بررسی شرایط مدیریت منابع آب بیانگر شرایط بسیار نامناسبی است که ۲۰ درصد شهرهای کشور را به شرایط تنش آبی برده است.
به گزارش فارس، شرایط آب کشور در حال حاضر تحت تأثیر نبود حکمرانی مؤثر و همچنین خشکسالیهای به وجود آمده با بحران دست و پنجه نرم میکند. با توجه به ارزش محدود آب در زندگی کنونی مردم، توجه به این موضوع هیچ تطبیقی با وضعیت موجود ندارد و نوعی بیتوجهی نسبت به این مسئله مهم در بین متولیان این مسئله و مشترکان دیده میشود.
۳۰۴ شهر کشور در وضعیت تنش آبی
در حال حاضر از مجموع هزار و ۳۶۸ شهر کشور، ۱۰۱ شهر از منظر تنش آبی در وضعیت قرمز قرار دارند، ۶۴ شهر در وضعیت نارنجی هستند و ۱۳۹ شهر نیز حضور در وضعیت زرد تنش آبی را تجربه کنند. بر مبنای همین آمار در شرایط فعلی مراکز استان و برخی از شهرهای مهم کشور نظیر اصفهان، خرمشهر، آبادان، اهواز، زاهدان، مشهد، همدان، کرمانشاه، سنندج و کرمان در وضعیت تنش آبی به معنای ناترازی عرضه و تقاضای آب مواجه هستند.
کسری آب زیرزمینی معادل آب مورد نیاز ۹۰ میلیون نفر در طول ۲۰ سال
بررسی دقیق منابع تأمین آب مشترکان بیانگر این مسئله است که این آب به طور عمد از دو منبع آبهای سطحی و آبهای زیرزمینی تأمین میشود. از این رو بررسی وضعیت آب زیرزمینی کشور بیانگر آن است که کسری تجمعی مخازن آب زیرزمینی در حال حاضر به ۱۳۰ میلیارد مترمکعب رسیده است. برای گرفتن حس از میزان عدد افت تجمعی مخازن بهتر است بدانیم، این حجم از آب معادل تأمین منابع شرب نزدیک به ۹۰ میلیون نفر به مدت ۲۰ سال است. به عبارت دیگر، متوسط افت تراز تجمعی ۵۰ ساله سفرههای آب زیرزمینی کشور به ۲۵ متر میرسد و این افت تراز به طور متوسط هر سال بیش از ۵/۰ متر برآورد میشود.
سدهای کشور چقدر آب دارند؟
علاوه بر منابع آبی زیرزمینی، منابع آب سطحی نیز تحت تأثیر خشکسالی شرایط مناسبی ندارند و کاهش محسوس ورودی آب سدهای کشور ذخیره سدهای ایران را به محدود بحران نزدیک کرده است. بر همین اساس بررسی اطلاعات برخی از سدهای کشور که در تأمین آب شرب نقش دارند، بیانگر شرایط بسیار اسفباری است. برای مثال چهار سد دوستی، چاه نیمه ۴، استقلال و شمیل و نیان در سال آبی جاری نسبت به سال آبی گذشته با کاهش بیش از ۹۰ درصدی مواجه شدهاند. از سوی دیگر سد زایندهرود به عنوان یکی از مهمترین منابع تأمینکننده آب در مرکز کشور در سال آبی جاری ۵۰ درصد کمتر از سال آبی گذشته ورودی آب داشته است.
همین مسئله در کنار الگوهای نامناسب برداشت آب با توجه به خشکسالی زمینه تخلیه قابل توجه حجم این سدها را فراهم کرده است. در همین راستا ۱۷ سد کشور که در تأمین آب شرب نقش دارند، با مسئله تخلیه بیشتر از ۵۰ درصدی مواجه هستند و بیش از نیمی از مخازن این سدها تخلیه شده است. بر همین اساس، سد زاینده رود با تخلیه بیشتر از ۸۲ درصدی مخزن مواجه شده و سد سفیدرود نیز ۸۷ درصد از ظرفیت خود را خالی میبیند.
همچنین سد لتیان به عنوان یکی از مهمترین سدهای تأمینکننده آب شرب پایتخت با ظرفیت مخزن خالی ۵۶ درصدی مواجه شده است.
نکته قابل توجه در تعیین ظرفیت سد مسئله حجم مرده است که کمتر به آن پرداخت میشود، به عبارت دیگر بخش قبل توجهی از حجم آب پشت سد به دلایل فنی قابل تخلیه نیست. این یعنی حجم باقیمانده موجود به معنای میزان استفاده آب نیست و چه بسا سدی نزدیک به ۵۰ درصد ظرفیت آب داشته باشد، اما این آب به دلایل متعدد قابل استفاده نباشد. با توجه به شرایط ذکر شده پیرامون وضعیت منابع آبی سطحی و زیرزمینی کشور، موقعیت کنونی منابع آب کشور به شدت پیچیده شده و حتی ممکن است تأمین آب شرب مردم نیز با مشکلات قابل توجهی مواجه شود.