دولت امریکا دیروز برای بیش از دهمین بار هشدار داد که پنجره دیپلماسی با ایران در حال بسته شدن است تا تاکتیک «توپ در زمین ایران است» را همچنان فعال نگه دارد. هشدارهای پیدرپی، در حالی از کاخ سفید صادر میشود که واشنگتن میزبان وزیر خارجه رژیم صهیونیستی است تا دو طرف درباره «گزینههای جایگزین برجام» با همدیگر رایزنی کنند.
تهران روز سه شنبه اعلام کرد که جمعبندی مذاکرات وین تمام شده و امروز هم میزبان معاون کمیسیونر سیاست خارجی اتحادیه اروپاست؛ این یعنی اینکه مذاکرات در وین به زودی از سرگرفته خواهد شد. با این حال، «جان ساکی»، سخنگوی کاخ سفید در نشست خبری روز سهشنبه، ۲۰ مهرماه در جمع خبرنگاران مجدداً هشدار داد که پنجره دیپلماسی برای تعامل با ایران برای همیشه باز نخواهد بود.
این اولین باری نیست که امریکا اعلام میکند که مسیر دیپلماسی با ایران همیشگی نخواهد بود. پیش از این هم، «ند پرایس»، سخنگوی وزارت خارجه امریکا در چندین نوبت گفته بود که پیشنهاد مذاکره با ایران برای همیشه روی میز نخواهد بود. با آنکه دولت جو بایدن مدعی است قصد دارد از طریق مذاکرات وین، پایتخت اتریش، زمینههای لازم را برای بازگشت امریکا به توافق هستهای برجام فراهم کند، اما تاکنون شش دور مذاکره به دلیل اصرار واشنگتن بر حفظ برخی تحریمها و همچنین درخواستهای مرتبط با مسائل موشکی و منطقهای ایران از سوی واشنگتن به توافق منتهی نشده است. اصرار امریکا بر حفظ برخی تحریمهایی که دولت دونالد ترامپ اعمال کرد و دولت بایدن هم بر تداوم آنها اصرا دارد، وضعیتی شکننده به وجود آورده، ضمن اینکه دولت بایدن اعلام کرده نمیتواند هیچگونه ضمانتی درباره عدم خروج دوباره دولتهای بعدی امریکا از توافق بدهد و همین موضوع باعث شده مذاکرات در بنبست باقی بماند. «هادی محمدی»، کارشناس مسائل بینالملل معتقد است در صورتی که ایران بخواهد مذاکرات وین در ارتباط با احیای برجام را از سر گیرد، نیاز است دو موضوع لغو دائمی همه تحریمها و همچنین ارائه ضمانت حقوقی لازم از سوی دولت واشنگتن و سایر اعضای برجام در ارتباط عدم خروج از این توافق را تعیین تکلیف کند. این دو موضوع از مهمترین درخواستهای ایران بوده که تاکنون از سوی مقامات کشور نیز اعلام و بر آن تأکید شده است.
طرح «B» تلآویو
اعلام آمادگی سخنگوی کاخ سفید برای بازگشت به توافق هستهای وین همزمان با سفر یک هیئت سیاسی به سرپرستی وزیر خارجه رژیم صهیونیستی به واشنگتن صورت گرفته است. جنساکی در نشست خبری خود، دیدار روز دو شنبه «یائیر لاپید»، وزیرخارجه رژیم صهیونیستی با مقامات امریکایی را تأیید کرد و لاپید نیز در پیامی در صفحه شخصی خود در توئیتر به دیدار با «جیک سالیوان»، مشاور امنیت ملی دولت بایدن اشاره کرد و گفت: «در نخستین دیدارم در واشنگتن با جیک سالیوان دیدار داشتم. ما درباره چند موضوع امنیتی از جمله تهدید ایران صحبت کردیم.»
طی چند هفته گذشته همزمان با اعلام آمادگی ایران برای از سرگیری مذاکرات وین، مقامات رژیم صهیونیستی به تحرکات خود افزودهاند. آنها نگرانند که احیای برجام به تثبیت بیشتر موقعیت ایران در منطقه منجر شود؛ موضوعی باعش شده، طرحها و پیشنهادهایی برای جایگزینی برجام ارائه کنند. یائیر لاپید، وزیرخارجه کابینه نفتالی بنت با اشاره به دیدار خود با مقامات امنیت ملی امریکا گفته است: «من نگرانی اسرائیل درباره مسابقه ایران به سوی توانایی هستهای و اینکه ایران در حال رسیدن به آستانه هستهای است را به اشتراک گذاشتم و درباره ضرورت طرح جایگزین برای توافق هسته ایران صحبت کردیم.»
در حالی که مذاکرات صهیونیستها در واشنگتن در راستای طرحهای جایگزین برجام دنبال میشود، مقاماتی از اتحادیه اروپا نیز روز پنج شنبه در تهران راههای احیا و بازگشت به برجام را بررسی میکنند. در این ارتباط، «سعید خطیبزاده»، سخنگوی وزارت خارجه ایران روز سهشنبه، ۲۰ مهرماه اعلام کرد که «انریکو مورا»، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با هدف تلاش برای احیای گفتگوهای وین در مورد توافق هستهای، روز پنج شنبه در تهران خواهد بود. به نظر میرسد که برخلاف تحرکات دیپلماتیک در واشنگتن، اروپاییها با سفر به تهران تلاش خود را برای احیای برجام و جلوگیری از فروپاشی این توافق هستهای دوچندان کردهاند.
بی میلی امریکا برای بازگشت
طرفهای غربی و اروپایی پیدرپی میگویند برای بازگشت به توافق هستهای آمادهاند، اما سیگنالهای دیپلماتیک نشان میدهد که واشنگتن چندان هم نسبت به خروج از این توافق و یا جایگزینی آن با یک توافق دیگر بی میل نیست. سفر روزهای اخیر هیئت اسرائیلی به واشنگتن که در آن طرحهای توافق هستهای روی میز قرار گرفته، نشان میدهد دولت بایدن نیز چندان بیمیل نیست که زیر میز برجام بزند.
رقابتهای سنتی در واشنگتن میان تیم امنیت ملی و وزارت خارجه امریکا بر سر موضوعات سیاست خارجی این بار خود را در پیگیری پرونده هستهای ایران نشان داده و دیدار و گفتوگوی تیم سیاست خارجی تلآویو با مقامات امنیت ملی امریکا نشاندهنده گرایش مقامات امنیت ملی برای بهدست گرفتن پرونده هستهای ایران است. چند روز پیش، نشستی میان «ایال حولاتا»، مشاور امنیت داخلی رژیم صهیونیستی و جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید درباره برنامه هستهای ایران برگزار شده بود. شورای امنیت ملی امریکا به طور سنتی دیدگاههای افراطیتری در برخورد با موضوعات سیاست خارجی دارد. کمتر از یک ماه پیش نیز «آنتونی بلینکن» در جریان یک کنفرانس خبری در پایگاه نظامیان امریکایی در رامشتاینِ آلمان به این موضوع اذعان کرد که شاید واشنگتن در برخورد با بنبست مذاکرات با ایران ناگزیر شود که از تلاش برای به جریان انداختن توافق هستهای صرفنظر کند.