وقتی ۴۰ درصد اشتغال کشور متعلق به بخش غیررسمی اقتصاد است میتوان متوجه شد دهها هزار میلیارد تومان منابعی که میتواند در قالب مالیات به خزانه دولت واریز و صندوقهای بیمهای، چون تأمین اجتماعی و بازنشستگی نیز از این گردش مالی منتفع شوند، به باد میرود، از این رو انتظار این است که پروژه بزرگ رسمیسازی اقتصاد غیررسمی و زیرزمینی ایران کلید بخورد تا خزانه دولت و همچنین صندوقهای بازنشستگی تراز شود.
عایدی خزانه دولت و همچنین صندوقهای بازنشستگی از گردش مالی فعالیتهای اقتصادی ایران و تولید ناخالص داخلی بسیار اندک است، این در حالی است که تقریباً ۴۰ تا ۵۰ درصد اقتصاد ایران به شکل خاکستری فعالیت میکند از این رو مالیات یا پرداختی به صندوقهای بیمهای، چون بازنشستگی و تأمین اجتماعی نیز انجام نمیگیرد. به اعتقاد کارشناسان اقتصادی رسمیسازی اقتصاد غیررسمی ایران خود یک پروژه بسیار بزرگ است که اگر عملیاتی شود به خودی خود ناترازی دخل و خرج دولت و صندوقهای بیمهای از بین میرود. از سوی دیگر از آنجایی که سهم اقتصاد غیررسمی از اقتصاد ایران بسیار قابل ملاحظه است همین رویداد موجب شده گا هاً فعالان اقتصاد رسمی اثر سوء بر اقتصاد رسمی بگذارند، بهطور نمونه بررسی جریان پرداخت رشوههای قابل ملاحظه در حوزه اقتصادی نشان میدهد که ریشه این پرداختهای به فعالیتهای غیررسمی در اقتصاد ایران بازمیگردد از این رو شناسایی فعالیتهای غیررسمی بسیار مهم است.
بررسی وضعیت اشتغال به تفکیک بخش و اشتغال در سال ١٣٩٩ نشان میدهد ۱/۹۹ درصد از جمعیت شاغل دارای اشتغال رسمی در بخش رسمی فعالیت میکنند این در حالی است که ٦٦ درصد جمعیت شاغل دارای اشتغال غیررسمی در بخش غیررسمی فعالیت میکنند.
نتایج بخش اشتغال رسمی و غیررسمی تهیه شده توسط مرکز آمار در سال ١٣٩٩ نشان میدهد ۹/۵۹ درصد جمعیت شاغل ١٥ ساله و بیشتر در سال ١٣٩٩ در «بخش رسمی» فعالیت میکنند. بررسی تغییرات سهم اشتغال بخشی حاکی از آن است که این سهم در مقایسه با سال قبل (١٣٩٨) ۸/۰ درصد افزایش یافته است. شایان ذکر است طبق آخرین آمارهای موجود، این سهم در برخی کشورهای در حال توسعه از جمله ترکیه و برزیل به ترتیب ۱/۷۱ درصد و ٦٧ درصد و در کشورهایی نظیر مصر و اندونزی به ترتیب ۹/۳۶ درصد و ۳/۴۸ درصد بوده است. جمعیت شاغل بخش رسمی ١٥ ساله و بیشتر در سال ١٣٩٩، برابر با ١٣ میلیون و ۹۴۰ هزار نفر بوده که نسبت به سال قبل حدود ٣٩٧ هزار نفر کاهش یافته است. این نتایج حاکی از آن است که در سال ١٣٩٩، ۸/۷۱ درصد از جمعیت شاغل بخش خدمات، ۷/۵۴ درصد از جمعیت شاغل بخش صنعت و ۴/۳۶ درصد از جمعیت شاغل بخش کشاورزی در بخش رسمی فعالیت میکنند.
بررسی خبرگزاری تسنیم نشان میدهد ۴۲ درصد از جمعیت شاغل افراد ١٥ ساله و بیشتر دارای «اشتغال رسمی» بودهاند. بررسی روند تغییرات وضعیت اشتغال حاکی از آن است که این سهم در مقایسه با سال قبل (١٣٩٨) ۳/۱ درصد افزایش یافته است. شایان ذکر است طبق آخرین آمارهای موجود، این سهم در برخی کشورهای در حال توسعه از جمله ترکیه و برزیل به ترتیب ۶/۶۸ درصد و ۹/۵۲ درصد و در کشورهایی نظیر مصر و اندونزی به ترتیب ۴/۳۵ درصد و ۶/۱۹ درصد بوده است.
بررسی سهم جمعیت شاغل ١٥ ساله و بیشتر در سال ١٣٩٩ نشان میدهد که ۸/۴۳ درصد جمعیت شاغل باسواد، دارای اشتغال رسمی هستند در حالی که ۸/۱۵ درصد جمعیت شاغل بیسواد دارای اشتغال رسمی میباشند.