سرویس ایران جوان آنلاین: نزدیک به دو دهه است که حال دریاچه ارومیه مساعد نیست و به همین خاطر طرحها و برنامههای زیادی برای احیای دوباره آن در دستور کار قرار گرفته است. چند سال پیش و با توجه به مصرف حدود ۹۰ درصد منابع آبی حوضه آبریز دریاچه ارومیه در بخش کشاورزی، یکی از مهمترین راهکارها انجام اقدامات لازم در راستای کاهش مصرف آب در این بخش عنوان شد. بر همین اساس طرح احیای دریاچه ارومیه از طریق مشارکت جوامع محلی در استقرار کشاورزی پایدار و حفاظت از تنوع زیستی از سال ۱۳۹۳ و با همکاری دولت ژاپن، دفتر حفاظت از تالابها، سازمان حفاظت محیطزیست و سازمان جهاد کشاورزی به اجرا در آمد. با اینکه این پروژه بینالمللی برای یک دوره ۱۰ ساله برنامهریزی شده است ولی حالا با گذشت هفت سال هنوز اتفاق خاصی رخ نداده و هرچه هست، گزارشات و آمارهای شیرین مسئولانی است که تأثیری در کام تلخ دریاچه ندارد.
غفلتهای صورت گرفته در بخش کشاورزی، کاربرد روشهای سنتی، آبیاری غرقابی و تبدیل ۱۳۰ هزار هکتار از اراضی دیم در دو استان آذربایجانغربی و شرقی به اراضی آبی بعد از انقلاب از جمله عوامل مؤثر و منفی در خشکی دریاچه ارومیه به شمار میآید. اتفاقاتی که این دریاچه را تا پای مرگ هم برد و در این زمان بود که طرحهای مختلفی برای احیای دوباره آن ارائه شد.
در همین رابطه طرح احیای دریاچه ارومیه از طریق مشارکت جوامع محلی در استقرار کشاورزی پایدار و همکاری کشورهای دیگر یکی از مهمترین کارهایی بود که از سال ۱۳۹۳ در دستور کار قرار گرفت.
این پروژه که با همکاری و حمایت مالی دولت ژاپن، دفتر حفاظت از تالابها، سازمان حفاظت محیطزیست و سازمان جهاد کشاورزی اجرایی شد، در فاز اولش با تحت پوشش قرار دادن حدود ۳۰ هزار هکتار از اراضی ۱۳ هزار بهرهبردار در ۴۱ روستای واقع در استانهای آذربایجانغربی و شرقی آغاز به کار کرد.
همچنین در فاز دوم اجرایی، تعداد روستاها با ایجاد ۲۲ سایت جدید و ۱۲ روستای اقماری به ۷۵ روستا و با هدف کاهش مصرف آب و افزایش درآمد کشاورزان از طریق الگوسازی در زمینه مشارکت جوامع محلی در فرآیند احیای دریاچه با اندکی بازنگری در راهبردها افزایش یافت.
بعد از گذشت پنج سال و در سال ۹۸ و درست در چنین روزهایی اعلام شد ۸۰ هزار کشاورز در شهرستانهای مختلف آذربایجانغربی ضمن آشنایی با اصول کشاورزی پایدار، در طرح احیای دریاچه ارومیه مشارکت کردهاند.
در آن زمان مدیر هماهنگی ترویج سازمان جهادکشاورزی وقت استان با بیان اینکه طرح احیای دریاچه ارومیه از طریق مشارکت جوامع محلی در استقرار کشاورزی پایدار و حفاظت از تنوع زیستی با ابلاغ وزارت جهاد کشاورزی در ۸۳ روستای استان اجرا شدهاست، گفت: «در قالب این طرح، در مجموع ۵۰۰ دوره آموزشی برای کشاورزان برگزار شده که یکهزار و ۳۲۰ نفر نیز در این دورههای آموزشی شرکت کردهاند.
در مورد طرح استقرار کشاورزی پایدار و پروژه بینالمللی همکاری در احیای دریاچه ارومیه همین بس که بدانیم برای یک دوره ۱۰ ساله برنامهریزی شده است. پروژهای که سازمانها و ارگانهای مختلفی از جمله سازمان حفاظت محیطزیست و طرح ملی حفاظت از تالابهای ایران، وزارت نیرو، دانشگاههای صنعتی شریف، ارومیه و تبریز، سازمان جهاد کشاورزی، اداره کل حفاظت محیطزیست سه استان یاد شده، مدیریت جهاد کشاورزی شهرستانهای واقع در حوضه آبریز دریاچه ارومیه و شرکتهای فنی و مشاورهای کشاورزی به عنوان مجری، دستاندرکاران اجرای کشاورزی پایدار در اجرای آن مشارکت دارند.
با این تفاسیر، با اینکه هفت سال از اجرای طرح احیای دریاچه ارومیه از طریق مشارکت جوامع محلی در استقرار کشاورزی پایدار در کنار طرحها و برنامههای دیگر میگذرد و میلیاردها تومان بودجه به این امر اختصاص یافته، اما هنوز سایه خشکسالی بر سر دریاچه سنگینی میکند و معلوم نیست در سه سال آینده چه معجزهای رخ خواهد داد که به یکبار همه چیز را عوض کند.
برای یافتن علت این اتفاق هم نیاز نیست راه دوری برویم و همه چیز را میتوان در سوءمدیریتها جستوجو کرد. صحبتها و حرفها شیرین هستند، اما در عمل هیچ اتفاقی نمیافتد و مواخذه نشدن مدیران به خاطر هدر دادن وقت و بودجه و بیتالمال هم هیزمی است که آتش دل دریاچه را شعلهورتر کرده و بیش از پیش میسوزاند.
در همین راستا روز گذشته رئیس اداره ترویج و آموزش جهاد کشاورزی ارومیه با بیان اینکه طرح استقرار کشاورزی پایدار در سطح ۴۰ روستای استان با هدف کمک به احیای دریاچه ارومیه امسال اجرا میشود، همان حرفهای تکراری قبلی را عنوان کرده و گفت: «پروژه همکاری در احیای دریاچه ارومیه از طریق مشارکت جوامع محلی در استقرار کشاورزی پایدار که از برنامه عمران سازمان ملل متحد است از سال ۹۳ با حمایت مالی ژاپن در سه استان آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و کردستان در حال اجراست.»
رامین حمیدی گریزی به اقدامات قبلی زده و در مورد جزئیات این طرح توضیح داد: «تاکنون ۷ فاز از این طرح اجرایی شده است.»
این پروژه در استان آذربایجانغربی در فاز۷ امسال در چهار شهرستان ارومیه، نقده، مهاباد و میاندوآب در ۱۷ روستای جدید و ۲۳ روستا مربوط به فازهای قبل در قالب عقد قرارداد با ۲۳ شرکت فنی و مهندسی کشاورزی عملیاتی میشود.
این مسئول، هدف از اجرای این طرح را کاهش ۴۰ درصدی مصرف آب کشاورزی، کاهش ۳۰ درصدی سموم و کودهای شیمیایی، کاهش ۲۰ درصدی آلایندههای کشاورزی و افزایش حداقل ۲۰ درصدی درآمد کشاورزان عنوان کرد.
رئیس اداره ترویج و آموزش کشاورزی ارومیه با اشاره به اجرای طرح استقرار کشاورزی پایدار در سطح ۴۰ روستا این شهرستان گفت: «استفاده از ارقام زودرس، میانرس و مقاوم به شرایط کم آبی، اجرای سیستم آبیاری نوار تیپ، کشت غلات روی پشته و کوتاه کردن طول و عرض کرتها، کشت در دو ردیف، اجرای سیستم آبیاری شیاری و تشتکی، جایگزینی ارقام با درختان کم آببر و رعایت اصول باغبانی از جمله تکنیکهای به کار گرفته شده در این پروژه است.»
وی خاطرنشان کرد: «در این طرح بیش از ۶۵۰ مورد کارگاه آموزشی با مشارکت بیش از ۱۰ هزار بهرهبردار در موضوعات مختلف کشاورزی و ۴۰ نمایشگاه انتقال تجارب در روستاهای محل اجرا پروژه برگزار شده است. در این پروژه آخرین تکنیکهای کاهش مصرف آب جهت اجرا در سطح مزارع و باغات روستاهای هدف تدوین و به شرکتهای مجری پروژه ابلاغ و در نهایت توسط گروه پایش آب روند کاهش مصرف آب مورد بررسی قرار گرفته و بازخورد اجرای پروژه بررسی میشود.»