روسیه اواخر تابستان ۹۴ قدم به میدان حضور نظامی در جنگ سوریه گذاشت. همان زمان خبر‌هایی از تلاش ایران (همراه با درخواست دولت سوریه) برای همراه کردن روس‌ها با خود در نبرد سوریه به گوش می‌رسید. این تلاش‌ها قریب به اتفاق از مسیر مقامات نظامی ایران انجام می‌گرفت. سه ماه بعد، پوتین در تهران بود و دیدار‌های او، خصوصا دیدار با آیت‌الله خامنه‌ای بازتاب بین‌المللی یافت. نزدیک به یک سال بعد، در میانه تابستان ۹۵ روس‌ها برای کمک به جبهه ضدتروریستی جنگ سوریه که با لیدری غیررسمی ایران در جریان بود، از پایگاه نظامی نوژه همدان استفاده کردند. این استفاده برای کوتاه کردن مسیر حمله هواپیما‌های روسی به گروه‌های تروریستی حاضر در سوریه صورت گرفت. بمب‌افکن دوربرد TU-۲۳ M ۳ و جنگنده‌های SU-۳۴، پرنده‌هایی بودند که از همدان به سوی حلب، ادلب و دیرالزور پرواز کرده، اهداف داعش و النصره را هدف قرار داده و جبهه سوریه و متحدانش را تقویت کردند.
تا پیش از آن، روسیه بار‌ها در جلسات تصمیم‌گیری سیاسی، از موضع سوریه دفاع و قطعنامه‌ها علیه سوریه را وتو کرده بود و پاسخ تندروی‌های اردوغان را داده و با عدم حضور بشار اسد در مذاکرات مربوط به سوریه مخالفت کرده بود. اما ورود روسیه به جنگ سوریه، در قالب نیروی هوایی و همکاری با ایران که نیروی زمینی را راهبری می‌کرد، اتفاقی تازه و همکاری مشترک ایران و روسیه در ماجرای پرواز جنگنده‌های روسی از پایگاه نوژه همدان، اتفاقی تازه‌تر بود.
این اتفاق جدی‌ترین نشانه اراده دو کشور برای توسعه روابط بود که هراس بسیاری را برای رقبای بین‌المللی دو طرف ایجاد کرد. می‌توان گفت جنگ سوریه، روابط ایران و روسیه را وارد مرحله‌ای جدید از توسعه و تعمیق کرد که دیگر بازگشت آن به قبل بعید به نظر می‌رسد. کیفیت و کمیت رابطه ایران و روسیه با اتحاد در موضوع سوریه، به گونه‌ای که سخت قابل پیش‌بینی بود، ارتقا یافت و پایه‌هایی از اعتماد را پی ریزی کرد. مبارزه مشترک با تروریسم، دو کشوری را که در گذشته‌های دور روابط متوازن و دوستانه نداشتند، در جایگاهی جدید قرار داده بود.
طی همان سال‌هایی که همکاری سیاسی- نظامی ایران در سوریه در جریان بود، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه سه بار به ایران آمد و هر بار با آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب دیدار کرد؛ دیدار‌هایی مثبت، صمیمانه و البته جدی. حالا برای جهان اندک اندک این گزاره تثبیت می‌شد که ایرانیان و روس‌ها وارد فصل جدیدی از دیپلماسی دو‌جانبه میان خود شده‌اند که می‌تواند آرایشی متفاوت برای دیپلماسی جهانی و مقابل امریکا ترتیب دهد.
ایران و روسیه می‌خواهند روابط دو‌جانبه گسترش و تعمیق یابد. این اراده گرچه در دهه اخیر پررنگ‌تر شده، اما وجه اصلی آن همکاری‌های نظامی و سیاسی در خارج از قوه مجریه ایران بود. ایران گرچه توانست از میانه جنگ سوریه، روسیه را به عنوان متحدی قوی با خود همراه سازد، اما نتوانست از این همراهی سیاسی و نظامی، میوه اقتصادی بچیند. دلیل هم اراده معکوس دولت وقت ایران بود. اراده‌ای که بر گسترش روابط با روسیه استوار نبود و قبله آمال را در بستن با کدخدا می‌دید، تا جایی که وقتی دلخواه کدخدا عدم گسترش روابط ایران و روسیه به عنوان دو رقیب کدخداست، بر این امر دلخواهی امریکا گردن بنهد. گلایه پوتین به آیت‌الله خامنه‌ای درباره استفاده نکردن دولت حسن روحانی از فرصت سرمایه‌گذاری و واردات از روسیه، تأکیدی بر این گزاره خبری و تحلیلی است.
سیاست خارجی البته این قدر‌ها هم لطیف نیست. هر کس دنبال منافع خود است. ایران قوی هم اکنون برای روسیه منفعت دارد؛ آنچنان که روسیه قوی به نفع ایران است. چه آنکه دو کشور رقبای قدرتمند و مشترک دارند.
با تغییر دولت در ایران و بیان صریح و مؤکد سیاست دولت ابراهیم رئیسی بر اولویت دادن کشور‌های همسایه و منطقه در روابط خارجی، روس‌ها هم پالس‌های مثبت خوبی فرستادند. پوتین که (اواخر سال میلادی گذشته) آذر ماه سال جاری به یونان سفر کرده بود، در نشست خبری خود بعد از دیدار با نخست‌وزیر یونان، ابراز امیدواری کرد که رئیسی دعوت او برای سفر به مسکو را بپذیرد و بتواند اوایل سال میلادی جدید به روسیه برود. ابراز امیدواری او البته با پاسخ مثبت ایران مواجه شد. به کار بردن واژه‌های «رفقا و شرکا» در مورد ایران در این نشست خبری پوتین، نشان داد که او در امتداد نگاه دوستانه به دیدارهایش با رهبر انقلاب، می‌خواهد با سایر بخش‌های حاکمیتی ایران هم روابط خوب و البته اقتصادی داشته باشد. ابعاد سیاسی، نظامی و امنیتی در همکاری‌های ایران و روسیه تاکنون توسعه خوبی یافته است و بعد اقتصادی به دلایلی که ذکرش مجمل رفت، عقب مانده است. سفر رئیسی به روسیه، بیش از هر وجهی، از جهت اقتصادی پررنگ و حائز اهمیت است و می‌توان واقع بینانه امیدوار بود که اراده مشترک رئیسی و پوتین برای چیدن میوه اقتصادی و تجاری از توسعه روابط ایران و روسیه، برای هر دو کشور رقم بخورد.
