با نزدیک شدن به یکصد سالگی جمهوری ترکیه با آغاز سال ۲۰۲۲، بحرانهای چشمگیر و قابل توجهی این کشور را دربر گرفته است. طی دو دهه گذشته، سران این کشور با چالشهای جدی و مهمی روبهرو بودهاند که آخرین آن، تلاش گروههای مخالف با دولت اردوغان برای برگزاری انتخابات زودهنگام است؛ آنها میکوشند از این رهگذر نظام ترکیه به رهبری رجب طیب اردوغان را سرنگون ساخته و اینگونه تبلیغ میکنند که علت اصلی بحران اقتصادی کنونی که ترکیه از آن رنج میبرد، ناکارآمدی نظام حاکم است.
از سوی دیگر اردوغان نیز در تلاش است با آسودگی از صد سالگی جمهوری ترکیه عبور کرده و افق نوینی برای این سرزمین ترسیم کند. او میکوشد وضعیت منطقهای ترکیه را بهبود بخشیده و به ویژه در خصوص آبهای مدیترانه و حق ترکیه از آن بر اساس معاهده لوزان، شرایط را طوری تغییر دهد که به سود ترکیه تمام شود.
مخالفان دولت اردوغان نیز با تلاش بسیار درصددند بر دولت فشار آورده و دولت ترکیه را به برگزاری انتخابات زودهنگام پیش از رسیدن موعد آن (سال ۲۰۲۳) سوق دهند. به طور نمونه، خانم مرال آکشنر رئیس حزب «خیر» ترکیه در سخنانی تند گفت که احزاب مخالف با دولت ترکیه، نظامی را که اردوغان تأسیس کرده، سرنگون خواهند ساخت. حزب ملت جمهوری ترکیه به رهبری کمال اوغلو نیز که از احزاب مهم مخالف با دولت کنونی است، از راه تبلیغات و تفاهمات داخلی این کشور درصدد است بر حزب عدالت و توسعه فشار آورده و آن را به برگزاری انتخابات زودهنگام قانع سازد.
آیا مصلحت احزاب مخالف با دولت ترکیه در برگزاری انتخابات زودهنگام است؟
واقعیت این است احزاب ترکیه برای این کار آمادگی کافی ندارند چراکه از منظر ایدئولوژی و اندیشه سیاسی با یکدیگر اختلافات بسیار دارند و به توافق رسیدن احزاب قومیتگرا، اسلامگرا و لائیک در ترکیه سخت و دشوار به نظر میرسد. آنچه روشن است این که احزاب مخالف با عنوان کردن انتخابات زودهنگام در تلاشند از محبوبیت اردوغان و نظام ترکیه بکاهند و از این رو دائم مسائل اقتصادی ترکیه، تورم، بالا رفتن قیمتها و دیگر مشکلات اقتصادی را طرح میکنند بلکه بتوانند از اقبال مردم به حزب حاکم در انتخابات سال آینده بکاهند و به تغییر نظام کنونی این کشور اقدام کنند.
ولی آیا نظام ترکیه این انتخابات زودهنگام را برای برونرفت از مشکلات کنونی خواهد پذیرفت؟
اگرچه در طبیعت سیاسی، هر چیزی قابل تغییر است و امکان این احتمال نیز وارد خواهد بود، اما احتمال اینکه حزب حاکم این خواسته را نپذیرد، بیشتر است چراکه اولاً احزاب مخالف سازوکارهای قانونی لازم را در اختیار ندارند که برگزاری انتخابات زودهنگام را به دولت تحمیل کنند و اغلب کرسیهای پارلمان را در اختیار ندارند. احزاب مخالف کمتر از ۲۵۰ نماینده در پارلمان ترکیه دارند، در حالی که این تصمیم (برگزاری انتخابات پیش از موعد) به موافقت ۳۶۰ نماینده نیاز دارد.
نکته دیگر نظرسنجیهای جدیدی است که به تازگی انجام شده، طی آن، محبوبیت حزب عدالت و توسعه افزایش یافته و به بیش از ۳۹ درصد رسیده است. این در حالی است که حزب مخالف جمهوری، تنها به ۲۴ درصد رسیده و حزب جنبش قومیتگرا نیز حدود ۱۰ درصد را به خود اختصاص داده است. در این نظرسنجی، حدود ۳۰ درصد از پاسخگویان گفتهاند سیاستمداری که همچنان او را بر دیگران ترجیح میدهند، رئیسجمهور این کشور اردوغان است.
نکته دیگر نیز اصرار اردوغان برای به پایان رساندن برنامههای اقتصادی دولت با وجود همه مخالفتهاست. اردوغان تسلیم فشارها نشده و به نظر میرسد ایستادگی وی در این رویارویی به مراتب آسانتر از ایستادگیاش در برابر تلاش برای کودتا در این کشور چند سال گذشته است که آن را نیز با موفقیت پشت سر نهاد.
میتوان نتیجه گرفت برگزاری انتخابات پیش از موعد در ترکیه بعید به نظر میرسد و احزاب مخالف که حق ورود به صحنه رقابت با حزب حاکم را دارند، میکوشند از این رهگذر محبوبیت و مردمی بودن حزب حاکم و شخص اردوغان را کاسته و از راه طرح این خواسته، بر دولت حاکم فشار وارد آورند.
منبع: القدس العربی، ۹/۱/۲۰۲۲