بیمه درمان ناباروری در مراکز خصوصی

حمایت از زوج‌های نابارور یکی از تکالیفی است که همه اسناد بالادستی از سیاست‌های کلی جمعیت و خانواده گرفته تا قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده به آن اذعان دارند. با وجود این، انگار هنوز اجرای این سیاست‌ها و حمایت از زوج‌های نابارور به اندازه کافی جدی گرفته نشده‌است! توزیع ۱۱۰ مرکز ناباروری در کشور عادلانه نیست. از سوی دیگر حمایت‌های بیمه‌ای از درمان ناباروری هزینه‌های درمان در مراکز دولتی را پوشش می‌دهد. این در حالی است که سال گذشته سازمان بیمه سلامت ایران از افزایش پوشش بیمه‌ای خدمات درمان ناباروری هم در بخش بستری و هم سرپایی تا ۹۰‌درصد خبر داده‌بود. این پوشش ۹۰ درصدی، اما فقط برای بخش دولتی است که با عنایت به توزیع ناعادلانه مراکز درمان ناباروری، بخشی از زوج‌های نابارور از دسترسی به خدمات درمان ناباروری محروم می‌مانند. حالا رئیس اداره جوانی جمعیت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با بیان اینکه مراکز خصوصی درمان ناباروری در کشور با سازمان‌های بیمه‌گر قرارداد ندارند، از فراهم‌سازی زمینه عقد قرارداد میان مراکز خصوصی درمان ناباروری و بیمه‌ها از سوی وزارت بهداشت خبر داده‌است.

یکی از با انگیزه‌ترین خانواده‌هایی که تمایل زیادی برای فرزند‌آوری دارند، زوج‌های نابارور هستند. طبق آمار‌ها حدود ۲۰ درصد از زوج‌های ایرانی نابارورند که آمارشان به حدود ۵/۳ تا ۴ میلیون زوج می‌رسد. این یعنی ظرفیتی بالقوه برای جامعه‌ای که با ابرچالش جمعیت روبه‌رو است. اینجا دیگر نیازی به اقناع و در نظر گرفتن مشوق نیست. زوج‌های نابارور مشتاقانه خواهان داشتن فرزند هستند، اما همه آن‌ها توان مالی برآمدن از پس هزینه‌های درمان ناباروری را ندارند. از سوی دیگر درمان‌های ناباروری با یک‌بار درمان لزوماً به نتیجه نمی‌رسد و گاهی وقت‌ها تا حصول نتیجه نیازمند چندین بار تکرار است و همین مسئله هم موجب می‌شود گروهی دیگر از زوج‌های نابارور دور درمان ناباروری را خط بکشند. در کنار تمام این‌ها سال گذشته بود که بنا شد بیمه سلامت ایرانیان تا ۹۰ درصد هزینه‌های درمان ناباروری را پرداخت کند. این ماجرا وقتی در کنار توزیع نامناسب مراکز درمان ناباروری قرار می‌گیرد، گروه دیگری از زوج‌های نابارور را از ادامه روند درمان ناباروری حذف می‌کند. به همین‌خاطر است که گسترش خدمات درمان ناباروری و افزایش دسترسی زوج‌های نابارور مستلزم آن است که بیمه‌ها با مراکز ناباروری خصوصی هم قرارداد ببندند. حالا به گفته صابر جباری، رئیس اداره جوانی جمعیت وزارت بهداشت قرار است زمینه این قرارداد فراهم شود.
حمایت از زوج‌های نابارور در قانون
حمایت از زوج‌های نابارور یکی از تأکیدات مقام معظم رهبری در سیاست‌های کلی جمعیت است که حالا در قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده هم مورد تأکید قرار گرفته‌است. بر این اساس طبق ماده ۴۳ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، وزارت بهداشت مکلف است با همکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سازمان‌های بیمه‌گر، برنامه‌ها و اقدامات لازم را برای برخورداری همه زوج‌هایی که به‌رغم اقدام به بارداری به مدت یکسال یا بیشتر صاحب فرزند نشده اند، از برنامه‌های معاینه، بیماریابی، تشخیص علت ناباروری و درمان آن تحت پوشش کامل بیمه‌های پایه، بدون محدودیت زمان و دفعات مورد نیاز به تشخیص پزشک معالج به عمل آورد. برای افراد بالای ۳۵ سال، مدت مذکور در ماده فوق از یکسال به شش ماه کاهش می‌یابد. کسانی که دچار سقط مکرر شده‌اند هم مشمول ماده فوق هستند.
علاوه بر این، طبق قانون جوانی جمعیت، شورای عالی بیمه موظف است بسته خدمات پایه خود را به شکلی تعریف کند که شامل همه اقدامات مذکور در درمان ناباروری اولیه و ثانویه شود و حداکثر تا شش ماه پس از لازم‌الاجرا شدن، قانون به تصویب هیئت وزیران برسد. همچنین تجهیز و راه‌اندازی یک مرکز تخصصی ناباروری سطح دو در دانشگاه علوم پزشکی و سطح سه در هر استان اجرا خواهد شد، اما در حال حاضر توزیع مراکز درمان ناباروری در کشور متناسب نیست و بیمه‌ها با مراکز خصوصی درمان ناباروری قرارداد ندارند.
توزیع ناعادلانه مراکز درمان ناباروری
ابراهیم پارسا‌نژاد، رئیس انجمن ناباروری ایران با اشاره به اینکه سال گذشته بیمه‌ها پای کار خدمات ناباروری آمدند، می‌گوید: «امروز ۱۱۰ مرکز ناباروری در حال فعالیت و خدمات‌رسانی سطح سه درمان ناباروری هستند. در شرایط فعلی توزیع عادلانه امکانات درمان ناباروری در سیستم درمان ما وجود ندارد و شدیداً نیاز به سیاستگذاری و اجرای موارد مذکور توسط مسئولان سطوح بالای وزارتخانه به چشم می‌خورد.»
دکتر علی صادقی‌تبار، مدیر مرکز درمان ناباروری پژوهشگاه ابن‌سینا هم در پاسخ به سؤال «جوان» درباره هزینه‌های درمان ناباروری می‌گوید: «درمان ناباروری به چهار بخش تقسیم می‌شود. درمان‌های دارویی سرپایی، درمان‌های آی یو‌ای و درمان‌های جایگزین و در نهایت درمان آی وی اف که در حال حاضر موضوع حمایت دولت و بیمه‌ها از درمان IVF مطرح است.»
به گفته وی به طور خلاصه در این روش درمانی سه جزء هزینه داریم؛ یکی هزینه‌های بررسی بیمار در کلینیک و خدمات پاراکلینیکی است. بعد از این مرحله وقتی بیمار کاندیدای درمان IVF می‌شود، باید دارو‌هایی را دریافت کند که دارو‌هایی گرانقیمت هستند و از سال ۹۲ یا حتی قبل‌تر تحت پوشش بیمه بوده‌اند، اما همه مراکز این دارو‌ها را با پوشش بیمه در اختیار بیماران قرار نمی‌دادند. صادقی‌تبار می‌افزاید: «هزینه‌های دارویی درمان ناباروری ثابت نیست و از ۲، ۳ میلیون تا ۶، ۷ میلیون تومان می‌شود؛ یا به طور مثال یک داروی خاص برای بیمار ۵/۸ میلیون تومان هزینه دارد و علاوه بر آن باید دارو‌های دیگری هم برای کامل‌شدن سیکل درمانی استفاده شود، اما در مجموع دارو حدود ۳۰‌درصد از هزینه‌های درمانی را به خود اختصاص می‌دهد، ولی حدود ۵۰ درصد از هزینه‌های IVF مربوط به اتاق عمل و استحصال تخمک و خدمات جنین‌شناسی است که بر اساس مصوبه جدید در حال حاضر بیمه‌ها این قسمت از خدمات درمان ناباروری را تا ۷‌میلیون تومان پوشش می‌دهند.»
این متخصص درمان ناباروری تأکید می‌کند: «در اغلب مراکز هزینه‌های اتاق عمل و جنین‌شناسی بیش از ۷‌میلیون تومان است، اما در بخش خصوصی حدود ۱۴‌میلیون تومان است، ولی بر اساس مصوبات مجلس و اقدامات سازمان بیمه سلامت معادل ۷‌میلیون تومان به هر زوج کمک می‌شود. البته دارو و هزینه‌های تشخیص و آزمایش‌ها هم در صورت مراجعه به مراکز طرف قرارداد با بیمه محاسبه می‌شود.»
احمد وثوق، معاون پژوهشگاه رویان هم با بیان اینکه دو سوم درمان زوجین نابارور کشور در مراکز غیر‌دولتی انجام می‌شود، تأکید می‌کند: «اگر می‌خواهیم به افزایش جمعیت کمک کنیم، حتماً باید به مراکز درمان ناباروری در بخش غیر دولتی توجه ویژه‌ای شود. اگر این حمایت‌ها صورت نگیرد، قطعاً روند درمان زوجین نابارور دچار مشکل خواهد شد.»
قرارداد مراکز خصوصی ناباروری با بیمه
صابر جباری پیشگیری و درمان ناباروری در توضیح اقدامات این وزارتخانه برای حمایت از درمان ناباروری با تأکید بر توجه وزارت بهداشت به موضوع ناباروری می‌گوید: «در حال حاضر هزینه‌های درمان ناباروری تحت پوشش بیمه قرار گرفته‌اند و بیمه سلامت به طور کامل این پوشش را ایجاد می‌کند. به‌زودی بیمه تأمین اجتماعی هم هزینه‌های درمان ناباروری را تحت پوشش بیمه قرار می‌دهد.»
به گفته وی وزارت بهداشت مراکز درمان ناباروری سطح دو را برای کل کشور طراحی می‌کند و ما می‌توانیم در مسیر درمان ناباروری در کنار طب مدرن از روش‌های طب ایرانی هم بهره ببریم.
جباری با تأکید بر اینکه بخش عمده‌ای از کسانی که با مشکل ناباروری درگیر هستند برای درمان این موضوع به اقدامات گران‌قیمت نیاز ندارند، می‌افزاید: «مراکز خصوصی درمان ناباروری در کشور با سازمان‌های بیمه‌گر قرارداد ندارند، اما وزارت بهداشت قصد دارد زمینه عقد قرارداد میان مراکز خصوصی درمان ناباروری و بیمه‌ها را فراهم کند.»
از نگاه رئیس اداره جوانی جمعیت وزارت بهداشت، ارزان‌سازی خدمات درمان ناباروری برای حل این مشکل یک گام بسیار بزرگ است.
وی با اشاره به اینکه تا به امروز خدمات طب ایرانی برای درمان ناباروری در دسترس مردم نبوده است، می‌افزاید: «در حال حاضر در سراسر دنیا به اثبات‌رسیده که طب ایرانی می‌تواند میزان موفقیت درمان‌های ناباروری را افزایش دهد.»