسا در کرج را نداده است. این یک تحول نگران‌کننده و در تضاد با بیانیه مشترکی است که ۱۲سپتامبر (۲۱شهریورماه) بین مدیرکل و معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران حاصل شد». این اتحادیه در پایان از گروسی خواست درباره این موضوع به شورای حکام گزارش دهد و در این باره گفت: «ما از مدیرکل دعوت می‌کنیم در صورت لزوم درباره این موضوع مهم به شورای حکام گزارش دهد.»
اسرائیل همانند گذشته همراه می‌شود
نفتالی بنت، نخست وزیر رژیم‌صهیونیستی نیز طی اولین سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل متحد به تندی درباره برنامه هسته‌ای ایران هشدار داد و گفت که جمهوری اسلامی «تمام خطوط قرمز را رد کرده» و به دنبال چیره شدن بر خاورمیانه با «یک چتر هسته‌ای» است.
بنت تلاش قدرت‌های جهانی برای مذاکره با ایران را «خوش‌خیالی» توصیف کرد و گفت: «کلمات، چرخش سانتریفیوژ‌ها را متوقف نمی‌کند. کسانی هستند در دنیا که به نظر می‌رسد تلاش ایران برای رسیدن به سلاح هسته‌ای را ناگزیر و عمل انجام‌شده می‌دانند یا اینکه از شنیدن درباره این موضوع خسته شده‌اند. ما نمی‌توانیم خسته شویم و نخواهیم شد. اسرائیل به ایران اجازه نخواهد داد به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند.»
روز گذشته نیز رویترز طی گزارشی در همین رابطه نوشت: «ایران باید به سازمان دیده‌بان اتمی سازمان ملل متحد اجازه دسترسی به کارگاهی در مجتمع TESA کرج را که دو هفته پیش توافق شده بود، بدهد یا در روز‌های آینده در شورای حکام آژانس با اقدام متقابل دیپلماتیک مواجه شود.» این رسانه امریکایی در ادامه می‌گوید: «این کارگاه قطعاتی برای سانتریفیوژ‌ها و دستگاه‌هایی که اورانیوم را غنی می‌کنند تولید می‌کند و در ماه ژوئن مورد هدف خرابکاری قرار گرفت که در آن یکی از چهار دوربین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از بین رفت و یکی دیگر به شدت آسیب دید و پس از آن رژیم ایران آن‌ها را برداشت.»
مرجع فنی با گزارش‌های صرفاً سیاسی
در متن برجام، مراجعی بین‌المللی مانند «شورای امنیت سازمان ملل» و «آژانس بین‌المللی انرژی اتمی» به عنوان دو مرجع «حقوقی» و «فنی» جهت تصمیم‌گیری نهایی درباره ایجاد حل و فصل اختلافات معرفی شده‌اند که با برخی کارگروه‌ها نظیر «کمیسیون مشترک برجام در سطح معاونان وزرای خارجه» و «کمیسیون مشترک برجام در سطح وزرای خارجه» و «هیئت سه نفره» وظایف و اختیارات خود را اجرایی می‌کنند. در هیچ کدام از تفاهمنامه‌های پیش از برجام و از جمله در «بیانیه لوزان»، «تفاهمنامه ژنو ۳»، «تفاهمنامه سعدآباد» و «توافقنامه بروکسل» و «توافقنامه پاریس» سازوکاری برای حل و فصل اختلافات احتمالی پیش‌بینی نشده بود.
به رغم پیش‌بینی این دو مرجع در متن برجام، اما از روز امضای سند توافقنامه هسته‌ای تاکنون آژانس و شورای امنیت نتوانسته‌اند مرجعیت بی‌طرفانه خود را حفظ کنند، به طوری که شورای امنیت سازمان ملل بار‌ها جلساتی تحت عنوان «رسیدگی به نقض برجام توسط ایران» برگزار کرده و چنانچه با وتوی روسیه و چین مواجهه نمی‌شد، امروز باید شاهد به‌روزرسانی شش قطعنامه تعلیق شده علیه کشورمان بودیم و از سوی دیگر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به خصوص بعد از کاهش برخی تعهدات توسط ایران، با گزارش‌های بعضاً مغرضانه و جهت‌گیری‌های سیاسی مرجعیت فنی خود را از دست داده است و طی هفته‌های بعد از روی کارآمدن دولت سیزدهم تلاش می‌کند با اعمال فشار‌های جدید ایران را وادار به بازگشت به تعهدات روز اجرای برجام کند، آن هم در حالی که طرف امریکایی و اروپایی بار‌ها برجام را نقض کرده و حاضر نیست پایین‌ترین سطح از تعهدات حداقلی خود در متن توافقنامه هسته‌ای را نیز اجرایی کند.
حال با توجه به اینکه «مرجعیت دادن فنی به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با سبقه سیاسی این مرجع علیه فعالیت‌های صلح‌آمیز ایران» و «ساختار ضعیف چهارگانه حل و فصل اختلافات در نظام حقوقی برجام و ترکیب، آرا و نهایتاً احکام صادره» و وجود ضعف‌های مشابه، نتایج تلخ امروز را برای کشور به همراه داشته است، دولت و دستگاه سیاست خارجه باید در روابط سازمانی خود با آژانس و حتی اجرای تعهدات مندرج در برجام تصمیماتی مؤثرتر بگیرد و از مدارای بیش از حد با این سازمان شبه‌بین‌المللی صرف‌نظر کند.
