کد خبر: 1065931
تاریخ انتشار: ۲۷ مهر ۱۴۰۰ - ۱۲:۴۱
استاد برجسته نمایشنامه نویسی:
سومین جایزه سراسری نمایشنامه نویسی کمدی خندستان مجموعه گفتگوهایی را با اساتید برجسته عرصه نمایشنامه نویسی کشور ترتیب داده است. از جمله این گفتگوها، گفتگوی زنده اینستاگرامی معین الدین عشاقی با داریوش مودبیان است که با عنوان «نمایشنامه کمدی، ترجمه و تجربه» انجام شد.

نقش ترجمه آثار کمدی در پیشبرد روند فعالیت هنرمندان این عرصه که مودبیان در زمره آنها به شمار می رود، محور این گفتگو بود. وی درباره پیشینه تاریخی ترجمه آثار کمدی گفت: ابتدا باید تعریف درستی از مترجم داشته باشیم. باید بدانیم نمایشنامه کمدی گستره بسیار پهناوری دارد و در همه کشورهای جهان مطرح بوده است. در کشورهای شرقی کمدی همچنان می تواند یک تراژدی هم باشد چون برای انسان شرقی خط تمایز مشخصی بین این دو وجود ندارد. اما به گمان من دو دسته مترجم وجود دارند، یکی مترجم های سفارش گیرنده که هر متنی به آنها پیشنهاد می شود را به سرعت ترجمه می کنند و دیگری مترجم های گزیده کار؛ مترجم های گروه اول سهل انگارانه با متن برخورد می کنند ادعای همه چیزدانی دارند ولی مترجمان دسته دوم سختکوش، سختگیر و البته آرام هستند.

به گزارش سعید عرفان منش خبرنگار جوان انلاین اصفهان، داریوش مودبیان افزود: متون هم به دو دسته عام و خاص تقسیم می شوند. متون عام مانند متون روزنامه ای و متون ساده خبری که فراوان هستند، اما متون خاص که باید به دست گزیده کاران بیفتد شامل متون علمی، آموزشی و یا ادبی هنری هستند و ما در اینجا با ترجمه تخصصی روبرو هستیم.

این استاد برجسته نمایشنامه نویسی گفت: تئاتر و نمایشنامه در هر گونه ای که باشد جزو متون تخصصی هستند و باید به عنوان یک تخصص به ترجمه آنها نگاه کرد. این متون تخصصی تئاتر یک زبان مبدا دارند که زبان اصلی است و یک زبان مقصد که زبان مادری مترجم است. آشنایی تخصصی و عمیق نسبت به هر دو زبان برای مترجم لازم است و هنگامی که از تئاتر سخن می گوییم مترجم باید به شکل تخصصی زبان تئاتر را هم بداند. در اینجا زبان کمدی هم به عنوان تخصصی مجزا مدنظر است. وقتی متن کمدی برای ترجمه انتخاب شده مترجم قصد تالیف مجددی را دارد و باید واژه به واژه را مورد دقت و بررسی قرار دهد.

مترجم مجموعه ۱۳ جلدی «طنزآوران جهان» با بیان اینکه تئاتر دارای یک پیشینه ادبی و نمایشی است و باید مترجم متون آن در زمینه تئاتر و زمان شخصیت نمایش نیز تخصص داشته باشد، افزود: در بسیاری از زبان ها سطوحی وجود دارد و هر نویسنده ای برای خود زبانی را انتخاب کرده که مترجم باید با آن آشنا باشد.

به گفته مودبیان، در زبان فارسی نباید برای ترجمه شتابزده عمل کرد چون این زبان دارای سطوح مختلفی است و مترجم باید خود فردی طناز و کمدین باشد که طنز را می شناسد و به چیزی برسد که در زبان مبدا مدنظر بوده است.

سابقه نهضت ترجمه در ایران به 150 سال قبل بازمی گردد

وی با بیان اینکه نهضت ترجمه در ایران به ترجمه آثار نمایشی مولیر باز می گردد، گفت: میرزاحبیب اصفهانی حدود 150 سال قبل آثار مولیر را به فارسی برمی گرداند. مولیر به زبان فرانسه و ترکی آشنا بوده و بسیاری از آثار او برای اولین بار از ترکی به زبان فارسی ترجمه می شود. همچنین وقتی مدرسه دارالفنون در تهران تاسیس می شود و آموزگاران این مدرسه که اغلب فرانسوی بودند نظام آموزشی فرانسوی را در این مدرسه آموزش می دادند، روی متون ادبی فرانسه کار می کردند و یک سالن تئاتر هم برای اجرای نمایش های کوتاه از مولیر داشتند. بنابراین تاسیس دارالفنون نخستین حرکت به سوی ترجمه بوده است که منجر به ترجمه رمان های مردم پسند می شود.

طنز ابزاری برای بیان انتقادات به نابسامانی هاست

نویسنده نمایشنامه «قرارداد با مرگ» درباره دلایل انتخاب برخی از متون برای ترجمه افزود: نخستین دلیل این است که جانمایه اثر مترجم را جذب کند. همچنین مترجم باید ببیند این متن چقدر در محیط پیرامون او تعمیم پیدا می کند. در کمدی لایه ای برای انتقال هست و مترجم هم حرفی برای گفتن دارد و به محیط اطرافش معترض است اما می خواهد با زبان طنز به آن بپردازد. پس متنی را انتخاب می کند که محتوای آن قابل تعمیم به محیط اطرافش باشد. گویی شخصیت های این متن در اطراف مترجم زندگی می کنند. پس مترجم از این متن تریبونی برای بیان اعتراضش می سازد.

مودبیان درباره آثاری که خود دست به ترجمه آنها زده است، اظهار داشت: این آثار که مورد انتخاب من بوده اند هر کدام نکات جدیدی را برای فضای امروز دارند. چون زبان کمدی به زبان کوچه و بازار نزدیک است. این سوالی است که بسیاری از جوانان از من می پرسند که به زبان محاوره ترجمه کنند یا زبان رسمی و کتابت؟ من می گویم بستگی دارد چه متن و چه نویسنده ای و چه هدفی مدنظر شما باشد. شما باید به جانمایه اثر وفادار باشید و اصالت آن را نگهدارید.

وی در پاسخ به اینکه مترجم خوب چه ویژگی هایی دارد، به برخی از مترجمان بزرگ نهضت ترجمه در ایران اشاره کرد و گفت: محمدعلی فروغی در زبان فرانسه یک ادیب است، چنانکه میرزاحبیب اصفهانی به فرانسه شعر می سراید و در نخستین کنگره اروپا شرکت می کند. از سوی دیگر میرزاحبیب زبان فارسی و دری را به خوبی می دانسته و برای نگاشتن نخستین دستور زبان فارسی مثال های فراوانی از گلستان، مثنوی معنوی و شاهنامه آورده است. آن هم در زمانی که این نسخه ها به سادگی به دست افراد نمی رسیده است. اما امروزه زیربنای ادبیات ما برای ترجمه در دسترس است و گنجینه ای به عنوان لغتنامه دهخدا داریم که بسیار کمک رسان است. پس مترجم باید مجموعه از واژگان را بشناسد.

مودبیان وجه دوم این ساختار را دستور زبان دانست و افزود: مترجم باید بداند واژه ها چگونه در کنار هم قرار می گیرند. باید انسان ظریف و نکته بینی باشد و واژه ها را با ظرافت و به دور از شتابزدگی در کنار هم قرار دهد. سپس این زمینه را گسترده کرده و به شرایط و محیط امروز تعمیم دهد.

 

نظر شما
جوان آنلاين از انتشار هر گونه پيام حاوي تهمت، افترا، اظهارات غير مرتبط ، فحش، ناسزا و... معذور است
تعداد کارکتر های مجاز ( 200 )
پربازدید ها
پیشنهاد سردبیر