شاید واقعیت رویدادهای اوکراین، حرکت به سمت جنگ نباشد، ولی اطلاعات حاکی از قرار گرفتن طرفین در جاده رویارویی است. معاون وزیر خارجه روسیه با یک تهدید تلویحی گفته که ناتو خوب میداند اگر تضمینهای امنیتی مدنظر مسکو را رد کند، چه اتفاقی خواهد افتاد. نیویورکتایمز هم از شروع تخلیه سفارت روسیه در کییف صحبت کرده، ولی معاون وزیر خارجه روسیه، اتهامات را درباره آماده شدن برای جنگ رد کرده و گفته که اطلاعاتی که امریکاییها درباره آماده شدن منتشر میکنند، جعلی است.
به گزارش «جوان»، روسیه و غرب لفظاً میگویند که دنبال جنگ نیستند، ولی هر دو طرف، با یک سری تحرکات، قصد دارند طرف مقابل را متقاعد کنند که قصدشان برای رویارویی جدی است. این یعنی همان بازی لبه پرتگاه (Brinkmanship) که روسیه برای متقاعد کردن ناتو و امریکا به ارائه تضمین امنیتی راه انداخته و امریکاییها هم با بزرگ کردن تهدید مسکو بر سر اوکراین، روند نزدیکی اروپاییان به روسیه را به خصوص در زمینه انرژی، مختل میکنند. بازی لبه پرتگاه، یک تکنیک مذاکراتی است که در آن هر کدام از طرفین با نمایش بازی «مرد دیوانه» در مسیری تهاجمی، سعی میکند از طرف مقابل امتیاز بگیرد، چیزی که طی سه ماه گذشته در مناسبات روسیه و ناتو جریان داشته است. ابتدا امریکاییها گزارشهایی درباره حضور نیروهای روس در مرزهای اوکراین منتشر کردند و بعد این بحث مطرح شد که اوکراین برای ایجاد بازدارندگی، عضو ناتو شود.
تخلیه سفارت روسیه
طی چند روز اخیر گارد تهاجمی دو طرف همچنان ادامه پیدا کرده، بهطوری که حالا سناریوهای جنگی در سایه شکست احتمالی بازی لبه پرتگاه مطرح میشود. الکساندر گروشنکو، معاون وزیر امور خارجه روسیه دو شنبه در مصاحبه با روزنامه کومرسانت گفت که ناتو به خوبی میداند که اگر تضمینهای امنیتی مدنظر روسیه را رد کند، ممکن است روسیه چه تدابیر فنی – نظامیای اتخاذ کند. گروشنکو گفت: «ما هیچکس را تهدید نمیکنیم. ما هشدار میدهیم. موضع ما کاملاً شفاف و قابلپیشبینی است. ما کاملاً آشکار آن را بیان کردهایم و اکنون منتظر یک واکنش صادقانه مشابه هستیم. ناتو به خوبی میداند که روسیه ممکن است چه تدابیر فنی - نظامیای در پیش بگیرد. ما احتمالات خود را پنهان نمیکنیم و بسیار شفاف عمل میکنیم.» در حالی که صحبتهای این مقام روس، حاوی یک تهدید ضمنی است، ظاهراً روسها سعی دارند طرف مقابل را متقاعد کنند که درباره گسترش ناتو به روسیه تضمین امنیتی بدهد. براساس گزارش اسپوتنیک، وزارت خارجه روسیه دو پیشنویس توافقنامه روسیه را درباره تضمینهای امنیتی برای ایالات متحده و ناتو منتشر کرد. یکی دریافت تضمین از ناتوست که دیگر به سمت شرق پیشروی نداشته باشد و درخواست عضویت اوکراین در این ائتلاف نظامی را هم نپذیرد و دوم هم اینکه روسیه خواستار ممنوعیت استقرار تسلیحات تهاجمی مهم شامل تسلیحات هستهای است. همزمان دیروز نیویورکتایمز گزارشی منتشر کرد که نشان میدهد روسها در حال تخلیه سفارت خود در مسکو هستند؛ حرکتی که میتواند نشاندهنده نزدیک شدن طرفین به رویارویی باشد. به نوشته، نیویورکتایمز، روز پنجم ژانویه، ۱۸ نفر که عمدتاً کودکان و زنان دیپلماتهای روس بودند، با اتوبوس به مسکو انتقال داده شدند و ۳۰ نفر دیگر نیز طی چند روز بعد از آن از سفارت تخلیه شدهاند و به دیپلماتهای دو کنسولگری دیگر روسیه نیز گفته شده که برای ترک اوکراین آماده شوند. در حالی که نیویورکتایمز این گزارشها را از قول مقامهای امنیتی در اوکراین فاش کرده، مقامهای روس با وجود گارد تهاجمی گفتهاند اطلاعاتی که طرفهای غربی درباره رویکرد تهاجمی روسیه منتشر میکنند، جعلی است. «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه روز دو شنبه گفت که امریکا از مجموعهای اطلاعات کاملاً نادرست درباره اقدام تحریک آمیز ادعایی روسیه برای توجیه چیزی که حمله روسیه به اوکراین نامیده میشود، استفاده میکند. وی که در یک کنفرانس خبری صحبت میکرد، گفت: «اجازه دهید اتهام مقامهای امریکایی را درباره آماده شدن روسیه برای حمله به اوکراین فراموش نکنیم، به طور مثال، اطلاعات کاملاً غلطی را منتشر کردهاند که ما در حال آمادهسازی اقدام تحریک آمیز هستیم تا به جمعیت روس زبان در دونباس حمله شود تا بدین ترتیب دستاویزی برای حمله به اوکراین به دست بیاوریم.»
منفعت امریکا از تنش
در مقابل، امریکا و طرفهای غربی نیز میکوشند چهرهای تهاجمی از خود به نمایش بگذارند، هرچند آنها نیز میگویند که اولویت اصلی پایبند ماندن به مسیر دیپلماسی است. بنوالاس وزیر دفاع انگلیس از عرضه تسلیحات ضدتانک به اوکراین خبر داده و کانادا هم واحد نیروهای ویژه خود را در این کشور مستقر کرده است. «جیک سالیوان» مشاور امنیت ملی امریکا روز یک شنبه هشدار داد در صورتی که روسیه به اوکراین حمله کند با «پیامدهای اقتصادی شدیدی» از سوی امریکا و متحدان غربی مواجه خواهد شد. در حالی که «ویکتوریا نولاند» معاون وزیر امور خارجه امریکا اوایل هفته گفته بود در صورتی که روسیه تصمیم به حمله به اوکراین بگیرد، امریکا ۱۸ سناریو آماده کرده، سالیوان در گفتگو با سیبیاس گفته است: «ما برای هر دو مسیر آمادهایم. در صورتی که روسیه بخواهد در مسیر دیپلماسی به پیش رود، ما به همراه شرکا و متحدان قطعاً آماده خواهیم بود. اگر روسیه بخواهد در مسیر حمله و تشدید تنش گام بردارد، ما برای آن هم آمادهایم که شامل پاسخی قوی است که به موقعیت راهبردی آنها آسیب خواهد زد.» برخی ناظران میگویند امریکا از تشدید تنش در اوکراین استفاده میکند تا مسیر نزدیکی اروپاییان به روسیه را به خصوص در حوزه انرژی مختل کند.
با این حال، دیگران هشدار میدهند که ممکن است گارد تهاجمی دو طرف برای امتیاز گرفتن از طرف مقابل، منجر به رویارویی شود. الکس کوزون، استراتژیست سیاسی در گفتگو با گاردین هرچند بازی «لبه پرتگاه» پوتین را رد نکرده، ولی میگوید: «ما متقاعد شدهایم که اتفاقی خواهد افتاد.»او میگوید: «پوتین به اوکراین نیاز دارد. تلاش برای تسخیر آن اجتنابناپذیر است. ما تا پایان خواهیم جنگید.»