به گفته فعالان بازار سرمايه، عرضه خرما در بورس كالا نظام قيمت‌گذاري اين محصول را براساس منطق عرضه و تقاضا شكل مي‌داد و شفافيت را براي اين محصول به ارمغان مي‌آورد، اما با وجود گذشت يكسال از پذيرش دومين انبار خرما در بورس كالا ديگر پذيرشي در اين حوزه صورت نگرفت و گواهي سپرده كالايي خرما متوقف شد.
27 دي ماه سالروز پذيرش دومين انبار رطب مضافتي با نماد معاملاتي «رطب ۰۰۰۲پ۰۲» در بورس كالا بود. نخستين انبار رطب مضافتي نيز در روز ۱۰ دي سال گذشته بازگشايي شده بود.
كنار رفتن واسطه‌ها با امكان فروش مستقيم از مزيت‌هاي گواهي سپرده خرما
كارشناس حوزه بورس كالا گفت: ايران با توليد ۱۵درصد از خرماي جهان دومين توليدكننده اين محصول در دنيا محسوب مي‌شود. علاوه بر ميزان توليد بيشترين تنوع محصول خرما در ايران وجود دارد. به گفته بيات‌منش كشف نرخ شفاف و عادلانه، كمك به ايجاد بازاري منسجم، استاندارد‌سازي محصول در بلندمدت، كنار رفتن واسطه‌ها با امكان فروش مستقيم محصول كشاورز در بورس و تبديل شدن ايران به مرجع قيمت خرما در منطقه و حتي دنيا با توجه به حجم توليد مطلوب، از جمله مزاياي ورود خرما به بورس كالاست. فرآيند عرضه خرما در بستر گواهي سپرده كالايي به اين صورت بود كه پس از پذيرش انبار، كشاورزان مي‌توانستند محصول خود كه با استاندارد‌هاي تعيين شده از سوي بورس كالا منطبق است، به انبار بسپارند؛ در اين مرحله يك قبض انبار به نام كشاورز صادر مي‌شد كه اين قبض در حكم گواهي سپرده كالايي بوده و امكان معامله آن به صورت مستقيم به دست كشاورز در بستر آنلاين يا كارگزاران در بازار گواهي سپرده بورس كالا، وجود داشته است.
سود اصلي خرما در جيب دلال‌ها!
تحليلگر بازار سرمايه گفت: ساختار خرما با ساير محصولات گواهي سپرده‌اي حوزه كشاورزي متفاوت است. خرما در ماه‌هاي مرداد، شهريور و مهر برداشت مي‌شود. اكثر كشاورزان خرماي خود را بعد از برداشت يا حتي روي نخل به عده‌اي خاص مي‌فروشند در نهايت اين دلال‌ها و واسطه‌ها هستند كه سود اصلي را مي‌برند و خرما به دست مصرف‌كننده نهايي با قيمت غير واقعي مي‌رسد.
به گفته كوروش آسايش، دو انبار در سال گذشته در بورس كالا پذيرش شد، اما به دلايل مختلف روند عرضه آن بعد از يكسال متوقف شد. يكي از اين دلايل شرايط خاص نگهداري خرما در انبار‌ها و دماي ويژه نگهداري آن و نكته بعد داشتن تاريخ انقضاي مشخصي براي خرماست.
اين كارشناس بازار سرمايه گفت: پراكندگي و عدم آشنايي كافي كشاورزان و فعالان بازار خرما با بورس كالا از ديگر دلايلي است كه سبب عدم استقبال آنها از بورس كالا شد. هزينه انبار داري خرما نيز زياد است، البته فرآيند پذيرش انبار نيز تا حدودي زمانبر بوده و نيازمند ضمانت‌هاي سنگين براي پذيرش است. بايد بيشتر در بحث فرهنگسازي تلاش كرد و حداكثر سهولت را براي پذيرش انبار‌ها فراهم ساخت. كارشناسان معتقدند، امكان ادامه گواهي سپرده خرما وجود دارد، اما به شرط اينكه بازيگران بازار ترغيب شوند كه همكاري لازم را با بورس كالا براي راه‌اندازي معاملات داشته باشند. زيرساخت‌هاي لازم در بورس كالا آماده و فراهم است تا هر زمان كه فعالان بازار خرما بخواهند خرما به بورس كالا بازگردد.
آگاهسازي كشاورزان و فعالان بزرگ حوزه خرما از مزيت‌هاي عرضه در بورس كالاست. همچنين تسهيل و كاهش هزينه‌هاي پذيرش و انبارداري مي‌تواند سبب بازگشت خرما به بورس كالا شود و زماني كه خرما به بورس كالا برگردد علاوه بر شفافيت آماري مي‌توان براي بلند مدت براي اين محصول برنامه‌ريزي كرد.
